Δύο χρόνια μετά την αιματοχυσία της Χαμάς, η Μέση Ανατολή παραμένει ένα μωσαϊκό ρηγμάτων. Ο πόλεμος της Γάζας πλησιάζει στο τέλος του -εάν τελικώς η Χαμάς ικανοποιήσει το σύνολο των άμεσων αμερικανικών «θέλω»- αλλά το πολιτικό τοπίο που αφήνει πίσω θυμίζει… σεληνιακό τοπίο: κατεστραμμένες πόλεις, αποδυναμωμένα καθεστώτα, νέα σύνορα, αλλαγή στις διαχρονικά εύθραυστες ισορροπίες εξουσίας.

Η Χαμάς ηττήθηκε στο πεδίο, όχι όμως στο αφήγημα. Το Ισραήλ κέρδισε τις μάχες, αλλά έχασε τη διεθνή του νομιμοποίηση και διαλύει συστηματικά την παγκόσμια εικόνα του. Οι εικόνες από τα ερείπια της Γάζας δεδομένα διέλυσαν δεκαετίες διπλωματικής επένδυσης.

Σήμερα, το Τελ Αβίβ έχει λιγότερους συμμάχους και περισσότερους επικριτές από ποτέ. Παράλληλα, το παλαιστινιακό ζήτημα επανήλθε με ορμή στη διεθνή ατζέντα –πάνω από 12 χώρες αναγνώρισαν παλαιστινιακό κράτος, επαναφέροντας το αίτημα για λύση δύο κρατών, που έμοιαζε και ίσως να παραμένει «νεκρό».

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο πόλεμος έγινε πολιτικό εργαλείο. Ο Μπάιντεν πλήρωσε πολιτικό κόστος, ενώ ο Τραμπ επανεμφανίστηκε ως μεσολαβητής της «νέας ειρήνης».

Τα στατιστικά είναι αμείλικτα, παρά το γεγονός πως οι αριθμοί δεν λένε πάντα την αλήθεια: ο θάνατος είναι ο αδιαμφισβήτητος νικητής. Από την 7η Οκτωβρίου, πάνω από 67.000 Παλαιστίνιοι και 2.000 Ισραηλινοί σκοτώθηκαν. Το Ισραήλ επιτέθηκε σε οκτώ χώρες -αριθμός χωρίς προηγούμενο στην ιστορία του, ειδικά σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Ο πόλεμος αυτός ήταν μακρύτερος και φονικότερος από οποιαδήποτε ισραηλινή στρατιωτική εκστρατεία των τελευταίων δεκαετιών.

Το παράδοξο είναι πως ο καταστροφικός αυτός κύκλος βίας οδήγησε σε μια σειρά γεωπολιτικών ανατροπών: το Ιράν αποδυναμώθηκε, ο Άσαντ κατέρρευσε, ο Λίβανος άλλαξε πρόεδρο, το Κατάρ έγινε ο νέος άξονας ισχύος στον Κόλπο. Κάθε χώρα ξαναγράφει τον ρόλο της σε μια νέα περιφερειακή ισορροπία.

Στο εσωτερικό του Ισραήλ, η κοινή γνώμη γύρισε τη σελίδα πριν την κυβέρνηση. Η πλειοψηφία ζητά σήμερα άμεσα τον τερματισμό του πολέμου και την αποχώρηση του Νετανιάχου, που παραμένει αγκιστρωμένος στην εξουσία για λόγους πολιτικής επιβίωσης. Η κοινωνία, βαθιά τραυματισμένη, έχει χάσει την πίστη σε συμφιλίωση.

Η ειρήνη του Τραμπ, αν προχωρήσει, ίσως ανοίξει τον δρόμο για ανοικοδόμηση. Αν όχι, το Εξάγωνο της Μέσης Ανατολής θα βυθιστεί σε νέο κύκλο αποσταθεροποίησης. Γιατί, δύο χρόνια μετά, η 7η Οκτωβρίου δεν ανήκει στο παρελθόν -ανήκει στο μέλλον της περιοχής.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η κρίση του Ισραήλ

Ο αμερικανικός παράγοντας επέστρεψε, αλλά σε έναν κόσμο που δεν τον εμπιστεύεται.

Ο πόλεμος της Γάζας υπήρξε για την Ουάσιγκτον ένα τεστ ισχύος και ηθικής. Ο Τζο Μπάιντεν στήριξε το Ισραήλ με όλο το βάρος της αμερικανικής μηχανής, αλλά είδε τη διεθνή του εικόνα να καταρρέει στα μάτια των νέων και της αριστερής πτέρυγας των Δημοκρατικών. Η εικόνα των φοιτητικών καταλήψεων και των συγκρούσεων στους πανεπιστημιακούς χώρους θύμισε σε πολλούς το Βιετνάμ -ένα ρήγμα γενεών και αξιών.

Η Αμερική βρέθηκε παγιδευμένη ανάμεσα σε δύο αφηγήσεις: την «αντιτρομοκρατική νομιμότητα» του Ισραήλ και την «ανθρωπιστική νομιμότητα» των Παλαιστινίων. Όσο οι βόμβες έπεφταν στη Γάζα, το ηθικό πλεονέκτημα άλλαζε πλευρά. Για πρώτη φορά μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, η Ουάσιγκτον εμφανίστηκε ως δύναμη που υπερασπίζεται το status quo αντί να το διαμορφώνει.

Η επάνοδος Τραμπ άλλαξε το παιχνίδι. Επανέφερε το δόγμα της «συμφωνίας του αιώνα», αλλά αυτή τη φορά με το βλέμμα στραμμένο στη Σαουδική Αραβία. Το ειρηνευτικό του σχέδιο, πιο πραγματιστικό από τα προηγούμενα, υπόσχεται ένα «διαχειρίσιμο παλαιστινιακό κράτος» ως προϋπόθεση για επανεκκίνηση των σχέσεων Ισραήλ–Αραβικού κόσμου. Πίσω όμως από τις διακηρύξεις, κρύβεται η ουσία: η Αμερική θέλει να κλείσει τα ανοιχτά μέτωπα της Μέσης Ανατολής για να στραφεί πλήρως προς την Κίνα.

Διαβάστε περισσότερα στο protothema.gr