Ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, Τζερόμ Πάουελ, πλησιάζει στη λήξη της θητείας του τον Μάιο του 2026, την ώρα που η αξιοπιστία και η ισχύς της Fed βρίσκονται στο χαμηλότερο σημείο των τελευταίων δεκαετιών. Όπως επισημαίνει ο Μοχάμεντ Ελ Εριάν σε άρθρο γνώμης που φιλοξενεί το MarketWatch, η θεσμική υποχώρηση είναι πλέον εμφανής και τα προβλήματα της διπλής εντολής της κεντρικής τράπεζας –σταθερότητα τιμών και μέγιστη απασχόληση– γίνονται ολοένα και πιο εμφανή και έντονα.
Ο Ελ Εριάν υπογραμμίζει ότι, αντί να μένει σε διαπιστώσεις για την κατάσταση, ο Πάουελ οφείλει να κάνει ό,τι είναι δυνατό ώστε να αφήσει μια καλύτερη παρακαταθήκη στον διάδοχό του.
Η εικόνα επιβαρύνθηκε περαιτέρω μετά το αιχμηρό άρθρο του υπουργού Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ στη Wall Street Journal. Ο Μπέσεντ, θεωρούμενος στενός σύμμαχος του Πάουελ στην κυβέρνηση Τραμπ, απαρίθμησε τα λάθη της Fed και ζήτησε μια «έντιμη, ανεξάρτητη, υπερκομματική αξιολόγηση» όλων των λειτουργιών της – από τη νομισματική πολιτική έως τη στελέχωση και την έρευνα. Στη συνέχεια, ενέτεινε τις επιθέσεις του μέσω κοινωνικών δικτύων, κατηγορώντας τη Fed ότι τροφοδοτεί τις ανισότητες και καλώντας την να μειώσει τα επιτόκια.
Οι επικρίσεις αυτές δεν είναι μεμονωμένες. Όλο και περισσότεροι πολιτικοί και αξιωματούχοι, μεταξύ αυτών και πιθανοί διάδοχοι του Πάουελ, ζητούν μεταρρυθμίσεις. Ο Ελ Εριάν τονίζει ότι οι αλλαγές δεν πρέπει να περιμένουν την αλλαγή ηγεσίας, αλλά να ξεκινήσουν άμεσα.
Παρά το γεγονός ότι είναι απίθανο να επιτύχει τον στόχο του 2% στον πληθωρισμό μέσα στους επόμενους μήνες –με τις τιμές να υπερβαίνουν τον στόχο για πέμπτη συνεχή χρονιά–, ούτε και να αποτρέψει την επιδείνωση στην αγορά εργασίας, ο Πάουελ μπορεί ακόμη να δράσει σε άλλα πεδία.
Ο Ελ Εριάν προειδοποιεί για υπερβολική ανάληψη κινδύνου στις αγορές, με μετοχές, χρυσό και ομόλογα να καταγράφουν ταυτόχρονα ρεκόρ, μια εξέλιξη που ενδέχεται να κλονίσει την εμπιστοσύνη στις ΗΠΑ από ξένες κεντρικές τράπεζες.
Το ζητούμενο, σύμφωνα με τον Ελ Εριάν, είναι να υπάρξουν ουσιαστικές θεσμικές αλλαγές. Η Fed βρίσκεται σε διαδικασία αναθεώρησης του πλαισίου νομισματικής πολιτικής, αλλά οι πρώτες ενδείξεις από το Συμπόσιο του Jackson Hole δείχνουν ότι κινδυνεύει να είναι εξίσου αναποτελεσματική με εκείνη του 2020.
Ο ίδιος τονίζει ότι ο Πάουελ έχει μια μοναδική ευκαιρία να δώσει νέα πορεία στην κεντρική τράπεζα. Προβλήματα όπως η κουλτούρα, η έλλειψη λογοδοσίας, η επικοινωνία, η απροθυμία να αναγνωριστούν λάθη, η κακή στόχευση και ο ομαδικός τρόπος σκέψης πρέπει να αντιμετωπιστούν με αποφασιστικότητα. Ήδη, οργανισμοί όπως η G30 έχουν παρουσιάσει λεπτομερείς χάρτες μεταρρυθμίσεων, ενώ και ο ίδιος ο Ελ Εριάν είχε προτείνει έγκαιρα κινήσεις που θα μπορούσαν να είχαν αποτρέψει τις σημερινές επιθέσεις κατά της Fed.
«Η αδράνεια του Πάουελ», σημειώνει, «θα αφήσει το ίδρυμα ακόμη πιο τραυματισμένο, με τον κίνδυνο να αποτύχει και στους τρεις στόχους του». Οι τελευταίοι μήνες ήταν καθοριστικοί για τη Fed και οι επόμενοι ίσως αποδειχθούν ακόμη πιο κρίσιμοι.
Κώδωνας κινδύνου από τον πρώην ΥΠΟΙΚ, Λάρι Σάμερς
Από την πλευρά του, ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Λάρι Σάμερς, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για μια επικείμενη «κρίση αξιοπιστίας» εξαιτίας των ενεργειών του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να επηρεάσει την Ομοσπονδιακή Τράπεζα.
«Βρισκόμαστε στις παρυφές μιας κρίσης αξιοπιστίας. Κινούμαστε σε εντελώς αχαρτογράφητα νερά», δήλωσε προ ημερών ο Σάμερς σε συνέντευξή του στο Bloomberg Television. Ο καθηγητής του Χάρβαρντ κατηγόρησε τον Τραμπ για «σκληρή ρητορική» απέναντι στον πρόεδρο της Fed, Τζερόμ Πάουελ, και για την εκστρατεία του να πείσει την τράπεζα να μειώσει τα επιτόκια. «Πρόκειται για επίθεση στη διακυβέρνηση του θεσμού», τόνισε χαρακτηριστικά.
Ο Σάμερς σημείωσε ότι οι ΗΠΑ διαχρονικά ξεπερνούσαν περιόδους αβεβαιότητας χάρη στην εμπιστοσύνη στις θεσμικές τους δομές. Ωστόσο, προειδοποίησε ότι οι αγορές μπορεί σύντομα να αντιδράσουν στην «ιδιαίτερα ανεύθυνη συμπεριφορά» του Τραμπ, η οποία, όπως είπε, τείνει να «κανονικοποιείται». «Παίζουμε με τη φωτιά όσον αφορά τις πληθωριστικές προσδοκίες. Ακόμη δεν έχουμε δει σοβαρές αντιδράσεις, αλλά αυτό θα μπορούσε να αλλάξει πολύ γρήγορα αν μεταβληθεί η ψυχολογία», είπε.
Οι δηλώσεις του έγιναν ενώ οι νέοι δασμοί σε εισαγωγές έχουν τεθεί σε ισχύ και ενώ ο Τραμπ επιχειρεί να απομακρύνει από το Διοικητικό Συμβούλιο της Fed τη Λίζα Κουκ, επικαλούμενος καταγγελίες για υποθέσεις στεγαστικών δανείων. Ενδεχόμενη αποπομπή της θα άνοιγε τον δρόμο για τον διορισμό ενός ακόμη προσώπου επιλογής του Προέδρου. Ήδη, έχει προταθεί ο Στίβεν Μίραν, επικεφαλής του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, για θέση στο Διοικητικό Συμβούλιο.
Ο Σάμερς κάλεσε τους Ρεπουμπλικανούς βουλευτές να πάρουν θέση, καθώς αυτή η «ολική άλωση της Fed, η οποία συνιστά μείζονα απειλή για το χρηματοπιστωτικό σύστημα».
Υπενθυμίζεται ότι νωρίτερα φέτος ο ίδιος είχε προειδοποιήσει για τον κίνδυνο ύφεσης εξαιτίας των δασμών και άλλων εμπορικών μέτρων που υιοθέτησε ο Λευκός Οίκος.
Διεθνής ανησυχία για την αξιοπιστία της Fed
Η κριτική από προσωπα όπως ο Μοχάμεντ Ελ Εριάν και ο Λάρι Σάμερς, κάθε άλλο παρά μεμονωμένες είναι. Αντίθετα, πλήθος αναλυτών, οικονομολόγων και τραπεζικών στελεχών προειδοποιούν για την επιδείνωση της αξιοπιστίας της Ομοσπονδιακής Τράπεζας και για τους κινδύνους που υποκρύπτει κάτι τέτοιο.
Σε πρόσφατη ανάλυσή του το Reuters υπογράμμισε ότι «η αξιοπιστία της Fed είναι περιουσιακό στοιχείο η φθορά του οποίου θα μπορούσε να αποδειχθεί δαπανηρή», σημειώνοντας ότι οι αγορές θα δυσκολευτούν να συγκρατήσουν τις πληθωριστικές πιέσεις αν αμφισβητήσουν την ικανότητά της. Αντίστοιχα, ο επικεφαλής οικονομολόγος της RSM US, Τζο Μπρουσουέλας, έθεσε το ερώτημα αν η Fed έχει την αξιοπιστία να μειώσει τα επιτόκια χωρίς να προκαλέσει αναζωπύρωση του πληθωρισμού.
Tην ίδια στιγμή, ο Economist ανέδειξε τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει η αμερικανική κεντρική τράπεζα, μιλώντας για «υποχώρηση της εμπιστοσύνης και πολιτικές παρεμβάσεις που απειλούν τον διεθνή ρόλο του δολαρίου».
Από την πλευρά του, το Manhattan Institute που τονίζει ότι η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας θεωρείται ευρέως ως βασικό στοιχείο της αποτελεσματικής οικονομικής διαχείρισης, παρουσίασε συγκεκριμένες προτάσεις μεταρρύθμισης της διακυβέρνησης της Fed, με στόχο μεγαλύτερη λογοδοσία και βελτίωση των νομισματικών αποτελεσμάτων. Επισημαίνει, χαρακτηριστικά, πως η απόλυτη ανεξαρτησία είναι ασυμβίβαστη με ένα δημοκρατικό σύστημα. Επομένως, κάθε συγκεκριμένο παράδειγμα ανεξαρτησίας της κεντρικής τράπεζας στο πλαίσιο ενός δημοκρατικού συστήματος περιλαμβάνει αναγκαστικά μια σειρά κρίσεων σχετικά με τον θεσμικό σχεδιασμό της κεντρικής τράπεζας. Ο γενικός στόχος αυτού του σχεδιασμού είναι η επίτευξη των οικονομικών οφελών μιας κεντρικής τράπεζας που είναι απομονωμένη από την καθημερινή πολιτική διαδικασία, διατηρώντας παράλληλα ένα επίπεδο λογοδοσίας που απαιτεί μια δημοκρατική κοινωνία.
Τέλος, ο Καρλ Τάνενμπαουμ της Northern Trust σημείωσε ότι «η κριτική κατά της Fed δεν είναι η εξαίρεση αλλά ο κανόνας», προειδοποιώντας ότι οι πολιτικές πιέσεις μπορεί να πλήξουν μακροπρόθεσμα τη σταθερότητα των τιμών και την ανεξαρτησία της τράπεζας. Όπως αναφέρει δε, τα τελευταία χρόνια, η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών θεωρείται δεδομένη. Και παραθέτει ένα παράδειγμα από τις ΗΠΑ, όταν οι πολιτικές πιέσεις για χαλαρή νομισματική πολιτική στις ΗΠΑ συνέβαλαν στην ακραία πληθωριστική τάση της δεκαετίας του 1970. Ο Πολ Βόλκερ ανέλαβε την ηγεσία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας το 1979 και άρχισε να συγκρατεί το επίπεδο των τιμών, με μεγάλο πολιτικό κόστος για τον πρόεδρο που τον είχε διορίσει. Ωστόσο, ο Βόλκερ επέμεινε και τα αποτελέσματα δικαίωσαν την προσέγγισή του. Αυτή η εμπειρία οδήγησε πολλές άλλες κεντρικές τράπεζες στον κόσμο να ακολουθήσουν αυστηρό νομισματικό έλεγχο, χωρίς παρεμβάσεις από τις κυβερνήσεις τους.
Οι χώρες με την πιο ανεξάρτητη νομισματική πολιτική είχαν χαμηλότερα ποσοστά πληθωρισμού. Ο χαμηλός πληθωρισμός, με τη σειρά του, είναι θετικός για την απασχόληση, τα εταιρικά κέρδη και την απόδοση της αγοράς. Οι δείκτες ανεξαρτησίας των κεντρικών τραπεζών αυξήθηκαν απότομα τη δεκαετία του 1990 και παραμένουν υψηλοί έκτοτε.
Ωστόσο, στη μακρά ιστορία της ανθρωπότητας, οι τελευταίες δεκαετίες αποτελούν την εξαίρεση και όχι τον κανόνα. Ο έλεγχος του χρήματος και των πιστώσεων μπορεί να επηρεάσει μια σειρά οικονομικών και κοινωνικών αποτελεσμάτων, και ως εκ τούτου δεν είναι παράξενο οι κυβερνήσεις να επιδιώκουν να ασκήσουν επιρροή. Η νομισματική ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών το αποδεικνύει αυτό με τον καλύτερο τρόπο.
Σε κάθε περίπτωση, η δομή της Fed περιορίζει την επιρροή της πολιτικής εξουσίας. Ο Λευκός Οίκος μπορεί να καθορίσει την κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής μέσω των διορισμών στο Διοικητικό Συμβούλιο. Δύο θέσεις, συμπεριλαμβανομένης αυτής του προέδρου, θα αδειάσουν τον επόμενο χρόνο· μπορεί να υπάρξουν και άλλες αν μέλη επιλέξουν να αποχωρήσουν. Ωστόσο, θα είναι δύσκολο για την εκάστοτε κυβέρνηση να διαμορφώσει πλειοψηφία στην Επιτροπή Ανοικτών Αγορών της Fed,στο άμεσο μέλλον.
Σε πρόσφατο γεύμα σε ξενοδοχείο, ο ομιλητής ήταν ο ίδιος ο Τζερόμ Πάουελ. Ο πρόεδρος της Fed υπερασπίστηκε εύγλωττα την ανεξαρτησία της τράπεζας και δεσμεύθηκε να αντισταθεί σε κάθε απόπειρα παρέμβασης. Το ακροατήριο τον αντάμειψε με παρατεταμένο χειροκρότημα. Αν τα καταφέρει, τότε, όπως σημειώνει ο Καρλ Τάνενμπαουμ, «ίσως μια μέρα το πρόσωπό του να φιγουράρει στο εικοσαδόλαρο… ή σε μια σελίδα πληρωμών μέσω QR code»…
Διαβάστε ακόμη
Οικογένεια Εμφιετζόγλου: Διαδοχικά σφυριά και… μυστήρια για τα Ανάβρυτα (pics)
Μόλις 122 πλοία οδηγήθηκαν για διάλυση το 2025 – Iστορικά χαμηλά πενταετίας
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα
Σχολίασε εδώ
Για να σχολιάσεις, χρησιμοποίησε ένα ψευδώνυμο.