«Είναι εντελώς τρελό να εκμεταλλευτούμε, να πάμε και να κάνουμε γεωτρήσεις σε ένα μέρος που δεν γνωρίζουμε! Είναι μια απόλυτη τρέλα!»

Ο Εμανουέλ Μακρόν ξέσπασε στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς και το κοινό τον χειροκροτεί. Ωστόσο, ούτε ο ίδιος, ούτε το κοινό φαίνεται ότι είναι ικανοί να σταματήσουν αυτό που έρχεται με ταχείς ρυθμούς: τα «τρυπάνια» που θα μπουν στους πυθμένες των ωκεανών αναζητώντας κρίσιμα- και σπάνια- ορυκτά: νικέλιο, κοβάλτιο, χαλκό, μαγγάνιο και στοιχεία σπάνιων γαιών.

Όλα τα υλικά που χρησιμοποιούνται για να κατασκευάζονται από μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων, κινητά τηλέφωνα, φωτοβολταϊκά πάνελ μέχρι ανεμογεννήτριες και άλλες ηλεκτρονικές συσκευές.

Τα ορυκτά αυτά κρύβονται σε πολυμεταλλικά οζίδια (polymetallic nodules), σε πετρώματα που έχουν «σχήμα πατάτας» και περιέχονται στους πυθμένες των ωκεανών, κυρίως σε περιβάλλον «βαθέων υδάτων» (deep sea). Έχουν σχηματιστεί στη διάρκεια εκατομμυρίων ετών, μέσω της αργής καθίζησης ορυκτών από το θαλασσινό νερό και τα ύδατα των ιζημάτων. Βρίσκονται στο λιγότερο εξερευνημένο κομμάτι των ωκεανών, σε βάθη που φτάνουν τα 5.000 μέτρα. Τα πιο πλούσια σε πολυμεταλλικά οζίδια βαθέα ύδατα θεωρούνται αυτά της Ζώνης Clarion-Clipperton στον Ειρηνικό.

Η διεθνής κοινότητα, υπό την αιγίδα της Διεθνούς Αρχής Θαλάσσιου Βυθού (ISA) του ΟΗΕ, συζητάει εδώ και χρόνια για την πιθανότητα εκμετάλλευσης αυτών των ορυκτών, χωρίς να έχει καταλήξει σε συγκεκριμένο πλαίσιο.

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι διατεθειμένος να περιμένει. Τον Απρίλιο υπέγραψε προεδρικό διάταγμα για την «Απελευθέρωση των υπεράκτιων κρίσιμων ορυκτών και πόρων της Αμερικής».

Το διάταγμα προβλέπει «απελευθέρωση» των ορυκτών όχι μόνο στα ύδατα των ΗΠΑ, αλλά και σε διεθνή ύδατα.

«Τεράστιες περιοχές του θαλάσσιου βυθού περιέχουν κρίσιμα ορυκτά και ενεργειακούς πόρους. Αυτοί οι πόροι είναι καθοριστικοί για την ενίσχυση της οικονομίας μας, τη διασφάλιση του ενεργειακού μας μέλλοντος και τη μείωση της εξάρτησης από ξένους προμηθευτές για κρίσιμα ορυκτά» αναφέρει ο Τραμπ στο προεδρικό διάταγμα, το οποίο προβλέπει ότι μέχρι τα τέλη Ιουνίου θα πρέπει να επιταχυνθεί η διαδικασία αναθεώρησης και έκδοσης αδειών εξερεύνησης ορυκτών στον θαλάσσιο βυθό.

Λίγα 24ωρα μετά την υπογραφή του προεδρικού διατάγματος, η αμερικανική θυγατρική της καναδικής Metals Company (TMC) υπέβαλε την πρώτη της αίτηση για εμπορική εκμετάλλευση ορυκτών του βυθού σε διεθνή ύδατα, μαζί με αιτήσεις για δύο άδειες εξερεύνησης, στην ρυθμιστική αρχή των ΗΠΑ.

Εάν εγκριθούν, η καναδική εταιρεία θα γίνει η πρώτη εταιρεία εξόρυξης βαθέων υδάτων που θα λάβει άδεια εκμετάλλευσης ορυκτών σε διεθνή ύδατα υπό την αρμοδιότητα των ΗΠΑ.

Διεθνείς αντιδράσεις

Το διάταγμα Τραμπ και η αίτηση της TMC έχουν θορυβήσει τη διεθνή κοινότητα. EE, Κίνα και η ίδια η ISA καταδίκασαν την αμερικανική πολιτική. Πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων ο Καναδάς, το Μεξικό, η Νέα Ζηλανδία, η Γαλλία, η Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν ζητήσει μορατόριουμ στις εξορύξεις βαθέων υδάτων.

H εξόρυξη βαθέων υδάτων δεν έχει ξεκινήσει ακόμα για εμπορικούς σκοπούς σε διεθνή ύδατα. Ορισμένες χώρες έχουν εγκρίνει άδειες εξερεύνησης στα δικά τους εγχώρια ύδατα, ενώ η ISA έχει χορηγήσει συνολικά 22 συμβάσεις εξερεύνησης, μεταξύ άλλων στην Μetals Co και σε κυβερνήσεις ή κρατικές εταιρείες σε Κίνα, Ρωσία, Γαλλία, Ινδία, Πολωνία και Ιαπωνία.

Το 2024 η Νορβηγία έγινε η πρώτη χώρα που ενέκρινε την εμπορικής κλίμακας εξόρυξη βαθέων υδάτων στα χωρικά της ύδατα.

Ένα αδύνατο δίλημμα

Όσο η ανάγκη για τα ορυκτά και μέταλλα της πράσινης μετάβασης εκτοξεύεται, τόσο η διαθεσιμότητά τους πάνω στη γη μειώνεται. Οι μεταλλευτικές εταιρείες αναγκάζονται να σκάβουν πιο βαθιά για να εντοπίσουν ικανές ποσότητες, ενώ οι τιμές στις διεθνείς αγορές έχουν εκτοξευτεί και αναμένεται να αυξηθούν περαιτέρω.

Οι πυθμένες των θαλασσών θα μπορούσαν να δώσουν λύση. Δεδομένα από την Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ  δείχνουν ότι η Ζώνη Clarion-Clipperton περιέχει περισσότερο νικέλιο, κοβάλτιο και μαγγάνιο από όλα τα χερσαία κοιτάσματα. Για τον χαλκό, τα κοιτάσματα της Ζώνης Clarion-Clipperton είναι περίπου ίσα με αυτά στην ξηρά.

Ωστόσο, η εκμετάλλευση αυτών των αποθεμάτων μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες ζημιές στα οικοσυστήματα του βυθού. Στα βαθιά νερά, χρειάζονται περίπου 10.000 χρόνια για να αυξηθεί το στρώμα ιζημάτων του πυθμένα του ωκεανού κατά μόλις 1 χιλιοστό. Η διαταραχή από μία «ρομποτική ηλεκτρική σκούπα» (το σύστημα που αναμένεται να χρησιμοποιηθεί στα βαθιά ύδατα για τη συλλογή των οζιδίων) φτάνει τα 10 εκατοστά.

Διαβάστε ακόμη

Ραγδαία άνοδος για το TikTok στην Ελλάδα: Οι χρήστες και οι moderators

Αθήνα – Θεσσαλονίκη τα φετινά success stories στον τουρισμό, πίεση στη Σαντορίνη

Οι Έλληνες αφήνουν στην άκρη τα μετρητά και πληρώνουν ηλεκτρονικά και με κάρτες

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα