Σε μια περίοδο που η τεχνητή νοημοσύνη, η αστάθεια της αγοράς εργασίας και η υποτίμηση της καλλιτεχνικής εργασίας απασχολούν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, η Ιρλανδία κάνει ένα τολμηρό βήμα: μετατρέπει το πιλοτικό βασικό εισόδημα για καλλιτέχνες σε μόνιμο θεσμό από το 2026. Η απόφαση αυτή δεν έρχεται ως πολιτικός αιφνιδιασμός, αλλά ως φυσική συνέχεια ενός προγράμματος που δοκιμάστηκε επί χρόνια και απέδειξε –με στοιχεία– ότι μπορεί να αλλάξει την καθημερινότητα και την παραγωγικότητα χιλιάδων δημιουργών.
Από δοκιμή ανάγκης σε σταθερό θεσμό
Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2022 για να στηρίξει τον πολιτιστικό τομέα μετά την πανδημία. Σήμερα, 2.000 καλλιτέχνες λαμβάνουν 325 ευρώ την εβδομάδα — μεταξύ τους 584 μουσικοί. Αρχικά είχε ορίζοντα ολοκλήρωσης τον Φεβρουάριο του 2025, αλλά επεκτάθηκε ως τον Φεβρουάριο του 2026.
Ο υπουργός Πολιτισμού Πάτρικ Ο’Ντόνοβαν ανακοίνωσε ότι το πρόγραμμα όχι μόνο θα συνεχιστεί, αλλά θα αποτελέσει βάση για τη δημιουργία ενός μόνιμου μοντέλου εισοδήματος στον χώρο των τεχνών:
«Είναι ένα τεράστιο επίτευγμα για την Ιρλανδία – πρέπει να αντέξει στον χρόνο και να γίνει βιώσιμο», δήλωσε, επισημαίνοντας τον θετικό οικονομικό αντίκτυπο.
Τι έδειξε η ανεξάρτητη αξιολόγηση
Η εξωτερική μελέτη έδειξε ότι το πρόγραμμα είχε ουσιαστική και διαρκή επίδραση:
31% των καλλιτεχνών μπόρεσαν να ζουν αποκλειστικά από την τέχνη τους
Η αντίληψη του χαμηλού μισθού ως εμποδίου έπεσε από 33% σε 17%
Οι δικαιούχοι ήταν κατά μέσο όρο 11 ώρες πιο δημιουργικοί εβδομαδιαίως
Επένδυαν 250 ευρώ περισσότερα τον μήνα στην καλλιτεχνική τους εργασία
Είχαν 14% περισσότερες πιθανότητες να ολοκληρώσουν νέα έργα
Δηλώσαν υψηλότερη ικανοποίηση από τη ζωή (17% έναντι 5% της ομάδας ελέγχου)
Αφιέρωναν περισσότερο χρόνο σε άσκηση, αναψυχή και εθελοντισμό
Μείωσαν την εξάρτηση από κοινωνικές παροχές κατά 100 ευρώ τον μήνα
Το οικονομικό ισοζύγιο ήταν επίσης θετικό:
72 εκατ. ευρώ κόστος – σχεδόν 80 εκατ. ευρώ όφελος για την οικονομία.
Σε δημόσια διαβούλευση τον Οκτώβριο του 2024:
- Το 97% στήριξε το πρόγραμμα
- Το 47% ζήτησε επιλογή βάσει οικονομικής ανάγκης
- Το 37,5% βάσει αξιολόγησης
- Μόνο το 14% προτίμησε την τυχαία επιλογή που χρησιμοποιήθηκε στο πιλοτικό
Περισσότερα από 9.000 άτομα υπέβαλαν αίτηση στο αρχικό πρόγραμμα, 8.200 κρίθηκαν επιλέξιμοι και 2.000 επελέγησαν τυχαία.
Γιατί πέτυχε εδώ όταν απέτυχε αλλού
Τα περισσότερα διεθνή πειράματα βασικού εισοδήματος σταματούν στο τέλος της πιλοτικής φάσης — είτε λόγω κόστους, είτε λόγω πολιτικής αντίστασης.
Στην Ιρλανδία όμως η κοινωνική αποδοχή ήταν ισχυρή, ιδιαίτερα μετά την εμπειρία των lockdowns, όταν η αξία της τέχνης έγινε πιο ορατή από ποτέ.
Το παράδειγμα της Φινλανδίας έδειξε ότι όταν το κοινό ενημερώνεται για το φορολογικό κόστος, η στήριξη μειώνεται ραγδαία. Η Ιρλανδία κατάφερε να αποφύγει αυτό το μοτίβο, χτίζοντας κοινωνική συναίνεση πριν από την πολιτική απόφαση.
Το μεγάλο ερώτημα: θα επεκταθεί;
Το μόνιμο καλλιτεχνικό βασικό εισόδημα δημιουργεί πίεση για παρόμοια προγράμματα σε άλλους τομείς.
Ωστόσο, μια πλήρης καθολική εφαρμογή στη χώρα εκτιμάται στα 41 δισ. ευρώ τον χρόνο — προς το παρόν ανέφικτη.
Παρόλα αυτά, το ιρλανδικό μοντέλο αποτελεί παγκόσμιο «τεστ αντοχής» σε μια εποχή που η τεχνητή νοημοσύνη αναμένεται να ανατρέψει χιλιάδες θέσεις εργασίας. Οι διεθνείς κυβερνήσεις και οι ερευνητές το παρακολουθούν στενά.
Διαβάστε ακόμη
Ανέβασε ταχύτητα η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας – Στο 2% το γ’ τρίμηνο
Κομισιόν: Καμπάνα 120 εκατ. ευρώ στην X του Έλον Μασκ βάσει του DSA
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα
Σχολίασε εδώ
Για να σχολιάσεις, χρησιμοποίησε ένα ψευδώνυμο.