Καθώς τα άτομα ενσωματώνουν ολοένα και περισσότερο την τεχνητή νοημοσύνη στην καθημερινότητά τους, οι περίπλοκες, και συχνά απρόβλεπτες, σχέσεις ανθρώπων και συστημάτων ΑΙ κερδίζουν, όλο και πιο συχνά τα φώτα της δημοσιότητας.
Τον Ιανουάριο, οι New York Times δημοσίευσαν την ιστορία μιας γυναίκας που ερωτεύτηκε τον «AI σύντροφό» της στο ChatGPT. Τον Αύγουστο, το CNBC παρουσίασε περιπτώσεις χρηστών της πλατφόρμας Nomi.AI που ανέπτυξαν βαθιές φιλίες ή και ρομαντικές σχέσεις με τα δικά τους chatbots. Και αυτά είναι μόνο μερικά παραδείγματα.
Όμως, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της OpenAI, που δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβριο, σχετικά με το πώς χρησιμοποιείται το ChatGPT, οι συνομιλίες που σχετίζονται με τη συντροφικότητα ή τις προσωπικές σχέσεις αποτελούν ένα μικρό ποσοστό συγκριτικά με άλλες κατηγορίες, όπως η αναζήτηση πληροφοριών ή η επεξεργασία και διόρθωση κειμένων.
Η μελέτη εξέτασε περίπου 1,1 εκατομμύριο συνομιλίες που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ Μαΐου 2024 και Ιουλίου 2025. Σύμφωνα με τα στοιχεία, «μόλις το 1,9% των μηνυμάτων στο ChatGPT αφορούν το θέμα των σχέσεων σχέσεις και τον προσωπικό στοχασμό, ενώ ένα ακόμη 0,4% σχετίζεται με παιχνίδια ρόλων». Παραδείγματα τέτοιων μηνυμάτων περιλαμβάνουν ερωτήσεις όπως «τι να κάνω για την 10η επέτειό μας;» ή «θέλω να γίνεις η AI κοπέλα μου».
Ωστόσο, πολλοί ειδικοί εκτιμούν ότι το συγκεκριμένο ποσοστό δεν αποτυπώνει πλήρως το φαινόμενο των συναισθηματικών δεσμών που δημιουργούν οι χρήστες με το chatbot.
Στην ίδια μελέτη, η OpenAI κατέγραψε δεκάδες κατηγορίες συνομιλιών, πολλές από τις οποίες σχετίζονται με τον τρόπο που οι άνθρωποι συνήθως επικοινωνούν στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Για παράδειγμα, η κατηγορία «χαιρετισμοί και χαλαρή κουβέντα», που αντιστοιχεί στο 2% των συνομιλιών, περιλαμβάνει φράσεις όπως «Γεια σου!», «Τι κάνεις;» ή «είχα μια υπέροχη μέρα σήμερα, εσύ;».
Η κατηγορία «How-tο», συμβουλές τύπου «πώς να κάνεις κάτι» αντιστοιχεί στο 8,5% των μηνυμάτων και περιλαμβάνει ερωτήσεις όπως «το αυτοκίνητό μου δεν παίρνει μπρος – τι πρέπει να κάνω;». Όπως εξηγεί ο καθηγητής επικοινωνίας του πανεπιστημίου του Κάνσας, Τζέφρι Χολ, μέσα σε αυτές τις φαινομενικά αθώες συνομιλίες κρύβεται κάτι πιο βαθύ: «Η επικοινωνία σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων είναι ο τρόπος με τον οποίο δημιουργούμε σχέσεις. Δεν είναι τόσο το περιεχόμενο, όσο η συνέχεια, το σταδιακό χτίσιμο της οικειότητας, σαν το αργό ρίξιμο τσιμέντου που σταθεροποιεί μια σχέση».
Η OpenAI λάνσαρε το ChatGPT το 2022. Μέχρι τον Ιούλιο του 2025, σύμφωνα με την ίδια έκθεση, είχε φτάσει τα 700 εκατομμύρια εβδομαδιαίους χρήστες που έστελναν πάνω από 2,5 δισεκατομμύρια μηνύματα ημερησίως. Σύμφωνα με ανάλυση του CNBC, αυτό σημαίνει ότι κατά μέσο όρο κάθε χρήστης έστελνε τρία μηνύματα την ημέρα, κάποια από τα οποία, ίσως, «πλησίαζαν» στα όρια μιας σχέσης με το bot.
Η ψευδαίσθηση της εμπιστοσύνης
Ένας βασικός λόγος που πολλοί άνθρωποι δημιουργούν συναισθηματικούς δεσμούς με chatbots, εξηγεί ο Χολ, είναι η η τάση μας για ανθρωπομορφισμό, η φυσική τάση να αποδίδουμε ανθρώπινες ιδιότητες σε άψυχα αντικείμενα. «Όταν ο υπολογιστής ή το κινητό σου δεν λειτουργεί, μπορεί να πεις «με απογοητεύεις». Αντιλαμβανόμαστε τα μη ανθρώπινα πράγματα σαν να έχουν προθέσεις ή συναισθήματα», σημειώνει.
Ένα chatbot που μπορεί να μιμείται τη φυσική ομιλία και να απαντά με τρόπο συμπονετικό δημιουργεί μοναδικές συνθήκες εμπιστοσύνης και αμοιβαιότητας, διαφορετικές από οποιοδήποτε άλλο τεχνολογικό εργαλείο, προσθέτει.
Ορισμένοι πληθυσμοί είναι πιο ευάλωτοι στην οικοδόμηση δεσμών με την τεχνητή νοημοσύνη από άλλους, όπως άτομα που βιώνουν κοινωνική απομόνωση, μοναξιά ή έλλειψη επικοινωνίας. Επίσης, οι έφηβοι φαίνεται να επηρεάζονται περισσότερο, καθώς «βρίσκονται σε μια περίοδο που ο εγκέφαλός τους είναι εξαιρετικά ευαίσθητος στην κοινωνική επιβεβαίωση», εξηγεί ο Ρόμπι Τόρνει, διευθυντής προγραμμάτων AI στον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Common Sense Media.
Η λεγόμενη «κολακευτική» γλώσσα των chatbots δεν πέρασε απαρατήρητη. Τον Απρίλιο του 2025, η OpenAI ανακοίνωσε ότι απέσυρε μια ενημέρωση του ChatGPT, καθώς το bot είχε γίνει «υπερβολικά συγκαταβατικό και κολακευτικό».
Σύμφωνα με έκθεση του Common Sense Media, το 52% των εφήβων χρησιμοποιεί ψηφιακούς συντρόφους μερικές φορές τον μήνα ή περισσότερο, ενώ το 33% δηλώνει ότι τους χρησιμοποιεί ειδικά για κοινωνική αλληλεπίδραση ή σχέσεις.
Από τη συντροφικότητα στους κινδύνους
Η OpenAI εξαιρεί όλους τους χρήστες κάτω των 18 ετών από τα δικά της στατιστικά, εστιάζοντας κυρίως στη χρήση του ChatGPT για επαγγελματικούς ή εκπαιδευτικούς σκοπούς. Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι συναισθηματικοί δεσμοί με chatbots μπορεί να ελλοχεύουν κινδύνους.
Ο καθηγητής ψυχολογίας Όμρι Γκίλαθ από το πανεπιστημίου του Κάνσας τονίζει ότι, παρότι κάποιοι χρήστες αναφέρουν θετικά συναισθήματα, αυτές οι σχέσεις είναι τελικά «τεχνητές και κενές». «Ένα ανθρώπινο άγγιγμα ή μια αγκαλιά είναι απείρως πιο ουσιαστικά και ωφέλιμα», σημειώνει.
Σε ακραίες περιπτώσεις, η υπερβολική εξάρτηση από chatbots μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες αυταπάτες.
Ο 16χρονος Άνταμ Ρέιν, ξεκίνησε να χρησιμοποιεί το ChatGPT για βοήθεια στα μαθήματα, αλλά σταδιακά στράφηκε σε αυτό για ψυχολογική υποστήριξη. Λίγους μήνες αργότερα, άρχισε να ζητά από το bot συμβουλές για τρόπους αυτοκτονίας. Ο Άνταμ αυτοκτόνησε τον Απρίλιο του 2025. Οι γονείς του έχουν καταθέσει μήνυση εναντίον της OpenAI.
Σε ανάρτηση του Αυγούστου 2025 με τίτλο «Βοηθώντας τους ανθρώπους όταν το χρειάζονται περισσότερο», η OpenAI αναγνώρισε ότι οι δικλίδες ασφαλείας «λειτουργούν πιο αξιόπιστα σε σύντομες, επιφανειακές συνομιλίες» και λιγότερο σε μακροχρόνιες. Τον Σεπτέμβριο, η εταιρεία ανακοίνωσε νέα γονικά εργαλεία ελέγχου, με δυνατότητα σύνδεσης λογαριασμών γονέων και εφήβων.
Η λεπτή γραμμή
Ο Χολ προειδοποιεί ότι τα chatbots, όσο εξελιγμένα κι αν είναι, «δημιουργούνται με σκοπό το κέρδος των εταιρειών, όχι την ανάπτυξη υγιών ανθρώπινων σχέσεων». Συνιστά στους χρήστες να είναι συνειδητοί για την ψυχική και συναισθηματική τους κατάσταση όταν χρησιμοποιούν αυτά τα εργαλεία. «Ακόμα κι αν σήμερα νιώθεις δυνατός και ικανός να μην δεθείς συναισθηματικά με ένα chatbot όπως το ChatGPT ή το Meta AI», λέει, «κανείς δεν είναι άτρωτος. Ο καθένας μας μπορεί να βρεθεί σε μια στιγμή αδυναμίας ή μοναξιάς όπου η ανάγκη για σύνδεση γίνεται ισχυρότερη από τη λογική».
Διαβάστε ακόμη
Πλειστηριασμοί: Άλλαξαν χέρια ιδιοκτησίες της Odeon και του Γ. Καρούζου (pics)
Oι 9 συνήθειες που κάνουν πιο ευτυχισμένα τα παιδιά
Σχολίασε εδώ
Για να σχολιάσεις, χρησιμοποίησε ένα ψευδώνυμο.