Αντιμέτωποι με θλιβερές καταστάσεις που μπορεί να έχουν να κάνουν ακόμα και με την επιλογή της ανθρώπινης ζωής, στους θαλάμους των ΜΕΘ βρίσκονται οι άνθρωποι της πρώτης γραμμής. Παράλληλα ακόμα και οι κυβερνήσεις μπορεί να βρεθούν αντιμέτωπες με διλήμματα και συμβιβασμούς που όσο περνάει ο καιρός μπορεί να γίνονται δυσκολότεροι, επισημαίνει άρθρο του Economist.
Το άρθρο του βρετανικού οικονομικού περιοδικού:
«Φανταστείτε να υπάρχουν δύο ασθενείς σε κρίσιμη κατάσταση αλλά μόνον ένας αναπνευστήρας. Με μια τέτοια επιλογή ίσως βρεθούν αντιμέτωποι γιατροί και νοσηλευτές σε νοσοκομεία της Νέας Υόρκης, του Παρισιού και του Λονδίνου τις επόμενες εβδομάδες, όπως έχει ήδη συμβεί στη Λομβαρδία της Ιταλίας και στη Μαδρίτη. Να αναγκάζονται οι γιατροί να αποφασίζουν ποιος ίσως ζήσει και ποιος πιθανώς να πεθάνει.
Η πανδημία του φονικού κορωνοϊού, που μαίνεται σ’ ολόκληρο τον πλανήτη, οδηγεί σε τέτοιες απίστευτα δύσκολες επιλογές: Να διοχετευθούν οι διαθέσιμοι ιατρικοί πόροι σε ασθενείς της Covid-19 ή σε εκείνους που πάσχουν από άλλες ασθένειες; Μια αύξηση των ποσοστών ανεργίας και κάποιες χρεωκοπίες μπορεί να είναι το αναγκαίο τίμημα, αλλά σε ποιο βαθμό; Κι αν τα ακραία μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης αποτύχουν να φρενάρουν την επιδημία, για πόσο διάστημα θα πρέπει να παραμείνουν σε ισχύ;
Ο κυβερνήτης της Νέας Υόρκης, Άντριου Κουόμο διακήρυξε ότι «δεν θα βάλουμε τιμή σε δολάρια στην ανθρώπινη ζωή» (…) Μπορεί να ακούγεται σκληρόκαρδο, αλλά ένα τίμημα στην ανθρώπινη ζωή, ή τουλάχιστον κάποιας μορφής συστηματική σκέψη είναι ακριβώς αυτό που θα χρειαστούν οι ηγέτες για να ανταπεξέλθουν τους δύσκολους μήνες που έρχονται. Όπως και στις πτέρυγες των νοσοκομείων, οι συμβιβασμοί είναι αναπόφευκτοι.
Η περιπλοκότητά τους αυξάνεται καθώς ολοένα και περισσότερες χώρες βρίσκονται αντιμέτωπες με την πανδημία της Covid-19. Την εβδομάδα μέχρι την πρώτη Απριλίου ο αριθμός των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων διπλασιάστηκε. Οι ΗΠΑ έχουν πάνω από 200.000 κρούσματα και 55% περισσότερους θανάτους από την Κίνα. Στις 30 Μαρτίου ο Ντόναλντ Τραμπ προειδοποίησε τους Αμερικανούς ότι έρχονται τρεις εβδομάδες που δεν έχουμε ξαναδεί όμοιές τους”. Το φορτίο για το Σύστημα Υγείας της χώρας ίσως να μην κορυφωθεί για κάποιες εβδομάδες. Η ειδική ομάδα κρούσης που συγκρότησε ο Τραμπ προέβλεψε ότι η πανδημία του κορωνοϊού θα στοιχίσει τουλάχιστον 100.000 έως 240.000 ζωές στις ΗΠΑ. Η Ινδία έθεσε σε ισχύ περιοριστικά μέτρα 21 ημερών από τις 24 Μαρτίου. Η Ρωσία προχώρησε σε αυστηρό lockdown απειλώντας με επταετή κάθειρξη τους σοβαρούς παραβάτες της καραντίνας. Κάπου 250 εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν λάβει εντολές να μείνουν στα σπίτια τους. Κάθε χώρα κάνει διαφορετικούς συμβιβασμούς και δεν βγάζουν όλοι νόημα.
Η περίπτωση της Ινδίας
Στην Ινδία η κυβέρνηση Μόντι αποφάσισε ότι προτεραιότητά της είναι η ταχύτητα. Kι ίσως αυτό είχε ως αποτέλεσμα να τα θαλασσώσει με το λουκέτο. Δεν σκέφτηκε τους μετανάστες εργαζόμενους που έφυγαν κατά κύματα από τις πόλεις, διασπείροντας τη νόσο μεταξύ τους και κουβαλώντας την πίσω στα χωριά τους. Πέραν τούτου το lockdown θα είναι δυσκολότερο να επιτευχθεί απ’ ό,τι σε πλούσιες χώρες, επειδή οι δυνατότητες της Ινδίας είναι πιο περιορισμένες. Η Ινδία σκοπεύει να επιβραδύνει την επιδημία μέχρις ότου υπάρχουν διαθέσιμες νέες θεραπείες και είναι καλύτερα προετοιμασμένο το Εθνικό Σύστημα Υγείας της. Αλλά εκατοντάδες εκατομμύρια Ινδοί έχουν μικρές ή καθόλου αποταμιεύσεις για να μείνουν σπίτια τους και το κράτος δεν έχει τη δυνατότητα να τους στηρίζει επί μήνες. Η Ινδία διαθέτει νεανικό πληθυσμό, κάτι που ίσως βοηθήσει. Αλλά έχει και πυκνοκατοικημένες παραγκουπόλεις, όπου είναι δύσκολη η κοινωνική αποστασιοποίηση και το πλύσιμο των χεριών. Αν δεν μπορέσει να αντέξει το lockdown, η Covid-19 θα ξαναρχίσει να εξαπλώνεται.
Oι υπολογισμοί του Βλαντίμιρ Πούτιν
Διαφορετικός είναι ο συμβιβασμός της Ρωσίας. Οι σαφείς οδηγίες από αξιόπιστα μέσα βοήθησαν στο να συμμορφωθούν οι πολίτες με τα μέτρα υγείας σε χώρες όπως η Σιγκαπούρη και η Ταϊβάν. Αλλά ο Βλαντίμιρ Πούτιν ήταν απασχολημένος με την παράταση της εξουσίας τους και τη χρήση της επιδημίας του κορωνοϊού στην προπαγανδιστική εκστρατεία του κατά της Δύσης. Τώρα που χτύπησε ο ιός, νοιάζεται περισσότερο να ελαχιστοποιήσει την πολιτική ζημία και να περιορίσει την πληροφόρηση παρά να οδηγήσει τη χώρα του εκτός της κρίσης. Αυτός ο συμβιβασμός ταιριάζει γάντι στον κ. Πούτιν, αλλά όχι στο λαό του.
Αλλά και η Αμερική είναι διαφορετική. Όπως η Ινδία κατέβασε τα ρολά στην οικονομία της, αλλά προχωρά σε μεγάλες δαπάνες για να βοηθήσει να σωθούν επιχειρήσεις από τη χρεοκοπία και να στηρίξει τα εισοδήματα εργαζομένων που απολύονται με τρομακτικούς αριθμούς. Επί δύο εβδομάδες ο Ντόναλντ Τραμπ πιθανολογούσε ότι η θεραπεία μπορεί να είναι χειρότερη από «το ίδιο το πρόβλημα». Βάζοντας μια τιμή σε δολάρια στην ανθρώπινη ζωή δείχνει ότι έκανε λάθος. Το λουκέτο στην οικονομία θα προκαλέσει τεράστια οικονομική ζημιά. Υπολογιστικά μοντέλα δείχνουν ότι αν είχε αφεθεί η επιδημία της covid-19 να κάνει τον κύκλο της στον πληθυσμό, θα προκαλείτο μικρότερη οικονομική ζημιά, αλλά θα οδηγούσε ίσως σε ένα εκατομμύριο περισσότερους θανάτους. (…) Υπολογισμοί δείχνουν ότι οι προσπάθειες μετριασμού των επιπτώσεων της νόσου θα στοιχίσουν 60.000 δολάρια σε κάθε αμερικανικό νοικοκυριό. Κάποιοι θεωρούν εσφαλμένη την διατύπωση του Τραμπ. Αλλά αυτή είναι μια καθησυχαστική ψευδαίσθηση. Υπάρχει, πράγματι, συμβιβασμός και τις ΗΠΑ σήμερα το κόστος του λουκέτου στην οικονομία υπερκαλύπτεται μακράν από τις ζωές που σώζονται. Ωστόσο, οι ΗΠΑ έχουν την τύχη να είναι πλούσιες. Αν αποτύχουν τα περιοριστικά μέτρα να σταματήσει τη διασπορά του κορωνοϊού στην Ινδία, η επιλογή της κατά τραγικό τρόπο θα δείχνει προς την άλλη κατεύθυνση.
Οι τρεις βασικές αρχές των επώδυνων συμβιβασμών
Πώς πρέπει να αντιμετωπίζονται τέτοιοι συμβιβασμοί; Η πρώτη αρχή είναι ότι πρέπει να γίνονται με συστηματικό τρόπο. Τα 60.000 δολάρια ανά αμερικανικό νοικοκυριό, όπως και σε όλους τους υπολογισμούς για το κόστος της ζωής, δεν είναι πραγματικά μετρητά, αλλά ένα υπολογιστικό μέτρο, που βοηθά στη σύγκριση πολύ διαφορετικών πραγμάτων, όπως οι ζωές, οι θέσεις εργασίας κι η προβολή ηθικών και κοινωνικών αξιών σε μια περίπλοκη κοινωνία. Όσο μεγαλύτερη είναι η κρίση, τόσο σημαντικότερες είναι τέτοιες μετρήσεις. Όταν πέσει ένα παιδί σ’ ένα πηγάδι, θα επικρατήσει, ως όφειλε, η επιθυμία να το βοηθήσουν. Αλλά σ’ έναν πόλεμο ή μια πανδημία, οι ηγέτες δεν μπορούν να αποφύγουν το γεγονός ότι η όποια πορεία δράσης ακολουθήσουν θα επιφέρει τεράστια κοινωνικά και οικονομικά κόστη. Για να είσαι υπεύθυνος, πρέπει να ζυγίσεις τα υπέρ και τα κατά.
Μια δεύτερη αρχή είναι να βοηθάς αυτούς που βρίσκονται στην πλευρά των χαμένων σε λογικούς συμβιβασμούς. Οι εργαζόμενοι που απολύονται σε επιβληθέντα λουκέτα αξίζουν έξτρα βοήθειας. Στα παιδιά, που δεν λαμβάνουν πλέον σχολικά γεύματα, πρέπει να χορηγείται τροφή. Ομοίως η κοινωνία πρέπει να βοηθήσει τους νέους όταν καταλαγιάσει η πανδημία. ΑΝ και ο κορωνοϊός δεν τους απειλεί με την ίδια δριμύτητα, το μεγαλύτερο βάρος θα πέσει στους ώμους τους σήμερα και στο μέλλον καθώς οι χώρες θα εξοφλούν τα έξτρα δάνεια.
Μια τρίτη αρχή είναι ότι οι χώρες πρέπει να προσαρμοστούν. Η ισορροπία κόστους-οφελών θα αλλάξει καθώς εκτυλίσσεται η πανδημία. Με τα περιοριστικά μέτρα κερδίζεται χρόνος, ένα ανεκτίμητο αγαθό. Όταν αρθούν ο κορωνοϊός θα εξαπλωθεί ξανά μεταξύ ευάλωτων ακόμη ανθρώπων. Αλλά οι κοινωνίες μπορούν να προετοιμαστούν με τρόπο που δεν είχαν κάνει κατά το πρώτο κύμα της επιδημίας, εξοπλίζοντας με περισσότερες κλίνες, αναπνευστήρες και προσωπικό τα συστήματα υγείας. Μπορούν να μελετήσουν νέους τρόπους αντιμετώπισης της νόσου και να στρατολογήσουν μια στρατιά ομάδων για τη διενέργεια διαγνωστικών εξετάσεων και ιχνηλάτησης νέων κρουσμάτων. Όλα αυτά μειώνουν το κόστος επαναλειτουργίας της οικονομίας.
Ίσως, όμως, να μην βρεθούν νέες θεραπείες και να αποτύχουν η διενέργεια των τεστ και η ιχνηλάτηση. Μέχρι το καλοκαίρι οι οικονομίες θα έχουν υποστεί διψήφια καθίζηση στο τριμηναίο ΑΕΠ. Οι άνθρωποι θα έχουν παραμείνει επί μήνες κλεισμένοι στα σπίτια τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κοινωνική συνοχή και την ψυχική τους υγεία. Μια παράταση των περιοριστικών μέτρων επί ένα χρόνο θα στοίχιζε στις ΗΠΑ και την ευρωζώνη περίπου το ένα τρίτο του ΑΕΠ, οι αγορές θα κατέρρεαν και οι επενδύσεις θα καθυστερούσαν. Τελικά, ακόμη κι αν χαθούν πολλές ζωές, το κόστος της κοινωνικής αποστασιοποίησης μπορεί να υπερκεράσει τα οφέλη. Κι αυτή είναι μια πλευρά των συμβιβασμών που κανείς δεν είναι ακόμη έτοιμος να παραδεχθεί».