Η απόφαση του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, να επιβάλει επιπλέον δασμούς 100% στις κινεζικές εισαγωγές και περιορισμούς στις εξαγωγές κρίσιμου λογισμικού από την 1η Νοεμβρίου, σηματοδοτεί νέα κορύφωση στις εμπορικές εντάσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου. Η ανακοίνωση ήρθε λίγες ώρες μετά την απειλή του Τραμπ να ακυρώσει τη συνάντησή του με τον Σι Τζινπίνγκ, ενώ συνέπεσε με την επίσημη έναρξη της εκεχειρίας στη Γάζα – γεγονός που ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος χαρακτήρισε «ιστορική ημέρα ειρήνης».

Ο Τραμπ κατηγόρησε την Κίνα ότι έλαβε «μια εξαιρετικά επιθετική στάση στο εμπόριο», αποστέλλοντας «εχθρική επιστολή προς όλο τον κόσμο» για την επιβολή μαζικών ελέγχων στις εξαγωγές σχεδόν κάθε προϊόντος. Η κίνηση αυτή, όπως προειδοποιούν αναλυτές, αναζωπυρώνει τον φόβο παγκόσμιας αναστάτωσης στις αλυσίδες εφοδιασμού, με τον κίνδυνο ουσιαστικής διακοπής εμπορικών σχέσεων ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη.

Παρόλα αυτά, ο Τραμπ άφησε περιθώριο υπαναχώρησης, εφόσον η Κίνα αναιρέσει τους περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών. «Γι’ αυτό όρισα την 1η Νοεμβρίου – θα δούμε τι θα γίνει», είπε χαρακτηριστικά. Αν τελικά εφαρμοστούν, οι δασμοί θα αυξήσουν το συνολικό φορολογικό βάρος των κινεζικών προϊόντων στις ΗΠΑ στο 130%, έναντι 145% που είχε επιβληθεί πριν την προσωρινή ανακωχή της άνοιξης.

Η ανακοίνωση προκάλεσε βίαιη αντίδραση στις αγορές, με τον S&P 500 να υποχωρεί 2,7%, τον Nasdaq 100 να χάνει 3,5%, ενώ οι τιμές σόγιας στο Σικάγο μειώθηκαν σχεδόν 2%.

Εμπορικός πόλεμος υψηλής τεχνολογίας

Το νέο επεισόδιο δεν αφορά μόνο τους δασμούς. Πρόκειται για έναν τεχνολογικό και στρατηγικό πόλεμο, στον οποίο οι σπάνιες γαίες, οι ημιαγωγοί και τα λογισμικά υψηλής ασφάλειας παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο.

Το Πεκίνο απάντησε με έρευνα για μονοπωλιακές πρακτικές εις βάρος της Qualcomm, της αμερικανικής εταιρείας ημιαγωγών που διατηρεί μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων της στην Κίνα. Η έρευνα αυτή, όπως σημειώνουν αναλυτές, μπορεί να παγώσει την εξαγορά άλλης εταιρείας μικροτσίπ και να μπλοκάρει τις αμερικανικές επενδύσεις στον κινεζικό τεχνολογικό τομέα.

Παράλληλα, το Πεκίνο επέβαλε νέους λιμενικούς δασμούς σε πλοία που συνδέονται με αμερικανικές εταιρείες και περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών, οι οποίες είναι κρίσιμες για την παραγωγή κινητήρων, μικροτσίπ και μαχητικών αεροσκαφών. Οι κινήσεις αυτές θεωρούνται αντίποινα στην πολιτική των ΗΠΑ, που επιχειρεί να αποκόψει την Κίνα από προηγμένη τεχνολογία, περιορίζοντας την πρόσβαση σε τεχνολογίες αιχμής και λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης.

Από την πλευρά της, η Ουάσιγκτον δεν έμεινε αδρανής: το Γραφείο Εμπορικού Αντιπροσώπου των ΗΠΑ (USTR) ανακοίνωσε νέους δασμούς 100% σε λιμενικό εξοπλισμό και γερανούς μεταφόρτωσης που κατασκευάζονται στην Κίνα, ενώ εξετάζεται η επιβολή περιορισμών στις εξαγωγές αεροσκαφών και ανταλλακτικών.

Σόγια, σπάνιες γαίες και γεωοικονομική εξάρτηση

Η κρίση πλήττει και τον αγροτικό τομέα. Οι διαπραγματεύσεις για την επανεκκίνηση των κινεζικών αγορών σόγιας έχουν παγώσει, πλήττοντας χιλιάδες Αμερικανούς αγρότες. Ο εμπορικός αντιπρόσωπος Τζέιμι Γκριρ αποκάλυψε ότι γίνονται συζητήσεις με χώρες όπως το Βιετνάμ και η Καμπότζη για μείωση των δασμών στη σόγια, ενώ εξετάζονται εγχώριες χρήσεις του προϊόντος για να μετριαστεί το πλήγμα.

Ταυτόχρονα, η Κίνα επαναφέρει στο προσκήνιο το στρατηγικό χαρτί των σπάνιων γαιών. Έχοντας τον έλεγχο άνω του 70% της παγκόσμιας παραγωγής, το Πεκίνο χρησιμοποιεί τις πρώτες ύλες αυτές ως μοχλό πίεσης. Η νέα οδηγία απαιτεί άδειες εξαγωγής ακόμη και για προϊόντα που περιέχουν ίχνη σπάνιων γαιών, επικαλούμενη λόγους εθνικής ασφάλειας.

Η απόφαση αυτή αναμένεται να πλήξει αμερικανικές βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας, αλλά και ευρωπαϊκές εταιρείες που βασίζονται σε κινεζικές πρώτες ύλες για την παραγωγή ηλεκτροκινητήρων, μαγνητών και μπαταριών.

Η στρατηγική του Πεκίνου και το “παιχνίδι αντοχής”

Σύμφωνα με τον Τζόναθαν Τσζιν, αναλυτή του Brookings Institution, ο Σι Τζινπίνγκ επιχειρεί να «πάρει την πρωτοβουλία» ενόψει των συνομιλιών, επιβάλλοντας ελέγχους που δεν τίθενται άμεσα σε ισχύ, ώστε να αποκτήσει διαπραγματευτικό πλεονέκτημα.

«Η κυβέρνηση Τραμπ λειτουργεί αντιδραστικά, προσπαθώντας να αντιμετωπίζει κάθε νέο ζήτημα καθώς προκύπτει», υπογράμμισε. Ο ίδιος εκτιμά ότι η Κίνα δεν φοβάται αμερικανικά αντίποινα, καθώς έχει «μεγαλύτερη αντοχή στην πίεση».

Πράγματι, από τον προηγούμενο κύκλο των «δασμών απελευθέρωσης», το Πεκίνο φαίνεται να έχει συνειδητοποιήσει ότι οι ΗΠΑ είναι πιο ευάλωτες πολιτικά στις επιπτώσεις των εμπορικών εντάσεων, ιδιαίτερα ενόψει εκλογικού έτους.

Αμυντική βιομηχανία και γεωπολιτικές ισορροπίες

Η Γκρέισλιν Μπασκαράν, διευθύντρια του Critical Minerals Security Program στο Center for Strategic and International Studies (CSIS), θεωρεί ότι οι νέοι κινεζικοί περιορισμοί στοχεύουν ευθέως τη δυτική αμυντική βιομηχανία.

«Τίποτα δεν κινητοποιεί τις ΗΠΑ όσο το να στοχεύεις την αμυντική τους βάση», ανέφερε. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αναγκαστούν να διαπραγματευθούν, γιατί οι εναλλακτικές τους είναι περιορισμένες. Σε μια περίοδο αυξανόμενων γεωπολιτικών εντάσεων, χρειάζονται επειγόντως ενίσχυση της βιομηχανικής αμυντικής τους ικανότητας».

Η ίδια θεωρεί ότι οι διαπραγματεύσεις είναι αναπόφευκτες, καθώς οι νέοι κινεζικοί κανόνες δεν θα τεθούν σε ισχύ πριν τον Δεκέμβριο, αφήνοντας παράθυρο χρόνου για πολιτική αποκλιμάκωση.

Επικίνδυνη αβεβαιότητα

Το σίγουρο είναι πως η διπλωματική σχέση ΗΠΑ–Κίνας βρίσκεται και πάλι σε λεπτή ισορροπία. Η τεχνολογική αυτάρκεια, οι σπάνιες γαίες, η ασφάλεια των εφοδιαστικών αλυσίδων και η αγροτική πολιτική μετατρέπονται σε όπλα οικονομικού πολέμου, με απρόβλεπτες συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία.

Ενώ η Ουάσιγκτον επιδιώκει να διατηρήσει πίεση χωρίς να οδηγηθεί σε πλήρη ρήξη, το Πεκίνο φαίνεται να επιλέγει μια τακτική “αντοχής και αντεπίθεσης”, με στόχο να αποδείξει ότι μπορεί να αντέξει περισσότερο.

Σε αυτό το νέο σκηνικό εμπορικής σύγκρουσης, το ερώτημα είναι αν η 1η Νοεμβρίου θα αποτελέσει ημέρα αποκλιμάκωσης ή αφετηρία ενός νέου εμπορικού ψυχρού πολέμου.

Διαβάστε ακόμη 

Τομ Γκόρις: Ο ελληνικής καταγωγής billionaire που «χτίζει» μια αθλητική αυτοκρατορία (pics)

Ο λογαριασμός των 32.000 ευρώ και ο εστιάτορας που δεν έστελνε… ποτέ αποδείξεις στην ΑΑΔΕ

Ερχονται σαρωτικές ανατροπές στις βραχυχρόνιες μισθώσεις

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα