Καθώς πληθαίνουν τα δημοσιεύματα αλλά και οι εκτιμήσεις των αναλυτών ότι η Ελλάδα βρίσκεται πολύ κοντά στην επιβολή περιορισμών στην διακίνηση κεφαλαίων, το πρακτορείο Bloomberg απαντά σε ορισμένες βασικές ερωτήσεις σχετικά με το πως μπορεί να «δουλέψει» η όλη διαδικασία.
Στο άρθρο του αμερικανικού πρακτορείου τονίζεται ότι εάν δεν υπάρξει συμφωνία, σύντομα, μεταξύ Ελλάδας και πιστωτών η επιβολή των capital controls είναι όλο και πιο πιθανή, με τον Jacob Funk Kirkegaard, στέλεχος του Peterson Institute for International Economics, να τοποθετεί στο 65% την πιθανότητα επιβολής τους.
Πως θα φθάσουμε έως το σημείο επιβολής;
Βάσει του πιο πιθανού σεναρίου, εάν υπάρξει οριστική ρήξη με τις Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, αυτές θα διαμηνύσουν στον Έλληνα πρωθυπουργού ότι η ΕΚΤ δεν θα συνεχίσει να χρηματοδοτεί το τραπεζικό σύστημα της Ελλάδας. Θα βρεθεί αντιμέτωπος τότε με ένα βασικό δίλημμα: ή θα αφήσει τις τράπεζες να καταρρεύσουν ή θα επιβάλει περιορισμούς στη διακίνηση κεφαλαίων.
Τι θα συμβεί εάν η Ελλάδα χάσει την πληρωμή μίας δόσης;
Οι περισσότερες εγγυήσεις που έχουν κατατεθεί στον ELA είναι κρατικά ομόλογα, ομόλογα εγγυημένα από το κράτος και έντοκα γραμμάτια. Εάν η Ελλάδα δεν αποπληρώσει μία δόση, το πιθανότερο είναι ότι οι κεντρικοί τραπεζίτες της Ευρωζώνης θα αποφασίσουν ότι οι ελληνικές τράπεζες δεν είναι, πλέον, φερέγγυες. Εναλλακτικά η ΕΚΤ μπορεί να «κουρέψει» την αξία των ελληνικών εγγυήσεων και ως εκ τούτου να επιβάλει πλαφόν στον ELA. Επίσης η ΕΚΤ έχει τη δυνατότητα να διακόψει άμεσα τον ELA, αναγκάζοντας τον Τσίπρα να επιβάλει περιορισμούς.
Πως θα λειτουργήσουν;
Σαφώς θα είναι πλήγμα. Κανείς δεν γνωρίζει την απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Υπάρχει, πάντως, η περίπτωση της Κύπρου όπου ίσχυσαν τα ακόλουθα: μέγιστο ημερήσιο όριο ανάληψης 300 ευρώ για τους ιδιώτες. Για να υπάρξει μεταφορά ποσού άνω των 5.000 εκτός Κύπρου θα έπρεπε πρώτα αυτή να εγκριθεί από συγκεκριμένη, ειδική επιτροπή. Οι εταιρείες χρειάζονταν αποδεικτικά έγγραφα για κάθε πληρωμή, ενώ για ποσά άνω των 200.000 ευρώ θα έπρεπε να αποδείξουν ότι υπάρχει η απαραίτητη ρευστότητα. Οι γονείς δεν μπορούσαν να αποστείλουν περισσότερα από 5.000 ευρώ στα παιδιά τους που σπούδαζαν στο εξωτερικό, ανά τρίμηνο. Όσο Κύπριοι ταξίδευαν στο εξωτερικό δεν μπορούσαν να «βγάλουν» από τη χώρα περισσότερα από 1.000 ευρώ. Απαγορεύθηκε η ακύρωση των προθεσμιακών καταθέσεων, ενώ οι πληρωμές με πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες δεν μπορούσαν να ξεπερνούν τα 5.000 ευρώ. Επίσης δεν μπορούσε να γίνει εξαργύρωση επιταγών.
Θα υπάρξει προειδοποίηση;
Το να επιβληθούν ενώ κανείς δεν το περιμένει έχει και κάποια θετικά. Στην Κύπρο ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια τραπεζικής αργίας. Αυτό έδωσε στη χώρα την ευχέρεια να διαπραγματευθεί με τους πιστωτές της. Οι τράπεζες επαναλειτούργησαν με συγκεκριμένους περιορισμούς, ενώ υπήρξε σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης για κάθε μία εξ αυτών, με τους καταθέτες να συμμετέχουν σε αυτή κα να χάνουν μέρος των καταθέσεών τους.
Ποιος αποφασίζει για την επιβολή τους;
Η κυβέρνηση. Βάσει νόμου του 1993, ο επικεφαλής της ΤτΕ μπορεί να επιβάλει περιορισμούς στη διακίνηση κεφαλαίων, αλλά χρειάζεται το υπουργείο Οικονομικών να εγκρίνει, εντός λίγων ωρών, αυτήν την απόφαση.
Πόσο μπορεί να διαρκέσουν;
Δεν υπάρχει κάποιο όριο. Στην περίπτωση της Κύπρου ήταν δύο χρόνια, αν και υποτίθεται ότι ήταν προσωρινό μέτρο. Το σύνολο των απαγορεύσεων ήρθη τον Απρίλιο του 2015. Στην περίπτωση της Ισλανδίας υπήρξε, επίσης, σταδιακή άρση, μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς έχουν επιβληθεί το 2008 και πριν από μερικές ημέρες αποφασίστηκε η κατάργησή τους.
Τι άλλες επιπτώσεις (πέραν από τις προφανείς) θα έχουν στην Ελλάδα;
Θα βοηθούσαν στο να κερδηθεί χρόνος. Η Ελλάδα θα μπορούσε να «πάρει ανάσα» προκειμένου να καταλήξει σε συμφωνία με τους πιστωτές, ενώ υπάρχει τραπεζική αργία, αν και η όλη διαδικασία θα είχε υψηλό κόστος. Η επιβολή ορίου στις συναλλαγές αλλά και στις αναλήψεις από επιχειρήσεις θα έπληττε τις λιανικές πωλήσεις τον τουρισμό, τη βιομηχανία, τις εισαγωγές και εν γένει κάθε τομέα της οικονομικής δραστηριότητας.
Έχει ο κ. Τσίπρας άλλη επιλογή;
Όχι πραγματικά. Εάν η κυβέρνηση αφήσει τις τράπεζες να «καταναλώσουν» κάθε ρευστότητα, το σύστημα θα έμενε χωρίς χρήματα σε μικρό χρονικό διάστημα, καθώς θα υπήρχαν αθρόες αναλήψεις. Αυτό θα οδηγούσε την Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης, καθώς καμία οικονομία δεν μπορεί να λειτουργήσει εάν έχει «στεγνώσει» η ρευστότητα. Εάν η κυβέρνηση σχεδιάζει την έξοδο από την Ευρωζώνη, ακόμη και τότε η επιβολή περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων έχει κάποιο νόημα, καθώς θα «πάγωναν» τα πάντα έως ότου κυκλοφορήσει το νέο νόμισμα.
Είναι νόμιμα τα capital controls;
Ναι, σε έκτακτες περιπτώσεις. Αν και η ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων αποτελεί μία από τις πέντε βασικές αρχές της Ε.Ε., η επιβολή περιορισμών είναι πιθανή σε συνθήκες «δύσκολες για την δημόσιο πολιτική και τη δημόσια ασφάλεια». Η Κομισιόν επέτρεψε στην Κύπρο να επιβάλλει περιορισμούς, τονίζοντας ότι η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν σημαντικό κίνδυνο «πλήρους αποσταθεροποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος».
Σ. Ζαφ.