Γιώργος Χ. Παπαγεωργίου

Πολύ πριν το bitcoin γίνει γνωστό παγκοσμίως προσελκύοντας το ενδιαφέρον των… κοινών θνητών, ελάχιστοι άνθρωποι στον κόσμο ασχολούνταν με τα ψηφιακά νομίσματα και τις τεχνολογίες που κρύβονται πίσω από αυτά. Ενας από αυτούς ήταν και ο Ελληνας κρυπτογράφος Αγγελος Κιαγιάς, αναπληρωτής καθηγητής, τότε, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Σ ήμερα ο κ. Κιαγιάς είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και επικεφαλής του Εργαστηρίου Blockchain του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου συνεχίζει να διδάσκει. Από το 2011, όταν το bitcoin ήταν ακόμα ένα άγνωστο ιδιότυπο πείραμα που ενδιέφερε μόνο κάποιους επιστήμονες που ασχολούνταν με τον ξεχασμένο κλάδο της κρυπτογραφίας, ο κ. Κιαγιάς είχε δημιουργήσει στη Σχολή Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Πανεπιστημίου Αθηνών ένα εργαστήριο για την τεχνολογία κρυπτογραφίας και ασφάλειας η οποία βρίσκεται πίσω από όλα τα ψηφιακά νομίσματα και περιλαμβάνει και το blockchain.

Η συγκεκριμένη τεχνολογία βρίσκεται σήμερα στην αιχμή της νέας τεχνολογίας, με τη λέξη «blockchain» να φιγουράρει σε κάθε διάλεξη, εκδήλωση και επιχειρηματική κίνηση που θέλει να εντάσσεται στον κόσμο της νέας οικονομίας και της λεγόμενης 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης.

«Το 2013 ήμασταν από τους πρώτους διεθνώς που ασχοληθήκαμε ερευνητικά με το bitcoin και την τεχνολογία blockchain στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ηταν πολύ πρωτοποριακή προσπάθεια και υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον από ανθρώπους με αξιόλογο επιστημονικό υπόβαθρο και αφοσίωση. Ωστόσο, η εξέλιξη της οικονομικής κρίσης δεν βοήθησε και η προσπάθεια ατόνησε. Πολλοί από τους συντελεστές βρέθηκαν στο εξωτερικό. Είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση που δείχνει ότι στη χώρα μας υπάρχει σημαντικό ταλέντο, αλλά όχι πάντα οι προϋποθέσεις για να αναδειχθεί».

Στο Εδιμβούργο

Το 2016, ο κ. Κιαγιάς, όπως και πολλοί άλλοι επιστήμονες βρέθηκαν στο εξωτερικό. «Αρχισα να διδάσκω στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, το οποίο έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για το blockchain. Στην πορεία δημιούργησα ένα εργαστήριο στο Εδιμβούργο σε συνεργασία με το αντίστοιχο εργαστήριο στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Athens Blockchain Technology Lab, το οποίο δημιουργήθηκε το 2017 με την ενίσχυση και της εταιρείας Input Output Hong Kong. Η τελευταία έχει δημιουργήσει ένα δικό της ψηφιακό νόμισμα, το Cardano, καθώς και τη δική της τεχνολογία blockchain, με λογισμικό ανοιχτού κώδικα (σ.σ.: opensource, που είναι δηλαδή διαθέσιμος στον οποιονδήποτε) στην οποία συνεισφέραμε το βασικό λειτουργικό της πρωτόκολλο», θυμάται.

Η τεχνολογία blockchain, όπως μας εξήγησε ο κ. Κιαγιάς, αφορά τη δημιουργία ενός αρχείου το οποίο μπορεί να περιέχει κάθε είδους δεδομένα, όπως συναλλαγές, καταγραφές ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων, μετοχές, επενδύσεις, οικονομικά, επενδυτικά ή κάθε είδους δεδομένα. «Το αρχείο αυτό είναι ασφαλές, δεν μπορεί δηλαδή να αλλοιωθεί, ενώ η ιδιομορφία του είναι ότι η διαχείρισή του δεν γίνεται από έναν μεμονωμένο φορέα, αλλά από όλους τους χρήστες που το χρησιμοποιούν, καθώς η λειτουργία του είναι διαμοιρασμένη σε όλους τους υπολογιστές τους».

Πρόκειται δηλαδή για ένα τρόπο συλλογικής διαχείρισης μιας βάσης δεδομένων και αυτός είναι ο λόγος που το blockchain χρησιμοποιείται κατά κόρον από τα ψηφιακά νομίσματα. Εξ ου και η ονομασία «κρυπτονομίσματα», καθώς η λειτουργία τους βασίζεται στις αρχές της κρυπτογραφίας.

«Το να φτιάξεις ένα αρχείο κοινής χρήσης δεν είναι κάτι καινούριο. Με το blockchain, όμως, έχουμε ένα αρχείο το οποίο ελέγχεται δημόσια, δηλαδή το βλέπουν όλοι και επομένως δεν μπορούν να γίνουν αλλοιώσεις ή πλαστές καταγραφές από κανέναν. Επίσης, παρόλο που είναι δημόσιο, την ίδια στιγμή μπορεί να διασφαλίζει το ιδιωτικό απόρρητο αν σχεδιαστεί σωστά. Η διαχείριση του αρχείου γίνεται από ένα ειδικό λογισμικό το οποίο τρέχει στους υπολογιστές όλων των χρηστών που συμμετέχουν στο blockchain. Το αρχείο του bitcoin, για παράδειγμα, τρέχει στους υπολογιστές των χρηστών που συμμετέχουν στο αντίστοιχο blockchain και η “ανταμοιβή” των υπολογιστών είναι ότι παράγουν νέα νομίσματα, με τη λεγόμενη “εξόρυξη”. Οι συναλλαγές του bitcoin είναι μεν δημόσιες, αλλά τα στοιχεία των κατόχων είναι απόρρητα. Το ίδιο συμβαίνει και με το Cardano, ένα από τα κρυπτονομίσματα πάνω στα οποία δουλεύουμε στο Athens Blockchain Technology Lab», εξηγεί ο κ. Κιαγιάς.

Η βελτίωση της τεχνολογίας του blockchain έτσι ώστε να λειτουργεί με τη λιγότερη δυνατή ενέργεια και τη μέγιστη δυνατή αξιοπιστία είναι ένα κεντρικό ζήτημα για τη διεθνή επιστημονική κοινότητα.

Οπως εξηγεί ο κ. Κιαγιάς, «ένα μεγάλο πρόβλημα είναι η κατανάλωση ενέργειας. Το δίκτυο του bitcoin, για παράδειγμα, καταναλώνει παγκοσμίως καθημερινά τόση ηλεκτρική ενέργεια όσο μια χώρα όπως η Ελλάδα. Αυτό είναι ένα από τα προβλήματα που έχουμε λύσει με το blockchain σύστημα “Ουροβόρος” που έχουμε σχεδιάσει και στο οποίο βασίζεται το Cardano. Υπάρχουν πολλά ακόμη προβλήματα όμως, όπως η επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών συστημάτων blockchain, η ταχύτητα επεξεργασίας δεδομένων και η προσαρμοστικότητα του συστήματος σε διαφορετικές χρήσεις. Το αντικείμενο της έρευνάς μας εστιάζει ακριβώς στην ανάπτυξη τεχνολογίας που λύνει αυτά τα προβλήματα και βελτιώνει τη λειτουργία του blockchain με πολλές εφαρμογές μεταξύ των οποίων και τα κρυπτονομίσματα, τα έξυπνα συμβόλαια και άλλες».

Τα ψηφιακά νομίσματα συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον μετά τη μεγάλη άνοδο του bitcoin, η τιμή του οποίου σημείωσε εκρηκτική αύξηση, ξεκινώντας από μερικά σεντς του δολαρίου για να φτάσει στα 17.000 δολάρια, βυθίστηκε στη συνέχεια περίπου στα 3.000 δολάρια και το τελευταίο διάστημα κυμαίνεται λίγο πάνω από τα 4.000 δολάρια.

Οπως είναι φανερό, το ενδιαφέρον αυτό είναι κατά μεγάλο μέρος κερδοσκοπικό, δηλαδή οφείλεται σε αγοραστές οι οποίοι το βλέπουν ως επένδυση και το αγοράζουν σε μια τιμή με την προσδοκία να το πουλήσουν ακριβότερα.

«Είναι αλήθεια», λέει ο κ. Κιαγιάς, «ότι σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει και η διάσταση της κερδοσκοπίας. Στη βάση, όμως, υπάρχει η αντίληψη ότι πρόκειται για μια νέα τεχνολογία η οποία πιθανότατα θα επικρατήσει στο μέλλον και αυτό έχει μια αξία από μόνο του. Η τεχνολογία που αναπτύσσουμε στο blockchain μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλές διαφορετικές εφαρμογές: για ψηφιακά νομίσματα, για επενδυτικά προϊόντα, για ιατρικά δεδομένα, για Κτηματολόγιο ή για οτιδήποτε άλλο μπορεί να φανταστεί κάποιος. Σήμερα βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή και το μόνο βέβαιο είναι ότι το πεδίο είναι τεράστιο».