To 1866, λίγο προτού οι Κρητικοί πάρουν ξανά τα όπλα κατά των Οθωμανών με βασικό αίτημα την ένωση της Κρήτης με το τότε νεοσύστατο ελληνικό κράτος, στο οποίο μόλις τρία χρόνια νωρίτερα είχαν περάσει τα νησιά του Ιονίου, η οικογένεια Αλμπαντάκη από το χωριό Καλέσσα του Ηρακλείου ξεκινούσε την επιχειρηματική διαδρομή της. Μία διαδρομή που εξελίχθηκε μέχρι σήμερα σε μια ιστορία 153 ετών συνδεδεμένη με το «πράσινο χρυσάφι» της Μεγαλονήσου, το ελαιόλαδο.

Το ζωήλατο λιοτρίβι του 1866 βέβαια με τα χρόνια θα εξελιχθεί, θα βιομηχανοποιηθεί και κάθε γενιά της οικογένειας που περνούσε θα άφηνε κάτι πίσω της. Ετσι στη διαδρομή του, που συμπίπτει με τις ιστορικές αλλαγές στο ίδιο το νησί αλλά και στην Ελλάδα γενικότερα, θα γραφτούν πολλά κεφάλαια. Το πιο ενδιαφέρον απ’ αυτά όμως φαίνεται ότι είναι το τρέχον. Αυτό που γράφει τα τελευταία χρόνια ο κ. Μιχάλης Αλμπαντάκης, εκπρόσωπος της πέμπτης γενιάς της οικογένειας.

Και τούτο καθώς το ελαιοτριβείο όχι μόνο έχει εξελιχθεί σε μια καθετοποιημένη μονάδα, αλλά αποτελεί πλέον «σημαία» υπό τον τίτλο Cretan Mill ενός ομίλου δέκα εταιρειών, του ομίλου Αλμπαντάκη, που δημιουργήθηκε στα δέκα χρόνια της τελευταίας μεγάλης οικονομικής περιπέτειας της χώρας. Ενός από τους πιο δυναμικά αναπτυσσόμενους παίκτες στην εγχώρια αγορά ελαιολάδου με ιδιαίτερα εξωστρεφή προσανατολισμό, καθώς τα προϊόντα του φτάνουν σε 45 χώρες του κόσμου. Πρόκειται για έναν εταιρικό σχηματισμό που, όπως λέει ο ίδιος, φέτος αναμένεται να φτάσει σε τζίρο τα 25-26 εκατ. ευρώ όταν πέρυσι ήταν στα 20 εκατ. ευρώ, ενώ το 2010 το οικογενειακό ελαιουργείο δεν έφτανε καν τα 100.000 ευρώ!

Και για να γίνει αυτό χρειάστηκε όραμα, σχέδιο, επενδύσεις και πολλή δουλειά, όπως μάς εξηγεί ο κ. Αλμπαντάκης, ένας νέος άνθρωπος, μόλις 35 ετών, που από τη στιγμή που ανέλαβε την οικογενειακή επιχείρηση, το 2010, έχει ξεκινήσει το μεγάλο εγχείρημα της μετεξέλιξης. Μεγάλος του στόχος; «Σε μία πενταετία από τώρα να γίνουμε Νο 1 στην Ελλάδα στην αγορά του ελαιολάδου, μπροστά ακόμα και από την ΕΛΑΪΣ και τη ΜΙΝΕΡΒΑ. Να έχουμε έναν τζίρο 80-100 εκατ. ευρώ, να κάνουμε εξαγωγές σε κάθε χώρα όπου χρησιμοποιούν και τρώνε το ελαιόλαδο, να είμαστε πρωτοπόροι και να μπορούμε να ανταγωνιστούμε τις μεγάλες εταιρείες από την Ισπανία και την Ιταλία».
Πολλοί θα έλεγαν ευσεβής πόθος, ωστόσο η πορεία της Cretan Mill τα τελευταία εννέα χρόνια δείχνει ότι τα πάντα είναι εφικτά. «Μόλις τώρα βγήκαμε από μία τριετή περίοδο επενδύσεων συνολικού ύψους 6,5 εκατ. ευρώ σε νέο ελαιουργείο, νέες εγκαταστάσεις, μηχανολογικό εξοπλισμό. Εχουμε την πιο μεγάλη καθετοποιημένη μονάδα στην Ελλάδα, όπου από τα κτήματά μας το τελικό προϊόν αργότερα θα φτάσει στο τραπέζι του καταναλωτή. Είτε μιλάμε για παρθένα έλαια, είτε για πυρηνέλαια, είτε για οποιοδήποτε άλλο προϊόν του ελαιολάδου», λέει ο κ. Αλμπαντάκης.

Κόντρα στην κρίση

Ο ίδιος έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια σε πρωταγωνιστή των εξελίξεων σε έναν νομό που παραδοσιακά έλεγχε μεγάλο μέρος της ελαιοπαραγωγής. Σε αυτό βέβαια συνετέλεσε το γεγονός ότι οι μεγάλοι παράγοντες της αγοράς, όπως το διάδοχο σχήμα της Ενωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ηρακλείου, που κάποτε χάραζε την εθνική πολιτική στο λάδι, η Ενωση Ηρακλείου ΑΒΕΕ και η Ενωση Aγροτικών Συνεταιρισμών Πεζών, αντιμετώπιζαν σημαντικά οικονομικά προβλήματα, φλερτάροντας μάλιστα με το λουκέτο υπό το βάρος των υπέρογκων χρεών που είχαν σωρεύσει. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε ο χώρος και η ευκαιρία να αναπτυχθεί ένας νέος σημαντικός παίκτης, ο οποίος θα επενδύσει σε ελαιουργεία που είχαν βγει προς πώληση, σε συνεργασίες με δεκάδες άλλα, σε δομές, εξοπλισμό και τελικά θα δημιουργήσει ένα δίκτυο περίπου 3.500 συνεργατών-παραγωγών που θα του δίνουν την πρώτη ύλη για τους περίπου 200 κωδικούς προϊόντων ελαιολάδου που ανέπτυξε η Cretan Mill.

Ενδεικτικό της ευνοϊκής συγκυρίας, παρά τη μεγάλη οικονομική κρίση που έπληττε τη χώρα και τον κλάδο, είναι το γεγονός ότι τα δάνεια για τις πρώτες επενδυτικές κινήσεις γρήγορα αποπληρώθηκαν. «Ο,τι κέρδη είχαμε αυτά τα χρόνια διαρκώς τα επανεπενδύσαμε στην επιχείρηση», λέει ο κ. Αλμπαντάκης. «Σκεφτείτε ότι οι επενδύσεις που έγιναν την τελευταία τριετία -ύψους 6,5 εκατ. ευρώ- πραγματοποιήθηκαν αποκλειστικά με ίδια κεφάλαια», προσθέτει.

Κάπως έτσι δημιουργήθηκαν οι δέκα εταιρείες του ομίλου, αποτέλεσμα σε μεγάλο βαθμό των εξαγορών. Κάθε ελαιουργείο αποτελεί ξεχωριστή εταιρική μονάδα, ενώ παράλληλα έχουν δημιουργηθεί μία εταιρεία που παράγει προϊόντα ελιάς και λιαστής ντομάτας, μία μεταφορική και μία άλλη συμμετοχών που θα αποτελέσει την ομπρέλα του ομίλου.

«Σήμερα μπορώ να πω ότι έχουμε εξελιχθεί σε μία από τις 5 κορυφαίες εταιρείες ελαιολάδου της χώρας. Θεωρώ όμως ότι τα καλύτερα έρχονται – είμαι πολύ αισιόδοξος. Ολοκληρώσαμε έναν γύρο επενδύσεων που δίνει ακόμα μεγαλύτερη παραγωγική δυναμική στις 7 γραμμές παραγωγής που πλέον διαθέτουμε. Από εκεί και πέρα χρειάζεται περισσότερη δουλειά στις μονάδες μας, με τους παραγωγούς μας, και στο εξωτερικό ώστε να βελτιώνουμε διαρκώς την ποιότητα των προϊόντων μας και να κερδίζουμε διαρκώς πελάτες», λέει ο κ. Αλμπαντάκης. «Αυτή τη στιγμή έχουμε το πλέον πιστοποιημένο από ανεξάρτητους διεθνείς φορείς εργοστάσιο στην Ελλάδα, που μας βοηθά να κερδίζουμε την εμπιστοσύνη των εταιρειών με τις οποίες θέλουμε να συνεργαστούμε», προσθέτει.

Εμφαση στο εξωτερικό

Μεταξύ αυτών και μεγάλες αλυσίδες λιανεμπορίου του εξωτερικού, όπως η Walmart και η Costco, στα ράφια των οποίων μπορεί κανείς να βρει τα προϊόντα της Cretan Mill είτε με τη δική της ετικέτα είτε ως private label.
Εξάλλου, όπως εξηγεί ο κ. Αλμπαντάκης, το μεγάλο στοίχημα είναι το εξωτερικό. «Κάθε χρόνο συμμετέχουμε σε πάνω από 11 διεθνείς εκθέσεις. Εχουμε καταφέρει να επεκταθούμε σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική, στην Αυστραλία, στην Κίνα, στη Νότια Αφρική, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Ρωσία. Εχουμε φτάσει σε 45 χώρες και προσπαθούμε να αναπτυχθούμε όμορφα και με υγιή τρόπο», σημειώνει, υπολογίζοντας μάλιστα ότι οι πωλήσεις στο εξωτερικό αναλογούν στο 65% επί του συνολικού ετήσιου τζίρου.

Την ίδια ώρα έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια για ενίσχυση της θέσης της εταιρείας στο εσωτερικό, αλλά, όπως λέει ο κ. Αλμπαντάκης, με ιδιαίτερη προσοχή, «μια και στην Ελλάδα δυστυχώς υπάρχει η νοοτροπία να μην πληρώνουν. Τα τελευταία χρόνια πολλοί την πάτησαν έτσι και τελικά έκλεισαν. Επομένως κάνουμε συνεργασίες και διαμορφώνουμε δίκτυα φτιάχνοντας πρώτα σχέσεις εμπιστοσύνης. Πέραν της Κρήτης, έχουμε κινηθεί περισσότερο στη Βόρεια Ελλάδα, στα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου, δίνοντας παράλληλα βάρος και στο τουριστικό προϊόν – προωθούμε μικρές συσκευασίες premium προϊόντων λαδιού για τους τουρίστες. Προς το παρόν τα προϊόντα μας είναι σε μικρές αλυσίδες λιανικής, όπως είναι ο Χαλκιαδάκης στην Κρήτη ή ο Γουντσίδης στη Μακεδονία και οι πωλήσεις μας είναι ασφαλισμένες. Σε μεγάλη αλυσίδα ακόμα δεν έχουμε πάει γιατί πρώτα θέλουμε να ομαλοποιηθεί η αγορά στη χώρα».

 

Αναδιαρθρώνεται η αγορά

Εξάλλου, όπως σημειώνει ο ίδιος, όλος ο κλάδος περνά σήμερα φάση αναδιάρθρωσης, από τους μεγαλύτερους ως τους μικρότερους παίκτες. Ηδη η ΕΛΑΪΣ έχει αλλάξει χέρια (έχει περάσει στα χέρια της Upfield, της private equity εταιρείας KKR), ενώ η ΜΙΝΕΡΒΑ έχει βγει προς πώληση με διεκδικητές την οικογένεια Κίκιζα (Μέλισσα Κίκιζας) και το fund Deca Investments του Δημήτρη Δασκαλόπουλου.

«Το λάδι δεν είναι από μόνο του κερδοφόρο προϊόν. Δεν είναι απορρυπαντικό ή βούτυρο. Πρέπει να έχεις καλές αγορές και να μπορείς να κάνεις βόλτες, να ακούς τον παλμό των καταναλωτών αλλά και των προμηθευτών. Αυτά μέσα απ’ τα γραφεία δεν γίνονται. Και ειδικά στην Αθήνα. Πρέπει να είσαι κοντά στην επαρχία, στην παραγωγή και να θέτεις διαρκώς υψηλά ποιοτικά στάνταρ. Γι’ αυτό και πιστεύω ότι αυτές οι δύο μεγάλες εταιρείες του κλάδου θα βρουν τον δρόμο τους μόνο εάν τις πάρει κάποιος σαν εμένα. Και δεν είμαι μόνο εγώ. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή 10-15 άνθρωποι στον κλάδο που όπως και εγώ προσπαθούν να κάνουν τη διαφορά».

Το στρατηγικό πλάνο

Οπως τονίζει ο κ. Αλμπαντάκης, τα προϊόντα της Cretan Mill είναι εξαιρετικής ποιότητας. «Από το πρώτο brand που είχαμε φτιάξει, τους “Κρητικούς Ελαιώνες”, ως το τελευταίο. Κάθε χρόνο διαθέτουμε στην αγορά περί τους 7.000 τόνους ελαιολάδου.  Οι 2.500 τόνοι περίπου είναι αποκλειστικά δικής μας παραγωγής και οι υπόλοιποι από 27 συνεργαζόμενα ελαιοτριβεία, τα οποία έχουμε πιστοποιήσει με βάση ποιοτικά στάνταρ που έχουμε θέσει».

Θέλει όμως να μεγαλώσει και άλλο. «Θέλουμε να γίνουμε μία υπολογίσιμη δύναμη για τους παραγωγούς και τους πελάτες μας. Να ακολουθήσουμε το πλάνο της υγιούς ανάπτυξης που έχουμε χαράξει και στο οποίο βασικός άξονας είναι να παράγουμε προϊόντα από το χωράφι, τα οποία θα καταλήγουν απευθείας στο τραπέζι των καταναλωτών. Να μειώσουμε τα ενδιάμεσα κόστη. Παράλληλα, όμως, να πάρουμε περισσότερα μεγάλα συμβόλαια από το εξωτερικό ώστε να αυξήσουμε τον όγκο και τον τζίρο μας. Το εργοστάσιό μας πλέον μπορεί να διαχειριστεί και να εμφιαλώσει πάνω από το 30% επί του συνόλου της ελληνικής παραγωγής ελαιολάδου. Μπορούμε να καθετοποιήσουμε πλήρως την παραγωγή μας και να κάνουμε υποπροϊόντα με βάση το ελαιόλαδο. Να μπαίνει δηλαδή ο καρπός στη μονάδα και να μην πετιέται κάτι. Να υπάρχουν κέρδη από πολλά σημεία».

Πορεία

Αν και νέος σε ηλικία, ο Μιχάλης Αλμπαντάκης ξεδιπλώνει τα τελευταία χρόνια ένα σχέδιο το οποίο φέρνει μέχρι σήμερα αποτελέσματα. Ο ίδιος, όπως λέει, μεγάλωσε μέσα στο ελαιοτριβείο της οικογένειας. Μετά τις σπουδές του στα οικονομικά, το μεταπτυχιακό του και ένα μικρό πέρασμα από την ΕΑΣ Ηρακλείου πήρε στα χέρια του την οικογενειακή επιχείρηση. «Κάποια στιγμή θέλω να κάνω και ένα ντοκτορά», λέει. Η βασική του επιθυμία, όμως, είναι να αφήσει στην επόμενη γενιά της οικογένειας, τις δύο κόρες του, σημαντική παρακαταθήκη, την οποία και θα συνεχίσουν. «Η εταιρεία δεν πρόκειται να σταματήσει να ασχολείται με το λάδι. Θέλω να την αναπτύξω όσο μπορώ ώστε η επόμενη γενιά να ξεκινήσει από ένα πολύ καλό σημείο», λέει. Ηδη μάλιστα φροντίζει να τις παίρνει, αν και μικρές σε ηλικία, στην εταιρεία. «Θέλω να βλέπουν πώς παράγεται το προϊόν και πώς το προσέχουν οι άνθρωποί μας. Να καταλάβουν ότι αυτό είναι που θα τις μεγαλώσει, θα τις σπουδάσει και όπως λέμε εδώ στην Κρήτη, θα τις προικίσει», τονίζει.

«Πράσινο χρυσάφι»

Για τον ίδιο το ελαιόλαδο παραμένει το «χρυσάφι της Ελλάδος» και θα πρέπει να ξεπεραστούν οι αγκυλώσεις ώστε να υπάρξει μία εθνική στρατηγική που θα ευνοεί τη συγκεκριμένη δραστηριότητα.

«Δυστυχώς η Ελλάδα αναπτύχθηκε αγροτικά γύρω από τις επιδοτήσεις. Και οι επιδοτήσεις στο τέλος δεν δόθηκαν για την ανάπτυξη της παραγωγής και τη βιομηχανοποίησή της, αλλά επενδύθηκαν σε αυτοκίνητα, ακίνητα και οτιδήποτε άλλο κάνοντας τους αγρότες να μη δουλεύουν. Την ίδια στιγμή που προσπαθούμε να διεκδικήσουμε κομμάτι από τον παγκόσμιο ανταγωνισμό, ο Ισπανός π.χ. δεν πληρώνει από την τσέπη του καν το εισιτήριο για τις εκθέσεις, ενώ οι Ιταλοί, που διαθέτουν ελεύθερα κεφάλαια, μπορούν να κινηθούν εύκολα και να αγοράζουν από παντού ελαιόλαδο, το οποίο μην ξεχνάμε ότι είναι προϊόν εντάσεως κεφαλαίου. Απαιτούνται πολλά κεφάλαια, τα οποία δύσκολα θα ρίσκαρε Ελληνας. Προτάσεις έχω πολλές. Θα τις θέσω και στους υπόλοιπους μεγάλους εμφιαλωτές και ελαιουργούς ώστε να γίνουν θέση και αιτήματα στη νέα κυβέρνηση. Αν το χειριστούμε σωστά αυτό, να είστε σίγουροι ότι το ελαιόλαδο μπορεί να ενισχύσει σημαντικά το ΑΕΠ μας».

Η Cretan Mill συμμετέχει και στην Πρωτοβουλία «ΕΛΛΑ-ΔΙΚΑ ΜΑΣ», εντασσόμενη έτσι στην κοινότητα των ανεξάρτητων, παραγωγικών επιχειρήσεων ελληνικής ιδιοκτησίας που αποσκοπεί στην ανάδειξη και την προώθηση του σύγχρονου επιχειρηματικού και παραγωγικού πολιτισμού της χώρας μας. «Είναι μία πολύ καλή πρωτοβουλία, στην οποία συμμετέχουν καταξιωμένοι άνθρωποι. Μπορούμε να μάθουμε πολλά, καθώς και να προβούμε σε συνέργειες. Ομαδικά μπορούμε να δώσουμε λύσεις. Δεν ανταγωνιζόμαστε αλλά συνεργαζόμαστε, μιας και όλοι θέλουμε να αναπτυχθούμε», τονίζει ο κ. Αλμπαντάκης.