Σε μια εποχή όπου η κατάκτηση της θέσης στη λίστα του Forbes αποτελεί το απόλυτο «σήμα κατατεθέν» της επιχειρηματικής επιτυχίας, ο Yvon Chouinard, ιδρυτής της Patagonia, διάλεξε τον αντίθετο δρόμο. Για εκείνον, η ημέρα που εμφανίστηκε για πρώτη φορά ανάμεσα στους υπερπλούσιους του πλανήτη δεν ήταν στιγμή θριάμβου· ήταν, όπως την περιέγραψε ο ίδιος, «μία από τις χειρότερες της ζωής του».
Η ειρωνεία είναι ότι ο Chouinard δεν ήταν ποτέ ο τυπικός επιχειρηματίας που κυνηγά την κορυφή. Ορειβάτης και λάτρης της φύσης, πέρασε τα πρώτα του χρόνια κοιμώμενος στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου του, ζώντας με ελάχιστα χρήματα και συχνά με τροφή που άλλοι θα πετούσαν. Αυτός ο ασκητικός τρόπος ζωής έδωσε σχήμα στην κουλτούρα της Patagonia, μιας εταιρείας που μεγάλωσε σε παγκόσμιο κολοσσό με αξία δισεκατομμυρίων χωρίς να προδώσει ποτέ την οικολογική της ταυτότητα.
«Δεν έχω 1 δισεκατομμύριο στην τράπεζα»
Όταν το 2017 το Forbes τον ενέταξε στη λίστα των δισεκατομμυριούχων, ο Chouinard αντέδρασε με θυμό. «Δεν οδηγώ Lexus. Δεν κάθομαι πάνω σε δισεκατομμύρια», εξήγησε αργότερα. Για εκείνον, η ιδέα του ατομικού πλούτου δεν ήταν τίτλος τιμής, αλλά σύμβολο μιας παγκόσμιας αποτυχίας: του διευρυνόμενου χάσματος ανάμεσα στους λίγους υπερπλούσιους και στους πολλούς που παλεύουν για τα βασικά.
Η απογοήτευση δεν ήταν απλή ρητορική. Ο Chouinard δεν θέλησε ποτέ να πουλήσει την Patagonia έναντι 3 δισ. δολαρίων ή να την εισαγάγει στο χρηματιστήριο. «Δεν σέβομαι καθόλου το χρηματιστήριο», είχε δηλώσει. Για εκείνον, η είσοδος στο χρηματιστήριο ισοδυναμούσε με την απώλεια ελέγχου και τη μετατροπή της Patagonia σε μια ακόμα εταιρεία που κυνηγά το βραχυπρόθεσμο κέρδος εις βάρος της ευθύνης.
Η ριζοσπαστική απόφαση του 2022
Η λύση που βρήκε ο Chouinard ήταν τόσο απλή όσο και πρωτοποριακή. Το 2022, μετέφερε την ιδιοκτησία της Patagonia σε ένα καταπίστευμα και σε έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό. Με αυτό τον τρόπο, εξασφάλισε ότι τα ετήσια κέρδη της εταιρείας – περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια – θα κατευθύνονται αποκλειστικά στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και στην προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων.
Η απόφαση αυτή δεν ήταν μόνο μια πράξη φιλανθρωπίας, αλλά και μια μορφή διαμαρτυρίας απέναντι στο υφιστάμενο οικονομικό σύστημα. «Ελπίζουμε ότι αυτό θα επηρεάσει μια νέα μορφή καπιταλισμού που δεν θα καταλήγει σε λίγους πλούσιους και πολλούς φτωχούς», είχε πει στην New York Times.
Παράλληλα, η επιλογή να παραχωρήσει την εταιρεία του αντί να τη μεταβιβάσει στους κληρονόμους του απέφυγε και την τεράστια φορολογική επιβάρυνση. Όμως ο ίδιος τόνισε ότι το κίνητρο δεν ήταν οικονομικό, αλλά βαθιά πολιτικό και ηθικό.
Ένα αντίπαλο αφήγημα στον καπιταλισμό
Η κίνηση του Chouinard έφερε ξανά στο προσκήνιο τη συζήτηση για το πώς ορίζεται η επιτυχία στον 21ο αιώνα. Την ώρα που, σύμφωνα με την Oxfam, μόνο το 2024 δημιουργούνταν σχεδόν τέσσερις νέοι δισεκατομμυριούχοι την εβδομάδα, ο ιδρυτής της Patagonia έδειχνε ότι υπάρχει κι άλλος δρόμος.
Στις ΗΠΑ, το Pew Research Center καταγράφει ότι πάνω από το 25% των πολιτών θεωρεί «αρνητικό» το γεγονός ότι κάποιοι διαθέτουν προσωπική περιουσία δισεκατομμυρίων. Κι όμως, το 55% παραμένει αδιάφορο, ενώ οι λίστες των υπερπλουσίων συνεχώς μεγαλώνουν: μόνο το 2024, η καθαρή αξία του Larry Ellison αυξήθηκε κατά 175 δισ. δολάρια, ενώ ο Elon Musk ξεπέρασε και πάλι κάθε άλλον, με περιουσία που αγγίζει τα 440 δισ.
Σε αυτό το περιβάλλον υπερσυσσώρευσης, η πράξη του Chouinard λειτουργεί σαν αντιστάθμισμα. Μια υπενθύμιση ότι η επιχειρηματικότητα μπορεί να υπηρετεί σκοπούς που ξεπερνούν το προσωπικό κέρδος.
Από το Giving Pledge στο «Patagonia Pledge»
Δεν είναι ο μόνος δισεκατομμυριούχος που μίλησε για την ανάγκη αναδιανομής πλούτου. Από το 2010, το Giving Pledge των Buffett και Gates προτρέπει τους πλουσίους να δωρίσουν τουλάχιστον το 50% της περιουσίας τους. Όμως, σύμφωνα με το Institute for Policy Studies, λιγότερο από το 4% όσων υπέγραψαν την πρωτοβουλία την έχουν τηρήσει.
Η διαφορά του Chouinard είναι ότι δεν έμεινε σε υποσχέσεις. Η Patagonia, ως εταιρεία, λειτουργεί πλέον ως μηχανισμός διοχέτευσης πόρων σε δράσεις για το περιβάλλον. Δεν πρόκειται για μελλοντική δέσμευση, αλλά για παρόν που ήδη εφαρμόζεται.
Το μάθημα της Patagonia
Σήμερα, στα 86 του χρόνια, ο Yvon Chouinard παραμένει περισσότερο «ορειβάτης» παρά επιχειρηματίας. Δεν βλέπει την Patagonia ως σύμβολο μιας προσωπικής αυτοκρατορίας, αλλά ως όχημα για την προστασία του πλανήτη.
Η ιστορία του φωτίζει ένα διαφορετικό μοντέλο επιχειρηματικότητας: ένα καπιταλισμό με επίκεντρο τον σκοπό και όχι το ατομικό πλουτισμό. Ένα μοντέλο που μπορεί να εμπνεύσει, αλλά και να προκαλέσει δύσκολες ερωτήσεις για το πού βαδίζει ο σημερινός κόσμος των επιχειρήσεων.
Για πολλούς, η επιτυχία μετριέται σε λογαριασμούς και χρηματιστηριακές αποτιμήσεις. Για τον Chouinard, μετριέται σε δάση που σώζονται, σε ποτάμια που παραμένουν καθαρά και σε μια νέα γενιά που μπορεί να ελπίζει σε ένα βιώσιμο μέλλον.
Διαβάστε ακόμη
Τα πανεπιστήμια που «γεννούν» δισεκατομμυριούχους – Ποιο βρίσκεται στην κορυφή (λίστα)
Μόνο 519 επιχειρήσεις εφαρμόζουν εξαήμερη εργασία
Στο στόχαστρο της εφορίας οι «μαϊμού» φορολογικοί μετανάστες
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα
Σχολίασε εδώ
Για να σχολιάσεις, χρησιμοποίησε ένα ψευδώνυμο.