της Σταυρούλας Πράσινου
Πριν από τρία χρόνια μια παρέα νέων με καταγωγή από το Σαραντάπορο, ένα ιστορικό χωριό που ανήκει στην επαρχία Ελασσόνας του νομού Λάρισας, διαπίστωσε κάτι λυπηρό: οι παρέες του χωριού είχαν αρχίσει να εξαφανίζονται.
Αρκετοί από αυτούς είχαν φύγει, είχαν φτιάξει πλέον τις δικές τους οικογένειες ή/και σταμάτησαν να πηγαίνουν τα καλοκαίρια στο χωριό (που ο πληθυσμός του ανέρχεται σε 907 κατοίκους), το οποίο ήταν το κοινό σημείο αναφοράς, το σημείο συνάντησης που περίμεναν όλο το χρόνο.
Τότε, η παρέα αυτή αποφάσισε να φτιάξει μια ιστοσελίδα με νέα του χωριού, η οποία θα γινόταν το νέο διαδικτυακό σημείο συνάντησης όλων αυτών των ανθρώπων. Ένα βασικό εμπόδιο βέβαια ήταν ότι το χωριό δε διέθετε πρόσβαση στο Ίντερνετ! Πως θα έβλεπαν τη σελίδα τους;
Αυτό το βασικό πρόβλημα, ήταν συνάμα και η απαρχή ενός εγχειρήματος που έμελλε να γίνει πολύ σημαντικότερο από την αρχική σύλληψη της ιστοσελίδας του χωριού.
Το πρώτο μέλημα της παρέας, η οποία ονομάστηκε Sarantaporo.gr, ήταν να ξεκινήσουν να στήνουν την υποδομή για να παρέχουν ανοιχτή ασύρματη πρόσβαση στο διαδίκτυο για όλους τους κατοίκους και τους επισκέπτες του χωριού. Πολλοί από τους κατοίκους προσφέρθηκαν να εγκαταστήσουν τις μικρές ασύρματες συσκευές στις ταράτσες τους και σύντομα στήθηκαν 25 κόμβοι σε διάφορα σημεία του χωριού, οι οποίοι «σερβίρουν» το ασύρματο δίκτυο.
Μια μαθήτρια από ένα απομονωμένο χωριό που περνάει πρώτη στη σχολή προτίμησής της στο πανεπιστήμιο χωρίς φροντιστήριο με τη βοήθεια του ίντερνετ, ένας συντοπίτης της γεωργός που καταφέρνει να πουλήσει χωρίς μεσάζοντες την αδιάθετη παραγωγή του, ακόμη και ένας παππούς που σερφάρει στο διαδίκτυο διατηρώντας λογαριασμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι μερικά από τα επιτεύγματα που έγιναν εφικτά χάρη στην αστική μη κερδοσκοπική οργάνωση Sarantaporo.gr, που κατάφερε να δικτυώσει 15 απομακρυσμένα χωριά του δήμου Ελασσόνας οικοδομώντας ένα κοινοτικό ασύρματο δίκτυο.
Ήρθαν σε επαφή με τα ασύρματα κοινοτικά δίκτυα, μια τεχνολογία και έναν τρόπο οργάνωσης που ήδη υπήρχε στην Ελλάδα και μάλιστα λειτουργούσε στην Αθήνα, ένα από τα πρώτα ανοιχτά δίκτυα που φτιάχτηκαν διεθνώς, το Μητροπολιτικό Δίκτυο Αθηνών (AWMN), και αναθάρρησαν καθώς κατάλαβαν ότι υπήρχε τρόπος να «χτίσουν» τη δική τους υποδομή που θα έδινε ασύρματη επικοινωνία στην πλατεία του χωριού.
Ένας εκ των βασικών μελών της ΑΜΚΕ Sarantaporo.gr είναι ο κ. Βασίλης Χρυσός, που δεν είναι από το Σαραντάπορο. Έμαθε για την προσπάθεια από έναν φίλο και συμφοιτητή του που του είπε «έλα να δεις τι κάνουμε».
«Από τότε ερωτεύτηκα το εγχείρημα», λέει σήμερα ο διαχειριστής του.
Ο Βασίλης Χρυσός ασχολείται μάλιστα με το ανοιχτό λογισμικό από το 1995 και πιστεύει ότι το κίνημα των ανοιχτών δεδομένων (“open data)” έχει τεράστιο αντίκτυπο στο διαμοιρασμό της γνώσης και εν γένει στην εξέλιξη των ανθρώπων. Είναι συνιδρυτής τριών startups του τομέα: του fossoffice.com, της ΑΜΚΕ Sarantaporo.gr και της Ex Machina, μιας IoT startup.
Χωρίς να έχει κάποιος εκ των μελών ιδιαίτερες γνώσεις, έψαξαν και έμαθαν τόσο στο διαδίκτυο όσο και συνεργαζόμενοι με ομάδες που δραστηριοποιούνται με τα δίκτυα και τις υποδομές τους.
Αρχικά, αξιοποιήθηκε μια δωρεά εξοπλισμού μέσω ενός προγράμματος που είχε προκηρυχθεί από την Εταιρεία Ελεύθερου Λογισμικού / Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα (ΕΕΛ/ΛΑΚ) για ανθρώπους που ήθελαν να εγκαταστήσουν μια τέτοια υποδομή στη γειτονιά, την παραλία, το χωριό τους και έδιναν τον εξοπλισμό: έτσι στήθηκε η πρώτη υποδομή στο Σαραντάπορο το 2010.
Τρία χρόνια μετά, από στόμα σε στόμα το είχαν μάθει στα γύρω χωριά, τους βρήκαν και τους είπαν «θέλουμε κι εμείς».
Έτσι μέσα σε τρία χρόνια είχαν δικτυωθεί 15 απομακρυσμένα χωριά της ηπειρωτικής Ελλάδας στην Ελασσόνα, απέναντι από τον Όλυμπο, με βασική τους δραστηριότητα την αγροτοκτηνοτροφία, και με περίπου 3.500 κατοίκους που ζούσαν μέχρι τότε σε ψηφιακή απομόνωση.
Οχι ότι είχαν και καμιά εναλλακτική λύση για πρόσβαση στο διαδίκτυο, καθώς δεν συνέφερε οικονομικά τις εταιρείες- παρόχους να επενδύσουν σε υποδομές οπτικής ίνας ώστε να φτάσει ως εκεί η σύνδεση (DSL), με αποτέλεσμα τα χωριά αυτά να είναι επιπλέον καταδικασμένα σε αυτό που αποκαλείται τεχνολογική και ψηφιακή απομόνωση.
«Άλλαξε η καθημερινότητά τους» λέει ο Βασίλης Χρυσός, αναφέροντας παραδείγματα που το αποδεικνύουν.
Οι επισκέπτες γιατροί που πήγαιναν στα χωριά για να δουν τους ασθενείς δεν είχαν τη δυνατότητα να τους συνταγογραφήσουν φάρμακα.
Δεν είχαν πρόσβαση δηλαδή στο σύστημα υγείας και χρειαζόταν οι άρρωστοι να διανύουν 30 χιλιόμετρα ως την Ελασσόνα για να εξυπηρετηθούν και να γίνει κάτι που θεωρείται δεδομένο στην πόλη.
Οι μαθητές, που επίσης πηγαίνουν στην Ελασσόνα σχολείο, ήταν ξεκομμένοι από τους συμμαθητές τους και τις παρέες τους καθώς δεν μπορούσαν να διατηρήσουν επαφή μεταξύ τους μέσω των διάφορων εφαρμογών για κινητά, αφού ακόμη και η διαδικτυακή σύνδεση των κινητών (3G) ήταν δύσκολο να λειτουργήσει στα μέρη αυτά λόγω του ορεινού ανάγλυφου και της μη καλής κάλυψης από τις κεραίες των τηλεφωνικών εταιρειών.
Αλλά και οι τοπικοί επαγγελματίες, οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι απέκτησαν πρόσβαση σε εργαλεία και γνώσεις προκειμένου να βελτιώσουν τη δουλειά τους.