του Μηνά Τσαμόπουλου

«Δεν υπάρχει πιο όμορφο ξύλο στον πλανήτη ολόκληρο από αυτό της ελιάς, είναι ευλογημένο από τον Χριστό». Ο Θωμάς Κούτσογλου είναι ένας καλλιτέχνης αυτοδίδακτος, που δίνει μορφές και σχήματα στο ξύλο ελιάς. Οταν μιλάει για την τέχνη του, την ξυλογλυπτική, το ύφος του γλυκαίνει και ο λόγος του γίνεται ζωντανός και περίτεχνος. «Στην τέχνη το χέρι μου με οδηγεί», μας λέει αναφερόμενος στο ένστικτο και στην πηγή έμπνευσής του. Τον συναντήσαμε στο μικρό μαγαζί που διατηρεί στην καρδιά της πόλης του Ναυπλίου. Την ώρα εκείνη ετοιμαζόταν να δώσει πνοή σε ένα κομμάτι ξύλου ελιάς. Δεν αρνήθηκε να μας μιλήσει για τα μυστικά της τέχνης του, ενώ η συζήτηση γύρισε χρόνια πίσω, στα παιδικά του χρόνια, τότε που πρωτοήρθε σε επαφή με την τέχνη αυτή.

«Από μικρός, προτού κλείσω τα 10 μου χρόνια, τα καλοκαίρια ο πατέρας μου με έστελνε να δουλεύω παραπαίδι σε ένα ξυλουργείο. Δεν υπήρχαν λεφτά. Πού ξεγνοιασιά για διακοπές… Ενα κομμάτι ξύλου έγινε για μένα το παιχνίδι μου αλλά και ο τρόπος να βοηθάω οικονομικά την οικογένειά μου. Ενα κομμάτι ξύλο έγινε όλος μου ο κόσμος. Αλλωστε, όπως έλεγε και ο Στέλιος Καζαντζίδης, το μεγαλύτερο σχολείο είναι το πεζοδρόμιο».

Η ζωή τον έφερε από τη Μακεδονία στην Πελοπόννησο. «Είμαι Σερραίος, αλλά ήρθα στο Ναύπλιο το 1973. Ερωτικός μετανάστης που λένε», μας εξομολογείται γελώντας και συνεχίζει: « Από τότε ζω εδώ, και πιο συγκεκριμένα στο Τολό. Δούλευα ως οικοδόμος, όταν πριν από 15 χρόνια αποφάσισα να κάνω το χόμπι μου, την αγάπη μου για την ξυλογλυπτική, ας πούμε, επάγγελμα. Αποφασίσαμε με τον γιο μου Λευτέρη να ανοίξουμε αυτό εδώ το μαγαζάκι και να φτιάχνουμε διάφορα αντικείμενα – είτε χρηστικά, είτε διακοσμητικά, αλλά και μορφές πάνω σε ξύλο ελιάς. Εμαθε την τέχνη και ο Λευτέρης και είμαι υπερήφανος γι’ αυτόν».

Ομως για να φτάσει το άψυχο ξύλο να πάρει μορφή υπάρχει μεγάλη διαδικασία, που για τον Θωμά είναι ιεροτελεστία. Ο λόγος του χειμαρρώδης:

«Γυρίζουμε όλη την Πελοπόννησο για να βρούμε κορμούς ελιάς να αγοράσουμε. Αυτό το κάνουμε κατά τον Δεκέμβριο μετά το μάζεμα, όταν οι αγρότες έχουν αποφασίσει ποια δέντρα δεν θέλουν είτε γιατί δεν είναι καλά είτε γιατί δεν είναι καρποφόρα. Ομως δεν κάνουν όλα για επεξεργασία. Αγοράζουμε πολλούς κορμούς, αλλά σχεδόν μόνο τα 2/10 μας κάνουν στο τέλος μετά το ξεδιάλεγμα. Και δεν μπορούμε να τα διαλέξουμε προτού τα αγοράσουμε.” Ή όλα ή τίποτα”, μας λένε, κι εμείς, τι να κάνουμε, αγοράζουμε όλα όσα μας δίνουν και ό,τι βγει. Αυτό που χρησιμοποιώ για να δουλέψω είναι η καρδιά του δέντρου της ελιάς, όχι όλο τον κορμό. Ομως το δέντρο δεν πρέπει να είναι μεγάλης ηλικίας, γιατί όσο μεγαλώνει η καρδιά του αρχίζει να σκουληκιάζει», σημειώνει και συνεχίζει:

«Το ξύλο το δουλεύω χλωρό, γιατί αν ξεραθεί η ελιά, δεν την πιάνει ούτε… χειροβομβίδα. Το κόβω σε πάχος 3 εκατοστών προτού ξεραθεί και το θάβω μέσα σε πριονίδι, όπου το αφήνω για δύο χρόνια προκειμένου να φύγει το 80% της υγρασίας. Εχω στο εργαστήριό μου χώρο τον οποίο έχω χωρισμένο σε τετράγωνα, τα οποία γεμίζω με πριονίδι και γράφω επάνω ημερομηνίες για να ξέρω πότε είναι έτοιμο το ξύλο προς επεξεργασία. Μετά από δύο χρόνια πάει στην πλάνη και το φέρνω στο πάχος που θέλω. Περνάει στη συνέχεια από διάφορες επεξεργασίες με γυαλόχαρτο. Ομως δεν τελειώνουμε εδώ. Το συγκεκριμένο κομμάτι ξύλου το βάζω σε ένα βαρέλι που είναι γεμάτο καθαρό ελαιόλαδο και το αφήνω σχεδόν μία ημέρα. Την επομένη το σκουπίζω και είναι έτοιμο για επεξεργασία».

«Το ξύλο πρέπει να είναι ελληνικό», μας εξηγεί ο Θωμάς. «Στην Ελλάδα το ξύλο ελιάς είναι σκληρό. Και αυτό γιατί η πατρίδα μας έχει γύρω-γύρω θάλασσα και η αλμύρα το κάνει σκληρό, άρα καλό προς επεξεργασία. Κάνουν εισαγωγές ξύλου ελιάς από άλλες χώρες, όπως η Τυνησία και το Μαρόκο, αλλά δεν είναι ίδιας ποιότητας, δεν είναι σκληρό. Είμαστε λίγοι αυτοί που φτιάχνουμε έργα από ελληνικό ξύλο ελιάς».

Και συμπληρώνει: «Να ξέρετε ότι το ξύλο ελιάς δεν είναι απορροφητικό. Και γι’ αυτό είναι κατάλληλο να χρησιμοποιείται στην κουζίνα – για να κόβεις το κρέας για παράδειγμα. Δεν ποτίζει, άρα δεν μαζεύει μικρόβια όπως τα άλλα ξύλα που χρησιμοποιούμε».

Φεύγοντας για να συνεχίσουμε τη βόλτα μας στο πανέμορφο Ναύπλιο, ο Θωμάς μάς ξεπροβόδισε λέγοντας: «Δεν υπάρχει ομορφότερο ξύλο από την ελιά, το ευλογημένο δέντρο της πατρίδας μας».