Χριστόφορος Παπαδημητράκης (Νερό Zaro’s): Από τις πηγές του Ψηλορείτη στην Κίνα και τη Ν. Αφρική

Η εντυπωσιακή ιστορία ενός συνεταιρισμού που κατάφερε να πετύχει – Ηδη εξάγει σε 14 χώρες και στόχος του είναι να φτάσει τις 20, ενώ το επόμενο στοίχημα είναι η αγορά της Ινδίας

του Στέλιου Μορφίδη

Μία απ’ αυτές είναι και της ΒΟΤΟΜΟΣ, μιας ανώνυμης εταιρείας που ξεκίνησε το 1980 ως συνεταιρισμός των κατοίκων ενός χωριού της νότιας Κρήτης, του Ζαρού, ώστε να εκμεταλλευτούν τις εξαιρετικές πηγές νερού του Ψηλορείτη. Σχεδόν 40 χρόνια μετά, η εταιρεία αυτή εξελίσσεται σε μία από τις πρωτοπόρες στον κλάδο της εμφιάλωσης, καταφέρνοντας ακόμα και μέσα στην κρίση να εμφανίζει εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης, να εξάγει το νερό του Ψηλορείτη με την ετικέτα Zaro’s σε 14 χώρες -φτάνοντας μέχρι την Κίνα-, να έχει αποκτήσει ένα πολύ καλό όνομα παγκοσμίως αναφορικά με την ποιότητα του προϊόντος της, μια και έχει βραβευθεί σε διεθνείς διαγωνισμούς, να καταγράφει ρεκόρ πωλήσεων και κερδών και παράλληλα να κρατάει το πολυμετοχικό της σχήμα επιστρέφοντας πολύπλευρα στην τοπική κοινωνία.

Βασικός μέτοχος της εταιρείας είναι ο Δήμος Φαιστού (στον οποίο πέρασε ο Δήμος Ζαρού με τον «Καλλικράτη»), με ποσοστό περίπου 44%, και το υπόλοιπο 56% ανήκει πλέον σε περισσότερους από 1.050 μικρομετόχους, κυρίως κατοίκους του Ζαρού, εργαζόμενους και συνεργάτες της εταιρείας.

Οπως εξηγεί ο γενικός διευθυντής της εταιρείας Χριστόφορος Παπαδημητράκης, η διαφορά της ΒΟΤΟΜΟΣ (γνωστή περισσότερο ως Zaro’s) με άλλες εταιρείες που βασίστηκαν στον συνεταιρισμό, στις δημοτικές επιχειρήσεις ή λαϊκής βάσης που βούλιαξαν ήταν ο εξής: «Οι απαιτήσεις των καιρών ήθελαν να δουλεύουμε αποκλειστικά με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Ο δήμος μπορεί να είναι μεγαλομέτοχος αλλά δεν παρεμβαίνει στα διοικητικά της εταιρείας. Δουλεύουμε ως μία ανώνυμη εταιρεία που βασίζεται στα στελέχη και το ανθρώπινο δυναμικό της». Εξάλλου, όπως σημειώνει, «όλοι θέλουν το καλό της εταιρείας αφού συνεισφέρει στην τοπική κοινωνία. Είτε με τους 50 απ’ τους 60 εργαζομένους και τους συνεργάτες της, που κατοικούν στην ευρύτερη περιοχή, είτε με διάφορες δράσεις αλλά και ως επιστροφή από τα κέρδη», λέει ο κ. Παπαδημητράκης. Γι’ αυτό εξάλλου δεν πρόκειται, όπως λέει, να αλλάξει φυσιογνωμία η εταιρεία. «Αξιοποιούμε έναν φυσικό πόρο της περιοχής και είναι απολύτως λογικό ένα μέρος από τα οφέλη της εταιρείας να γυρνάνε στην περιοχή. Το εγχείρημα μπορεί και δουλεύει καλά. Γι’ αυτό και ποτέ δεν υπήρξε σκέψη ακόμα και συνεργασίας με κάποια απ’ τις πολυεθνικές που μας είχαν βολιδοσκοπήσει για να μπουν μετοχικά στην εταιρεία μας».

Ο κ. Παπαδημητράκης είναι 20 χρόνια στην ΒΟΤΟΜΟΣ. Με ειδικότητα χημικού μηχανικού, είχε ξεκινήσει απ’ το πόστο της διασφάλισης ποιότητας και την παραγωγή, ενώ από το 2002 ασκεί τα καθήκοντα του διευθυντή. «Προσπαθούμε πάντα να θέτουμε αντικειμενικά κριτήρια και στόχους στην εταιρεία. Ακόμα και για τα στελέχη της. Δεν βλέπουμε μόνο την εντοπιότητα αλλά τα προσόντα που έχει κανείς. Εγώ, για παράδειγμα, είμαι απ’ τη Βιάννο, ένα άλλο χωριό του Νομού Ηρακλείου».

Η στρατηγική και οι εξαγωγές

Ολα αυτά βέβαια αποτελούν τον έναν πυλώνα της επιτυχίας του Ζαρού. Ο άλλος είναι η στρατηγική αλλά και η συγκυρία: «Ευτυχώς ολοκληρώσαμε έναν κύκλο επενδύσεων το 2009, χωρίς να έχουμε προβλέψει βέβαια την κρίση. Αυτό αποδείχθηκε καταλυτικό στην εξέλιξη της εταιρείας, αφού ο εκσυγχρονισμός και η επέκταση των γραμμών παραγωγής μας βοήθησαν να μειώσουμε το λειτουργικό μας κόστος δίνοντάς μας ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα το οποίο και αξιοποιούμε. Επειτα στραφήκαμε στο κομμάτι των εξαγωγών, το οποίο σήμερα έχει φθάσει να αποφέρει το 15% των συνολικών εσόδων μας. Πρόκειται για σημαντικό ποσοστό για μια εταιρεία εμφιάλωσης εάν σκεφτείτε ότι το προϊόν είναι φθηνό και έχει παράλληλα να αντιμετωπίσει το υψηλό μεταφορικό κόστος».

Σήμερα η Ζαρός εξάγει σε 14 χώρες. Μεταξύ αυτών, η Γαλλία, η Γερμανία, το Βέλγιο, η Ν. Αφρική, το Ισραήλ και η Κίνα. «Στόχος μας φέτος είναι να τις αυξήσουμε σε 20 και ήδη είμαστε στο τελικό στάδιο συμφωνίας για να μπούμε στην Ινδία, στη Σαουδική Αραβία και τον Καναδά», λέει ο κ. Παπαδημητράκης. Αυτό, όπως εξηγεί, γίνεται οργανωμένα και με πολλή δουλειά, αφού κάθε χώρα έχει άλλη νομοθεσία, άλλες καταναλωτικές συνήθειες, τις οποίες η Zaro’s ακολουθεί. «Το μεγάλο στοίχημα για εμάς είναι όχι μόνο οι νέες αγορές αλλά και να ανανεώνονται οι συνεργασίες μας. Θέλουμε μακροπρόθεσμες συνεργασίες», σημειώνει.

Οχι βέβαια ότι η εταιρεία δεν ενδιαφέρεται να επεκταθεί άλλο και στην ελληνική αγορά, όπου έχει σήμερα ένα μερίδιο 6%, που την κατατάσσει στην έκτη θέση του κλάδου. «Αυτό γίνεται ήδη. Σκεφτείτε ότι το 2012 είχαμε έναν κύκλο εργασιών περίπου 7,5 εκατ. ευρώ και το 2018 έκλεισε στα 13,6 εκατ. ευρώ (με EBITDA 2,4 εκατ. ευρώ). Το μεγαλύτερο μέρος ήρθε απ’ την ελληνική αγορά, η οποία και ανεβαίνει. Μην ξεχνάτε ότι ο τουρισμός έχει παίξει καταλυτικό ρόλο ώστε η αγορά του εμφιαλωμένου να κινείται σε υψηλά επίπεδα, κάτι που πιστεύω ότι θα συνεχιστεί». Ωστόσο, όπως λέει ο κ. Παπαδημητράκης, υπάρχει ένα μεγάλο παράδοξο σήμερα στην Ελλάδα, και αυτό είναι το υψηλό μεταφορικό κόστος κυρίως προς τη νησιωτική Ελλάδα. «Σκεφτείτε ότι είναι πιο φθηνό το κόστος για εμάς να στείλουμε προϊόντα στην Κίνα απ’ ό,τι στη Ρόδο!», αναφέρει χαρακτηριστικά. «Δυστυχώς οι πωλήσεις στην Ελλάδα αυξάνονται από άποψη όγκου, όμως την ίδια ώρα μειώνονται τα περιθώρια κέρδους. Ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος και μην ξεχνάτε ότι την τελευταία φορά που αυξήθηκε η τιμή του εμφιαλωμένου νερού στη χώρα ήταν το 2009».

Η μονάδα και οι νέες επενδύσεις

Η εμφιάλωση του νερού γίνεται στο χωριό Ζαρός και προέρχεται από δύο πηγές στους πρόποδες του Ψηλορείτη. Η πρώτη είναι η πηγή Αμάτι, από την οποία βγαίνουν 400 κυβικά μέτρα φυσικού μεταλλικού νερού, και η δεύτερη η Στέρνα, από το νερό της οποίας παράγεται το επιτραπέζιο νερό Zaro’s με διάφορες ιδιωτικές ετικέτες (private labels – φασόν). To 75% της παραγωγής είναι φυσικό και ανθρακούχο μεταλλικό νερό και το 25% επιτραπέζιο.

Οι έξι γραμμές παραγωγής του εργοστασίου βρίσκονται έξω από τον Ζαρό στον Δήμο Φαιστού του Νομού Ηρακλείου, σε οικόπεδο συνολικής επιφάνειας 15.850 τ.μ. Το νερό έρχεται με φυσική ροή στο εργοστάσιο και εμφιαλώνεται κατευθείαν από την πηγή χωρίς καμία χημική επεξεργασία.

«Το 2018 ολοκληρώσαμε τον δεύτερο κύκλο επενδύσεων, ύψους 5 εκατ. ευρώ, με μια νέα γραμμή παραγωγής και νέες εγκαταστάσεις στο εργοστάσιο. Φέτος θα τρέξουμε επιπρόσθετες επενδύσεις ύψους 1,5 εκατ. ευρώ», λέει ο κ. Παπαδημητράκης. Ολα θα κατευθυνθούν προς την ανανέωση του εξοπλισμού στην παραγωγή, με δεδομένο ότι η πρώτη γραμμή κατασκευάστηκε το 1992 και «προκειμένου να έχουμε αποτέλεσμα στο επιθυμητό κόστος παραγωγής», όπως σημειώνει ο γενικός διευθυντής της Zaro’s.

Νέα προϊόντα

Ο ίδιος αποκαλύπτει την πρόθεση της εταιρείας να εισέλθει και σε νέα προϊόντα. «Οχι σε αναψυκτικά όπως τα ξέρουμε. Εξάλλου υπάρχουν πολλές πολυεθνικές αλλά και ελληνικές εταιρείες σε αυτόν τον χώρο. Ας πούμε ότι ψάχνουμε σε εναλλακτικά προϊόντα των αναψυκτικών και του εμφιαλωμένου νερού», τονίζει.

Εκτός ΕΣΠΑ

Βέβαια μέσα στην πορεία του χρόνου δεν έχουν λείψει και τα προβλήματα. Ενα από αυτά που καλείται να αντιμετωπίσει η εταιρεία λόγω της μετοχικής σύνθεσης είναι η αδυναμία της να ενταχθεί σε αναπτυξιακά προγράμματα ως μικρομεσαία επιχείρηση (ΜΜΕ). Οπως εξηγεί ο κ. Παπαδημητράκης, από το 2011, που εφαρμόστηκε ο «Καλλικράτης», η εταιρεία έφυγε από έναν μικρό δήμο που είχε κάτω από 5.000 κατοίκους και εντάχθηκε σε έναν μεγαλύτερο, τον Δήμο Φαιστού. Αυτό αποτέλεσε τροχοπέδη για την ανάπτυξη, καθώς η νομοθεσία δεν επιτρέπει τον χαρακτηρισμό ως μικρομεσαίας μιας επιχείρησης στην οποία συμμετέχει δήμος με πληθυσμό πάνω από 5.000 ή άλλος δημόσιος οργανισμός.

Ο κ. Παπαδημητράκης πάντως είναι αισιόδοξος για το μέλλον, κυρίως για δύο λόγους; «Η πρώτη ύλη στην περιοχή μας δεν δείχνει να έχει προβλήματα επάρκειας και ποιότητας. Από εκεί και έπειτα είναι θέμα στρατηγικής και σχεδιασμού. Εξάλλου όλος ο κλάδος πηγαίνει καλά. Ειδικά όσο κρατάει ο τουρισμός». Πώς άραγε θέλει να είναι η εταιρεία σε πέντε χρόνια από τώρα; «Να επενδύσουμε άλλα 5 εκατ. ευρώ στο κομμάτι της εμφιάλωσης, να δημιουργήσουμε άλλες 20 θέσεις εργασίας και να έχουμε ετήσιο ρυθμό αύξησης των πωλήσεών μας 10%-15%. Ευκαιρίες υπάρχουν. Το θέμα είναι να προσαρμοστούμε στις καταναλωτικές συνθήκες στις χώρες που επικρατούν στις αγορές όπου δραστηριοποιούμαστε».