Η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ έδειξε πως στηρίζει την πρωτοβουλία του Υπουργού Οικονομικών της να σπάσει το αδιέξοδο για την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης στην Ευρώπη, ένα αδιέξοδο για το οποίο ευθύνεται πρωτίστως η Γερμανία.
Με τα τελευταία της σχόλια η Μέρκελ δηλώνει πρόθυμη να διαπραγματευτεί το θέμα της πανευρωπαϊκής εγγύησης τραπεζικών καταθέσεων – ένα θέμα ταμπού για τους Γερμανούς – το οποίο πρώτο ανέφερε ο σοσιαλδημοκράτης ΥΠΟΙΚ Ολαφ Σολτς την περασμένη εβδομάδα με άρθρο παρέμβαση στους Financial Times. Η εγγύηση καταθέσεων αποτελεί βασικό πυλώνα της ευρωπαϊκής στρατηγικής της Ευρώπης για έξοδο από την κρίση δημόσιου χρέους, αλλά εδώ και τέσσερα χρόνια το θέμα παραμένει παγωμένο στην αφετηρία.
«Ο Υπουργός Οικονομικών έκανε ‘το σερβίς’, όπως λένε», ανέφερε η Μέρκελ στη Ρώμη σε συνέντευξη Τύπου με τον Ιταλό Πρωθυπουργό Giuseppe Conte. «Οι λεπτομέρειες μένουν να συζητηθούν εντός της γερμανικής κυβέρνησης, αλλά σε γενικές γραμμές τα πράγματα πηγαίνουν προς την κατεύθυνση που χρειαζόμαστε. Δηλαδή, ότι πρέπει να προχωρήσουμε».
Η επταετής προσπάθεια της Ευρώπης να σπάσει το δεσμό τραπεζών και χωρών καταγωγής τους (να σταματήσουν δηλαδή οι τράπεζες να χρηματοδοτούν την κυβέρνηση τους αγοράζοντας αθρόα ομόλογά της) έχει βάλει απέναντι τις συντηρητικές βορειοευρωπαϊκές οικονομίες απέναντί στις οικονομίες του νότου και τις μεγάλες οικονομίες απέναντι στις μικρές. Μέχρι σήμερα, η Γερμανία ήταν απόλυτα εναντίον σε μια κοινή ευρωπαϊκή εγγύηση για τραπεζικές καταθέσεις, λέγοντας ότι οι τράπεζες στις ασθενέστερες χώρες έπρεπε πρώτα να μειώσουν τους κινδύνους στους ισολογισμούς τους.
Επιβεβαιώνοντας ότι μια κοινή ασφάλιση κατάθεσης θα είναι τεράστια επίδειξη αξιοπιστίας της ΕΕ στις αγορές, η Μέρκελ είπε ότι η Γερμανία είναι αποφασισμένη να επιτύχει αυτόν τον στόχο – ωστόσο συμπλήρωσε ότι η πρόοδος θα πρέπει να είναι σταδιακή.
Η αρχική αντίδραση της Ιταλίας στην πρόταση του Σόλτς ήταν κρύα, με τον υπουργό Οικονομικών Ρομπέρτο Γκουαλτιέρι να απορρίπτει κατηγορηματικά ένα βασικό στοιχείο της πρότασης. Μιλώντας στις Βρυξέλλες την Πέμπτη, ο Gualtieri επιβεβαίωσε την αντίθεσή της στην Ιταλία για την επιβολή αυστηρότερων κανόνων όσον αφορά την κατοχή εγχώριων κρατικών χρεών από τις τράπεζες. Η Ιταλία, με το μεγαλύτερο χρέος της ευρωζώνης, υποστηρίζει ότι οποιαδήποτε κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση θα έθετε σε σοβαρό κίνδυνο το χρηματοπιστωτικό της σύστημα.
Τη Δευτέρα, η Μέρκελ επιβεβαίωσε τη γραμμή της Γερμανίας για το δημόσιο χρέος, αλλά εξήρε την πρόοδο της Ιταλίας στην ενίσχυση των τραπεζών της. «Είχα την ευκαιρία να δω και πάλι πως εξελίσσεται ο κίνδυνος για τις ιταλικές τράπεζες» είπε. «Είμαι πολύ ικανοποιημένη για μεγάλα βήματα που έγιναν σε αυτόν τον τομέα τα τελευταία χρόνια σε όλα τα κράτη της ευρωζώνης, και στην Ιταλία. Αυτή είναι μια καλή βάση για τη συνέχεια».
Μιλώντας μαζί με τη Μέρκελ, ο κ. Conte επεσήμανε τις λεπτομέρειες της συζήτησης αλλά επαναβεβαίωσε τον στόχο της Ιταλίας για ενίσχυση της εγκατάστασης της ζώνης του ευρώ. «Δεν φοβόμαστε καμία αστάθεια» στο χρηματοπιστωτικό μας σύστημα, είπε. “Πιστεύουμε ότι αυτή η συζήτηση πρέπει να προχωρήσει με ισορροπημένο τρόπο”.
Τι δε λένε οι Γερμανοί
Η εκστρατεία επίδειξης διαλλακτικότητας που είναι σε εξέλιξη έρχεται σε μια φάση απομόνωσης της Γερμανίας στο θέμα. Η πανευρωπαϊκή εγγύηση καταθέσεων ήταν ανέκαθεν βασικό στοιχείο της τραπεζικής ένωσης στην Ευρώπη, ωστόσο ήταν κόκκινο πανί για τη Γερμανία.
Τώρα η Γερμανία εμφανίζεται ανοικτή σε συζήτηση και η επιχειρηματολογία της ευθυγραμμίζεται με αυτή της πλειοψηφίας σε Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη. Ωστόσο ακόμα και αν αίρει την κόκκινη γραμμή, δεν την αποσύρει. Όροι και προϋποθέσεις παραμένουν προκειμένου να πουν οι Γερμανοί το «ναι». Πολλοί από αυτούς μπορούν να αναβάλλουν για καιρό την ουσιαστική συζήτηση – πόσο μάλλον τις αποφάσεις – για το θέμα.
Δεν είναι λίγοι ωστόσο εκείνοι που στα αίτια αυτής της Γερμανικής επίδειξης ευρωπαϊκής αλληλεγγύης βλέπουν Γερμανικό ίδιον συμφέρον: Το όψιμο ενδιαφέρον των Γερμανών για την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, λέει το επιχείρημα, δεν είναι γιατί επιθυμούν να έχουν όλοι οι Ευρωπαίοι τις ίδιες εγγυήσεις για τις αποταμιεύσεις τους. Αλλά γιατί η Γερμανία έχει ανάγκη μια λειτουργική, ουσιαστική τραπεζική ένωση, ώστε να αντιμετωπίσει αν χρειαστεί με ευελιξία αποτελεσματικότητα τις προκλήσεις που έρχονται στο δικό της τραπεζικό σύστημα.
Μια τραπεζική ένωση θα επέτρεπε πολύ μεγαλύτερη ευελιξία στις διασυνοριακές συνεργασίες μεταξύ τραπεζών, εξαγορές και συγχωνεύσεις. Αυτό είναι προς το συμφέρον της Γερμανίας η οποία σύντομα θα πρέπει να τακτοποιήσει δυο ανοιχτά θέματα – την Deutsche Bank και Commerzbank – πιθανότατα με διεθνείς συνεργασίες μεταξύ τραπεζών – συνεργασίες που σήμερα, λόγω ημιτελούς τραπεζικής ένωσης, δεν είναι συμφέρουσες.
Έτσι η πρωτοβουλία Σολτς-Μερκελ «δηλώνει» στους Ευρωπαίους ότι η Γερμανία δεν είναι δογματική, είναι υπέρ της τραπεζικής ένωσης και των θετικών που θα φέρει, ώστε να μπορέσει και η ίδια να κάνει χρήση αυτών των πλεονεκτημάτων όταν τα χρειαστεί.