Ενας στους τέσσερις Ελληνες μένει πλέον στο ενοίκιο, με τη χώρα μας να βρίσκεται πλέον λίγο πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο όσον αφορά την ιδιοκατοίκηση, αφού το ποσοστό των ιδιοκτητών ακινήτων έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια, την ίδια στιγμή που οι δαπάνες για κατοικία στην Ελλάδα, ως ποσοστό επί του συνολικού εισοδήματος των νοικοκυριών, είναι το υψηλότερο στην Ευρώπη. Την ίδια στιγμή την περίοδο 2010- 2019 και παρά την άνοδο σε όλη την Ε.Ε., η χώρα μας είναι από τις ελάχιστες πανευρωπαϊκά όπου καταγράφεται πτώση σε τιμές πώλησης και ενοίκια και αναδεικνύεται μάλιστα πρωταθλήτρια ως προς την πτώση, με υψηλά, διψήφια ποσοστά μείωσης των τιμών.
Στην «ακτινογραφία» της αγοράς κατοικίας σε όλα τα κράτη- μέλη της Ε.Ε. αναφέρεται σχετική έκθεση της Eurostat, όπου εξετάζεται ακόμη και το πόσο …αντέχει η τσέπη των Ευρωπαίων το κόστος της κατοικίας τους σε σχέση με τα εισοδήματά τους.
Όπως προκύπτει αναλυτικά από την έκθεση, οι Ελληνες βαρύνονται με το υψηλότερο κόστος για την κατοικία τους σε σχέση με το εισόδημά τους, σε ποσοστό λίγο χαμηλότερα του 40%: Στην Ε.Ε. κατά μέσο όρο το 1/5 (20%) του διαθέσιμου εισοδήματος των Ευρωπαίων κατευθύνεται σε δαπάνες για την κατοικία, ποσοστό που παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις ανάλογα με τη χώρα. Το μεγαλύτερο μερίδιο έχει η Ελλάδα, στο 38,9% και ακολουθούν η Δανία με 27,1%, η Γερμανία με 25,9% και η Βουλγαρία με 24,8%.
«Οι καθυστερήσεις πληρωμών στις δόσεις δανείων, ενοικίων ή υπηρεσιών κοινής ωφέλειας είναι μια ακόμη ένδειξη ότι το κόστος στέγασης μπορεί να είναι πολύ υψηλό», αναφέρει η ανάλυση της Eurostat. «Παρά το γεγονός ότι οι τιμές των κατοικιών και τα ενοίκια έχουν αυξηθεί κατά την περίοδο 2010- 2019, το μερίδιο των νοικοκυριών που καθυστερούν τις πληρωμές τους εντός Ε.Ε. μειώθηκαν από το 12,4% του 2010 σε 8,2% το 2019. Μείωση υπήρξε σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. εκτός από την Ελλάδα, τη Δανία και τη Φινλανδία.
Στην Ελλάδα παρατηρήθηκε και το υψηλότερο ποσοστό καθυστερήσεων πανευρωπαϊκά, στο 41,4% των νοικοκυριών και ακολουθεί η Βουλγαρία με 29,3% και η Κύπρος με 17,6%. Στον αντίποδα, το χαμηλότερα ποσοστά καθυστερήσεων καταγράφονται σε Τσεχία (2,8%), Γερμανία (3,7%) και η Ολλανδία 4%)».
Η ιδιοκατοίκηση στην Ε.Ε.
Οσον αφορά την ιδιοκατοίκηση, ενδεικτικά με βάση τα στοιχεία της Eurostat, στην Ε.Ε. το 2019 ήταν στο 70% επί του συνολικού πληθυσμου- το υπόλοιπο 30% μένει στο ενοίκιο, ενώ στη χώρα μας το αντίστοιχο ποσοστό είναι στο 75,4%.
Η σύγκριση καθίσταται ακόμα πιο απογοητευτική αν ανατρέξει κανείς σε παλαιότερα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (Ελληνική Στατιστική Αρχή), αλλά και ερευνών δημοσκόπησης, βάσει των οποίων το 2005 το ποσοστό της ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα βρισκόταν στο 84,6%, αισθητά υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσον όρο του 70%, προσεγγίζοντας μάλιστα τα σχετικά ποσοστά των χωρών της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης, όπου επίσης παρατηρείται πολύ υψηλό ποσοστό ιδιοκατοίκησης,
Πρώτη πανευρωπαϊκά είναι η Ρουμανία με ποσοστό πάνω από 95% και ακολουθούν Ουγγαρία, Σλοβακία και Λιθουανία με ποσοστά επίσης πάνω από 90%. Από τα κράτη- μέλη της Ε.Ε., το χαμηλότερο ποσοστό ιδιοκατοίκησης έχει η Γερμανία, με 51,1%, ενώ υψηλά ποσοστά ενοικιαστών έχουν επίσης η Αυστρία (45%) και η Δανία (39%). Πανευρωπαϊκά οι Ελβετοί έχουν την πρωτιά όσον αφορά τον αριθμό των ενοικιαστών αφού σχεδόν 6 στους 10 προτιμούν το ενοίκιο από το ιδιόκτητο σπίτι.
Οι τιμές σε ενοίκια και αγορά
Οσον αφορά την πορεία των τιμών για αγορά κατοικίας πανευρωπαϊκά την τελευταία δεκαετία «υπάρχει μία σταθερά ανοδική τάση από το 2013 και μετά, με ιδιαίτερα μεγάλες αυξήσεις την περίοδο 2015- 2019».
Συνολικά, η αύξηση στις τιμές πώλησης των κατοικιών κατά τη δεκαετία 2010 -2019 εντός Ε.Ε. ήταν της τάξεως του 19%, με άνοδο σε 23 χώρες και πτώση σε τρείς, Ιταλία (-17%), Ισπανία (-7%) και Κύπρος (-4%). Για την Ελλάδα η Eurostat επισημαίνει ότι δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία, ωστόσο η χώρα μας, με βάση τα στοιχεία που δημοσιεύει η Τράπεζα της Ελλάδος ανήκει στις λίγες όπου υπήρξε πτώση και μάλιστα κατά πολύ μεγαλύτερη σε σύγκριση με αυτή που έχει καταγραφεί σε άλλες αγορές. Η ελληνική αγορά ακινήτων, ύστερα από μία δεκαετία πτωτικής πορείας (της τάξης του 35%-45% σωρευτικά σε όρους τιμών που ξεκίνησε από το τέλος του 2008 για να ξεκινήσει η ανάκαμψη από το 2018 και μετά), παρουσιάζει τώρα σταδιακή αύξηση ως προς τις τιμές, αν και ο κορωνοϊός έχει «φρενάρει» τους ρυθμούς ανόδου όπως φάνηκε και από τα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για το τρίτο τρίμηνο του 2020, όπου καταγράφηκε άνοδος 3,2%, μικρότερη σε σχέση με το +4,1% του δεύτερου τριμήνου του τρέχοντος έτους.
Στο ‘’μέτωπο’’ των ενοικίων, η Eurostat καταγράφει πανευρωπαϊκά αύξηση των ενοικίων κατά μέσο όρο 13% την περίοδο 2010- 2019, με άνοδο σε 25 χώρες και την Ελλάδα με την Κύπρο να είναι οι δύο μοναδικές χώρες όπου παρατηρήθηκε πτώση. Στη χώρα μας σημειώθηκε μείωση των ενοικίων στα σπίτια κατά 25% στη δεκαετία και στην Κύπρο κατά 7%, ενώ αντίθετα, εντυπωσιακή είναι η άνοδος στα ενοίκια κατοικιών στην Εσθονία (156%), τη Λιθουανία (+101%) και την Ιρλανδία (+63%).