Η πιο αιχμηρή κριτική για την «Ιθάκη» αφορά στο ότι ο Αλέξης Τσίπρας δεν αναγνωρίζει λάθη. Οτι ακόμη κι όταν φαίνεται πως τείνει προς το να παραδεχτεί κάποιο σφάλμα του, το κάνει προσχηματικά και εξαντλώντας κάθε περιθώριο επιείκειας προς τον εαυτό του. Ενίοτε, δε, αυτοπαγιδεύεται μέσα στον ζήλο του να πείσει ότι μόνο οι συνεργάτες του έσφαλαν και ποτέ ο ίδιος. Οπως π.χ. όταν κατακεραυνώνει τη Ζωή Κωνσταντοπούλου, κλείνει το σχετικό κρεσέντο απαξιωτικών αναφορών στην πρώην συντρόφισσά του με την ατάκα «δυστυχώς, η πολιτική και η Αριστερά μαγνητίζει τους νάρκισσους, όπως το φως τα έντομα». Προφανώς ο κ. Τσίπρας εξαιρεί τον εαυτό του από αυτή τη μοιραία έλξη, εκτός εάν θεωρεί πως εκείνος δεν υπήρξε ποτέ ούτε πολιτικός ούτε αριστερός.

Γενικότερα, πάντως, είναι ακριβής και εύστοχη η κριτική ότι η «Ιθάκη» είναι κατ’ ουσίαν μια δήλωση έκτασης 762 σελίδων που αποσκοπεί στην απαλλαγή του συγγραφέα από κάθε ευθύνη για τα αμφιλεγόμενα πεπραγμένα του ως πρωθυπουργού την περίοδο 2015-2019. Μια απλή, απροκατάληπτη ανάγνωση του βιβλίου οδηγεί μάλλον εύκολα στο συμπέρασμα ότι ο κ. Τσίπρας δεν έγραψε την «Ιθάκη» προκειμένου να ζητήσει συγγνώμη για οτιδήποτε. Μπορεί να την έγραψε για πολλούς λόγους, σε αυτούς όμως, ξεκάθαρα, δεν περιλαμβάνεται η αυτοκριτική.

Ωστόσο, αναλύοντας τα πιθανά κίνητρα του τέως πρωθυπουργού που θέλησε να κάνει το ντεμπούτο του ως συγγραφέας στα 51 του χρόνια, θα έλεγε κανείς πως πίσω από το ότι δεν είναι αρκετά απολογητικός, κρύβεται το ότι δεν είναι καν απολογιστικός. Η «Ιθάκη» αφηγείται μια ιστορία σε πρώτο πρόσωπο, αλλά καθ’ υπαγόρευσιν μιας επιλεκτικής μνήμης. Αυτά που παραλείπονται από τις αναμνήσεις του Αλέξη Τσίπρα είναι εξίσου σημαντικά, αν όχι σημαντικότερα από όσα αποφάσισε να απαθανατίσει στο βιβλίο του. Αλλά, εάν ο ίδιος δεν σκόπευε ποτέ να είναι απολογιστικός στην «Ιθάκη» του, με την ακρίβεια και την αντικειμενικότητα που απαιτεί η αναπαράσταση γεγονότων καθοριστικών για τη μοίρα της Ελλάδας, όπως το δημοψήφισμα και η τελική φάση της διαπραγμάτευσης το 2015, πώς θα μπορούσε να είναι απολογητικός;

Ενα από τα πιο πειστικά παραδείγματα παράκαμψης σημαντικών γεγονότων στην «Ιθάκη» είναι τα 16 δισ. ευρώ που ο Γιάνης Βαρουφάκης αποκαλεί στο δικό του βιβλίο («Ανίκητοι Ηττημένοι», εκδ. Πατάκη) σαν «Ο κρυμμένος θησαυρός». Οπως γράφει ο Βαρουφάκης, τις ημέρες των capital controls, και προτού ο ίδιος αποβληθεί από την κυβέρνηση Τσίπρα, ανακάλυψε ότι η Τράπεζα της Ελλάδος διέθετε ένα κρυφό «στοκ» χαρτονομισμάτων ύψους 16 δισ. ευρώ, τα οποία όμως ήταν ιδιοκτησία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Επρόκειτο για ένα ποσόν προορισμένο να χρησιμοποιηθεί μόνο σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και είχε κατανεμηθεί σε διάσπαρτα θησαυροφυλάκια τραπεζών ανά την Ελλάδα. Οταν ο Βαρουφάκης ενημέρωσε τον Τσίπρα για την ύπαρξη αυτού του αποθέματος σε ρευστό, εκείνος πίστεψε πως είχε γίνει θαύμα: «Τα μάτια του έλαμψαν», γράφει ο Γιάνης Βαρουφάκης στη σελίδα 749 του βιβλίου του. «Τι; Υπάρχουν 16 δισ. που κάθονται χωρίς να κάνουν τίποτα και δεν τα χρησιμοποιούμε για να γεμίσουμε τα ΑΤΜ;», ρώτησε ο Τσίπρας. «Εξήγησα [σ.σ.: ο Βαρουφάκης] πως δεν μπορούσαμε να ακουμπήσουμε τα χρήματα αυτά. Η κατάσχεσή τους θα ισοδυναμούσε με κλοπή. “Μα, Γιάνη”, διαμαρτυρήθηκε ο Αλέξης, “αν το παιδί μου πεινάει και εγώ δεν έχω λεφτά, έχω το ηθικό δικαίωμα να κλέψω ένα μπουκάλι γάλα. Δεν είναι το ίδιο;”».

Μπορούν και χωρίς εμάς

Κατόπιν ο Βαρουφάκης περιγράφει με πάσα λεπτομέρεια το πώς στη συζήτηση πήραν μέρος οι Αλέκος Φλαμπουράρης και Παναγιώτης Λαφαζάνης. Οι οποίοι συντάχθηκαν αναφανδόν και με ζέση υπέρ της «απαλλοτρίωσης» εκείνων των 16 δισ. ευρώ εις το όνομα του χειμαζόμενου ελληνικού λαού. Η σκηνή, βάσει της περιγραφής του Βαρουφάκη, φαίνεται πως ήταν όσο τραγελαφική και σουρεάλ μπορεί κανείς να τη φανταστεί. Το βέβαιο όμως είναι πως αποκλείεται να αποτελεί αποκύημα φαντασίας, καθώς έχει επιβεβαιωθεί από τουλάχιστον δύο, ανεξάρτητες μεταξύ τους, πηγές.

Μάλιστα, ο Βαρουφάκης ολοκληρώνει το σχετικό κεφάλαιο στο βιβλίο του αναφέροντας ότι ο Τσίπρας δεν άργησε να εγκαταλείψει την ιδέα του ριφιφί στα θησαυροφυλάκια. Ομως «το γεγονός πως ο Αλέξης και ο Φλαμπουράρης ήταν εκείνοι που, προς στιγμήν, φλέρταραν με την ανόητη ιδέα της δήμευσης χαρτονομισμάτων που ανήκαν στην ΕΚΤ δεν είδε ποτέ το φως της δημοσιότητας». Και, φυσικά, δεν θα το έβλεπε ούτε μέσα από τις σελίδες της «Ιθάκης», εφόσον από τον Αλέξη Τσίπρα δεν περισσεύει ούτε μία λέξη γι’ αυτό το περιστατικό.

Ενας από τους ακρογωνιαίους λίθους της αισιοδοξίας που εκ προοιμίου έτρεφαν, αλλά και που είχαν καλλιεργήσει ευρύτερα ο κ. Τσίπρας μαζί με το ανώτατο επιτελείο του σε σχέση με τη διαπραγμάτευση, ήταν η ακλόνητη πεποίθηση ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση θα κατέρρεε εάν η Ελλάδα ετίθετο εκτός Ευρωζώνης. Οτι, δηλαδή, το Grexit θα ήταν ένα χτύπημα συντριπτικό στα θεμέλια και εντέλει στην ίδια την ύπαρξη του ευρώ.

Διαβάστε περισσότερα στο protothema.gr