Δώδεκα μήνες μετά τη διακρατική συμφωνία Ελλάδας και Κύπρου για την εκτόνωση της γεωπολιτικής έντασης που προκάλεσαν τα γεγονότα της Κάσου, το σχέδιο της ηλεκτρικής διασύνδεσης που παρουσιάστηκε ως κοινό όραμα Ελλάδας και Κύπρου κινδυνεύει να καταγραφεί ως πολιτικό και οικονομικό ναυάγιο, προκαλώντας πρωτοφανείς εστίες διχασμού ανάμεσα στις δύο χώρες.

Η χθεσινή δήλωση του Προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη, ότι «η κυπριακή κυβέρνηση δεν εκβιάζεται από κανέναν», αποκάλυψε το βάθος της κρίσης και άναψε την σπίθα στις διαφωνίες γύρω από τις δαπάνες του ΑΔΜΗΕ. Η υπόθεση αιφνιδίασε την κυβέρνηση, ο Πρωθυπουργός συγκάλεσε εκτάκτως σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου με τους αρμόδιους υπουργούς και την διοίκηση του ΑΔΜΗΕ και σήμερα αναμένονται και οι πρώτες δηλώσεις,  την ώρα που η πολιτική αντιπαράθεση έχει πάρει διαστάσεις πολιτικού «σεισμού».

Αργά χθες το βράδυ, πάντως, η κυπριακή πλευρά επιχείρησε να ρίξει τους τόνους, παραπέμποντας στην κοινή δήλωση με τον Έλληνα πρωθυπουργό στις 23 Σεπτεμβρίου στην Νέα Υόρκη εκφράζοντας παράλληλα ικανοποίηση για τις διευκρινίσεις που έδωσε η διοίκηση του ΑΔΜΗΕ.

Σε ανάλογο ύφος κινούνταν και τα σχόλια κυβερνητικών παραγόντων που τόνιζαν ότι οι σχέσεις Ελλάδας –Κύπρου παραμένουν αδιατάρακτες ανεξάρτητα από τις εξελίξεις του έργου. Και τόνιζαν  ότι το έργο θα προχωρήσει εφόσον λυθούν οι οικονομοτεχνικές εκκρεμότητες.

Η προσπάθεια αποκλιμάκωσης δεν αλλάζει όμως το γεγονός ότι το έργο βρίσκεται σε βαθιά κρίση εμπιστοσύνης και με τους κινδύνους στο γεωπολιτικό σκέλος να μην έχουν εκλείψει, να θεωρείται μόνο θαύμα η επιβίωσή του.

Η διαμάχη για τις δαπάνες

Την πρωτοφανή κόντρα μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου προκάλεσε χθεσινό δημοσίευμα του Φιλελεύθερου σύμφωνα με το οποίο, ο ΑΔΜΗΕ εμφανιζόταν να μην τηρεί την συμφωνία του με την Κυπριακή πλευρά για την ανάκτηση των δαπανών του ηλεκτρικού καλωδίου.

Ο διαχειριστής δηλώνει ότι έχει επενδύσει 250 εκατ. ευρώ ενώ η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Κύπρου (ΡΑΕΚ) έχει αναγνωρίσει μόλις 82 εκατ. ευρώ. Το χάσμα αυτό δεν είναι μια απλή ρυθμιστική λεπτομέρεια καθώς κρίνει ποιος θα επωμιστεί το οικονομικό βάρος του έργου σε περίπτωση που το καλώδιο δεν προχωρήσει. Μάλιστα χθες αρμόδιες πηγές του ΑΔΜΗΕ έλεγαν ότι η Κομισιόν έχει δεχτεί να υπάρξει μια τεχνική επιτροπή που να εξετάσει κατά πόσο είναι νομικά ορθό η ΡΑΕΚ να αναγνωρίσει μόνο τα 82 εκ. από τα 250 εκατ. Ο ΑΔΜΗΕ με ανακοίνωσή του διευκρίνισε χθες ότι διεκδικεί μόνο την πρώτη δόση, ύψους 25 εκατ. ευρώ για το 2025. Παράλληλα, κάνοντας χρήση του συμβατικού του δικαιώματος υπέβαλε αίτηση αναθεώρησης  κατά της απόφασης της ΡΑΕΚ της 31ης Ιουλίου 2025- όπως είχε ήδη προαναγγείλει.

Η Κύπρος είχε αποδεχθεί, στη διακρατική συμφωνία του περασμένου Σεπτεμβρίου, να καταβάλει 25 εκατ. ευρώ ετησίως για πέντε χρόνια (125 εκατ. συνολικά), παρά τις αρχικές της σοβαρές επιφυλάξεις καθώς ο μηχανισμός αυτός είναι ξένος προς την δική της μεθοδολογία ανάκτησης κόστους.

Ο λόγος είναι ότι η ΡΑΕΚ εγκρίνει δαπάνες μόνο μετά την ολοκλήρωση ενός έργου, ενώ η ελληνική ΡΑΑΕΥ τις αναγνωρίζει από την πρώτη ημέρα της κατασκευής. Η διαφορετική μεθοδολογία έχει μετατραπεί σε έναν από τους βασικούς λόγους της αντιπαράθεσης μεταξύ ΡΑΕΚ και ΑΔΜΗΕ που αντιμετώπισε η περσινή διακρατική συμφωνία, με την οποία η Λευκωσία δέχτηκε να καταβάλλει 125 εκ. κατά την κατασκευή του έργου (25 εκ. ετησίως για πέντε χρόνια).

Παρά το γεγονός όμως ότι από το καλοκαίρι έχει εγκριθεί το κονδύλι των 25 εκ. ευρώ από την ΡΑΕΚ, το ποσό αυτό δεν έχει ανακτηθεί ακόμη. Πέτρα του σκανδάλου είναι ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός, ο οποίος έχει αρνηθεί την εκταμίευση και έχει μπλοκάρει τη διαδικασία, χαρακτηρίζοντας το έργο «μη βιώσιμο».

Ένα έργο θνησιγενές

Ανεξάρτητα όμως από τις δηλώσεις Κεραυνού, το έργο εδώ και 14 μήνες δείχνει τον θνησιγενή του χαρακτήρα: ο γεωπολιτικός παράγοντας έχει καθηλώσει τον σχεδιασμό, ενώ τα οικονομικά ρίσκα έχουν ήδη εκτοξεύσει το κόστος πάνω από 300 εκατ. ευρώ – 250 για το ίδιο το καλώδιο και 48 για την εξαγορά του από τον ΑΔΜΗΕ.

Η απόφαση του διαχειριστή να καταθέσει αίτημα αναθεώρησης στη ΡΑΕΚ, ώστε να επανεξεταστεί η απόφαση που αναγνωρίζει μέρος των εξόδων, δείχνει τη στρατηγική του ΑΔΜΗΕ: αφενός να κινηθεί και νομικά (αν χρειαστεί) για την αναγνώριση των δαπανών, αφετέρου να αμυνθεί ώστε, αν το έργο ναυαγήσει, να περιορίσει όσο γίνεται τις απώλειες.

Υπενθυμίζεται ότι η συμφωνία Ελλάδας – Κύπρου προβλέπει ισομερή επιμερισμό των δαπανών μόνο σε περίπτωση γεωπολιτικού κινδύνου. Αν το έργο καταρρεύσει για πολιτικούς ή οικονομικούς λόγους, κάθε πλευρά θα μείνει εκτεθειμένη με όσα έχει ήδη αναλάβει.

Οι εκκρεμότητες που «φρενάρουν»

Την ίδια στιγμή στο  τραπέζι παραμένουν και άλλες σοβαρές εκκρεμότητες, όπως η μεταβίβαση των αδειών ιδιοκτησίας και διαχείρισης του GSI στον ΑΔΜΗΕ, που εκκρεμεί από το 2023. Η κάλυψη των λειτουργικών εξόδων (Opex), όπου η κυπριακή πλευρά ζητά κοινή απόφαση με την ελληνική ΡΑΑΕΥ αλλά και η αναγνώριση των «σταλιών», δηλαδή δαπανών 19 εκατ. ευρώ που κατέβαλε ο ΑΔΜΗΕ για ερευνητικά σκάφη που έμειναν αδρανή.

Από τον Ιανουάριο έχουν πραγματοποιηθεί πάνω από δέκα τηλεδιασκέψεις μεταξύ των δύο χωρών και της ΕΕ χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που μέχρι πρόσφατα κρατούσε αποστάσεις, φέρεται έτοιμη να αναλάβει πρωτοβουλία σε ανώτερο πολιτικό επίπεδο για να πιέσει την Κύπρο να ξεμπλοκάρει την εκταμίευση των 25 εκατ. ευρώ.

Μια σχέση γεμάτη τριβές

Το σημερινό πάντως ελληνοκυπριακό αδιέξοδο του καλωδίου δεν είναι κεραυνός εν αιθρία. Η σχέση Κυπρίων και ΑΔΜΗΕ ήταν γεμάτη τριβές από την πρώτη στιγμή. Συσκέψεις και διαπραγματεύσεις είχαν συχνά εκρηκτική ατμόσφαιρα, ενώ η διοίκηση του ΑΔΜΗΕ έχει δεχθεί επανειλημμένα σκληρή κριτική από τη Λευκωσία για έλλειψη συνεννόησης.

Από την ελληνική πλευρά, η συνεργασία θεωρούνταν επίσης δυσχερής. Ωστόσο, σε πολιτικό επίπεδο οι ηγεσίες κρατούσαν μέχρι πρόσφατα τα προσχήματα. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα ήταν οι δηλώσεις Μητσοτάκη Χριστοδουλίδη στη Νέα Υόρκη, που επιχείρησαν να δώσουν θετικό πρόσημο. Σήμερα, όμως, οι ισορροπίες έχουν χαθεί.

Από όραμα σε ναυάγιο

Το καλώδιο που παρουσιάστηκε ως εργαλείο ενεργειακής ασφάλειας και γεωπολιτικής αναβάθμισης έχει εξελιχθεί σε σημείο τριβής. Η εικόνα παραπέμπει περισσότερο στη διαχείριση ενός ναυαγίου παρά στη σωτηρία ενός στρατηγικού έργου.

Η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει. Αν μέσα στους επόμενους μήνες δεν υπάρξει κοινή στρατηγική και σαφής κατανομή ευθυνών, το έργο κινδυνεύει να μείνει στην ιστορία όχι ως γέφυρα συνεργασίας, αλλά ως παράδειγμα πολιτικής και ενεργειακής αποτυχίας.

Διαβάστε ακόμη

Πιθανές ανακατατάξεις στα τραπεζικά χαρτοφυλάκια

4 design πολυκατοικίες εντυπωσιακής ομορφιάς στην Αθηναϊκή Ριβιέρα

Πατρίκ Ντραχί: Ο άνθρωπος που «γκρέμισε» τον οίκο Sotheby’s (pics)

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα