της Μαριάννας Τζάννε

Στο σύμπαν της κυκλικής οικονομίας, η θεμελιώδης αρχή ότι τα απόβλητα συλλέγονται και στη συνέχεια θάβονται σε χωματερές έχει πεθάνει.

Το παραγωγικό και καταναλωτικό μοντέλο που προτάσσει η νέα ευρωπαϊκή βίβλος για τη μετάβαση σε καθαρότερες μορφές ενέργειας έρχεται να παρατείνει στον μέγιστο δυνατό τον χρόνο ζωής των προϊόντων. Η βασική φιλοσοφία είναι ότι όταν κλείνει ο κύκλος ζωής ενός αγαθού να μπορεί να ανοίξει ένας καινούριος και αντί της απόρριψης τα προϊόντα να μπορούν να αποσυναρμολογούνται και να επαναχρησιμοποιούνται. Αυτό το μοντέλο ανάπτυξης που αποτελεί ένα διαφορετικό τρόπο διαχείρισης αποβλήτων, ο οποίος υπακούει στη στρατηγική του χαμηλού άνθρακα, το έχει από καιρό υιοθετήσει και ο Δήμος Ηρακλείου, με «προπονητή» τον Χάρη Μαμουλάκη. O 42χρονος πολιτικός μηχανικός και αντιδήμαρχος Ανακύκλωσης και Καθαριότητας Ηρακλείου από το 2016 είναι από εκείνους που έχουν ανοίξει τον δρόμο για τον τρόπο που μπορεί η κοινωνία να εκμεταλλευτεί τον πλούτο των σκουπιδιών, δίνοντας αξία στα προϊόντα όχι στο τέλος της ζωής τους αλλά σε κάθε στάδιο.

Τα αποφάγια που γίνονται ζωοτροφές

Το πρόγραμμα «Τροφή από Τρόφιμα – Food for Feed (F4F)», με αντικείμενο την ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης διαδικασίας παραγωγής ζωοτροφών από τα υπολείμματα τροφίμων (κουζίνας και τραπεζαρίας), το οποίο απευθύνεται κυρίως σε μεγάλα ξενοδοχεία και εστιατόρια, είναι ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά παραδείγματα κυκλικής οικονομίας που έχει εφαρμόσει.

Τα υπολείμματα τοποθετούνται σε ειδικούς κάδους και η συλλογή τους γίνεται με ειδικά αυτοκίνητα-ψυγεία που εξασφαλίζουν την ασφαλή μεταφορά τους στην πιλοτική μονάδα ηλιακής ξήρανσης. Κεντρικό στοιχείο της διεργασίας του F4F, η παστερίωση των υπολειμμάτων τροφίμων μέσα από μια τροποποιημένη και ενισχυμένη διεργασία ηλιακής ξήρανσης, της οποίας προηγούνται η χειροδιαλογή και ο τεμαχισμός των υπολειμμάτων.

Η λειτουργία της μονάδας που ξεκίνησε πέρυσι είναι καθημερινή κατά τη διάρκεια της τουριστικής σεζόν, με την ποσότητα της επεξεργασίας να είναι περίπου 1 τόνος τροφικών υπολειμμάτων ανά ημέρα. Το πρόγραμμα «Life F4F» υλοποιείται με τη συνεργασία του ΤΕΙ Κρήτης, του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου με συνολικό προϋπολογισμό 2,5 εκατ. ευρώ. Μια παρεμφερής δράση, που αποτελεί ένα διαφορετικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα (A2U FOOD), συνιστά μια άλλη πρωτοβουλία του Δήμου Ηρακλείου για την αξιοποίηση του περισσεύματος της τροφής των χώρων μαζικής εστίασης προσφέροντας νέα, πρωτότυπα, δωρεάν γεύματα με τη δημιουργία ενός Εναλλακτικού Δημοτικού Εστιατορίου. Ο Ενιαίος Σύνδεσμος Διαχείρισης Απορριμμάτων Κρήτης (ΕΣΔΑΚ), στον οποίο ο κ. Μαμουλάκης είναι πρόεδρος, έχει επίσης δώσει μεγάλη έμφαση στη διαλογή των υλικών στην πηγή, με τους κομποστοποιητές της γειτονιάς, τις σακούλες κομποστοποίησης αλλά και την «έξυπνη» κάρτα του δημότη. Η κάρτα αυτή μπορεί να συνδεθεί με το ψυγείο και την κάρτα του σούπερ μάρκετ, ενημερώνοντας για το ποια τρόφιμα πλησιάζουν στην ημερομηνία λήξης τους, αλλά και το πώς μπορούν να μαγειρευτούν.

Ο «ΡΟΜΠΟΤάκης»

Μια διαφορετική δράση του ΕΣΔΑΚ, η οποία έχει συνασπίσει σημαντικούς φορείς της χώρας (Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας, Πολυτεχνείο Κρήτης, Διαδημοτική Επιχείρηση Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων – ΔΕΔΙΣΑ, Tierra Environmental Technical Company) ακούει στο όνομα «ΡΟΜΠΟΤάκης».

Πρόκειται για ένα αυτόνομο ρομποτικό σύστημα για ανακύκλωση αστικών απορριμμάτων, το οποίο λειτουργεί σε πραγματικές βιομηχανικές συνθήκες επεξεργασίας απορριμμάτων. Υπάρχουν δύο ρομποτικά συστήματα διαχωρισμού αστικών απορριμμάτων σε Ηράκλειο και Χανιά και ένα τρίτο στο Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας, στο οποίο γίνεται η προσομοίωση κάθε προβλήματος που θα παρουσιάζεται. «Είναι ένα σύστημα με το οποίο επιτυγχάνονται η βελτίωση της απόδοσης της διαδικασίας διαλογής, η αύξηση της εξαγόμενης ποσότητας και υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας ανάκτησης, καθώς ακολουθείται η τακτική του catching (πιασίματος 98%-99%) και όχι του blowing (φυσήματος 93%-95%)».

Το μεγάλο, όμως, στοίχημα για τον κ. Μαμουλάκη αποτελεί το περιβαλλοντικό πάρκο Ηρακλείου, ένα big project που φιλοδοξεί να αλλάξει όψη σε μια περιοχή μεγαλύτερη των 270 στρεμμάτων στη Νέα Αλικαρνασσό. Οπως σημειώνει, θα είναι το πρώτο πάρκο διαχείρισης, ανακύκλωσης, διαλογής απορριμμάτων και ανάκτησης ανακυκλώσιμων υλικών στην Κρήτη.

Για το έργο υπάρχει εγκεκριμένη περιβαλλοντική μελέτη για τον εκσυγχρονισμό και τη μετατροπή της Μονάδας Προεπεξεργασίας Απορριμμάτων, εκπονείται Ειδικό Χωρικό Σχέδιο του Περιβαλλοντικού Πάρκου για τροποποίηση των χρήσεων γης ενώ υπάρχει και προσωρινός ανάδοχος για τη μελέτη του Πράσινου Σημείου του Πάρκου (το μεγαλύτερο στο νησί). Στο πάρκο θα φιλοξενηθεί ένα υπερσύγχρονο ΚΔΑΥ και ένα κτίριο καινοτομίας – τεχνολογίας.

Ο κ. Μαμουλάκης βρέθηκε προ μηνών στο επίκεντρο της δημοσιότητας όταν ο διαγωνισμός για το εργοστάσιο απορριμμάτων που σχεδίαζε ο ΕΣΔΑΚ στο Αμάρι ακυρώθηκε καθώς κρίθηκε φωτογραφικός. «Είναι από τις ελάχιστες φορές που ένας φορέας ακυρώνει διαγωνισμό για να επαναπροκηρύξει το έργο με αλλαγή όρων», αναφέρει.

Το έργο συνολικού ύψους 45 εκατ. ευρώ μαζί με τη λειτουργία του για 3,5 χρόνια έχει επαναπροκηρυχθεί και έχει ήδη προσελκύσει τέσσερις συνολικά υποψήφιους (Intrakat-Watt, Ηλέκτωρ, Παπαζήσης, Θεμέλη-Abstract). Ολες οι εταιρείες έχουν περάσει στη β’ φάση με στόχο τέλη Μαΐου να συνεδριάσει ι επιτροπή για να ολοκληρωθεί η τεχνική αξιολόγηση. Ο ΕΣΔΑΚ θα προκηρύξει και τον διαγωνισμό για αντίστοιχη αλλά μικρότερης κλίμακας μονάδα στη Σητεία, ύψους 13,7 εκατ. ευρώ, η οποία πρόκειται να ενταχθεί προς χρηματοδότηση στο ΕΣΠΑ (πρόγραμμα ΥΜΕΠΕΡΑΑ).