Mε το… καλημέρα θέλουν να γίνουν επιχειρηματίες ενώ προτάσσουν την ποιότητα εργασίας και το ευέλικτο ωράριο σε σχέση με τις παλαιότερες γενιές που είχαν ως πρωτεύοντα παράγοντα την ασφάλεια της εργασίας.

Επιπλέον η δημιουργία οικογένειας βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις των προτεραιοτήτων τους.

Έτσι περιγράφεται με λίγα λόγια το προφίλ της GenZ ( γεννημένοι από το 1998) που βρίσκεται ήδη στην αγορά εργασίας και βάζει τις δικές της προτεραιότητες, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό θα διαμορφώσουν το εργασιακό μοντέλο του μέλλοντος όταν αυτή η γενιά πάρει στα χέρια της τα ηνία των επιχειρήσεων.

Πρόκειται για τη γενιά που έχει μεγαλώσει σε έναν κόσμο όπου η τεχνολογία και το διαδίκτυο θεωρούνται εντελώς δεδομένα και είναι αδιαχώριστα μέρη της καθημερινότητάς τους. Είναι επίσης για γενιά με αυξημένη ευαισθησία σε σχέση με παλαιότερες γενιές, σε θέματα όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η κλιματική αλλαγή, η κοινωνική δικαιοσύνη και η πολυμορφία.

Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά της γενιάς Ζ  που παίρνει τη σκυτάλη, τι πρεσβεύει, ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζει και ποιες τάσεις διαμορφώνει  στην αγορά εργασίας;

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της MARC για λογαριασμό της Παπαστράτος, η Gen Z (έως 27 ετών) προτάσσει την ποιότητα εργασίας (απολαβές-συνθήκες) σε ποσοστό 73%, το ευέλικτο ωράριο, τη συνεργασία με ανθρώπους της ίδιας ηλικίας  και τη δουλειά στις πολυεθνικές επιχειρήσεις σε σχέση με τις παλαιότερες γενιές που είχαν ως πρωτεύοντα παράγοντα την ασφάλεια της εργασίας. Δηλαδή η νέα γενιά θυσιάζει την ασφάλεια  εφόσον μπορεί να βρει συνθήκες καλύτερα αμειβόμενης δουλειάς και ισορροπίας σε σχέση με την προσωπική ζωή (69,6%).

Παράλληλα, η έννοια της «καλής επιχείρησης» αποκτά πολυπαραγοντική διάσταση, καθώς οι νέοι εργαζόμενοι αξιολογούν τους εργοδότες τους βάσει πολλών κριτηρίων, από το εργασιακό περιβάλλον και τη δίκαιη αντιμετώπιση μέχρι την ευελιξία και τις προοπτικές ανάπτυξης.

Επίσης η έρευνα επιβεβαιώνει ότι η ευελιξία αποτελεί πλέον απαραίτητο στοιχείο της σύγχρονης εργασίας. Το 53,5% των εργαζομένων επιθυμεί ένα μεικτό μοντέλο που συνδυάζει τηλεργασία και φυσική παρουσία, ενώ η αποκλειστικά δια ζώσης εργασία προτιμάται από το 35%. Αξίζει  να σημειωθεί ότι 1 στους 3 εκπροσώπους της Gen Z (32,6%) δηλώνει ότι προτιμά να συνεργάζεται με ανθρώπους της ίδιας ηλικίας σε αντίθεση με τους μεγαλύτερους εργαζόμενους που δεν αξιολογούν ιδιαίτερα τη συνεργασία με βάση την ηλικία.

Σημαντικό είναι, επίσης, το εύρημα ότι 8 στους 10 εκπροσώπους (78,7%) της Gen Z θα εξέταζαν το ενδεχόμενο εργασίας στο εξωτερικό, εφόσον θα υπήρχαν καλύτερες συνθήκες απασχόλησης.

Η αλήθεια είναι ότι αυτή η γενιά βρισκόταν ακόμα στα θρανία όταν εκτυλίχθηκε το brain drain, που είχε ως αποτέλεσμα την έλλειψη λαμπρών μυαλών αλλά και γενικότερα εργαζομένων όλων των βαθμίδων σε κομβικούς κλάδους της οικονομίας. Οι έρευνες εργατικού δυναμικού διαπιστώνουν ότι μειώνονται οι θέσεις εργασίας  στην ομάδα 30-40 ετών. Πρόκειται για τη γενιά της κρίσης που μετανάστευσε στο εξωτερικό και ενώ αρκετοί γύρισαν ,  ο αρχικός αριθμός όσων μετανάστευσαν ήταν πολύ μεγάλος, και αυτό αποτυπώνεται τώρα στην αγορά εργασίας.

Ωστόσο η GenΖ δεν αποτελείται μόνο από πτυχιούχους που κατόρθωσαν να ξεκινήσουν τη σταδιοδρομία τους σε μια πολυεθνική. Οι περισσότεροι, σ΄ένα μεγάλο βαθμό πτυχιούχοι, δουλεύουν στην εστίαση, τον τουρισμό και το λιανεμπόριο με χαμηλές αμοιβές. Ας δούμε τις αιτίες της αναντιστοιχίας εκπαίδευσης και θέσης εργασίας, ένα πρόβλημα που ταλανίζει την ελληνική αγορά εργασίας.

Σύμφωνα με το ΚΕΠΕ, οι 53.800 θέσεις εργασίας που προστέθηκαν τον τελευταίο χρόνο  αφορούσαν υποψήφιους με απολυτήριο Λυκείου. Από τη μία πλευρά η Ελλάδα είναι ψηλά στους δείκτες της υπερεκπαίδευσης και από την άλλη εξαναγκάζει τους νέους να συμβιβαστούν με δουλειές χαμηλότερων δεξιοτήτων για να μην μείνουν άνεργοι αφού μόνο οι απόφοιτοι Λυκείου βρίσκουν εύκολα εργασία στην Ελλάδα (9η θέση στην ΕΕ), στοιχείο που δείχνει ότι οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται είναι χαμηλής ποιότητας και δεν απαιτούν υψηλό γνωστικό επίπεδο. Αντίθετα στην απορρόφηση των πτυχιούχων ΑΕΙ, η Ελλάδα βρίσκεται στο τελευταίο σκαλί της ΕΕ ( στην 27η θέση) με όλες τις χώρες, ακόμα και τη Βουλγαρία να εμφανίζονται σε υψηλότερες θέσεις. Μάλιστα ακόμη μικρότερο είναι το ποσοστό της απορρόφησης των νέων έως 34 ετών στον τομέα της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών. Έτσι, ενώ η νεότερη γενιά θεωρείται η πιο καλά εκπαιδευμένη, κατέχοντας τα περισσότερα προσόντα, η απασχόληση των νέων στην Ελλάδα κατευθύνεται σε μεγάλο ποσοστό  στο λιανικό εμπόριο, την  εστίαση και τον τουρισμό.

Το πρόβλημα ξεκινάει από το σχολείο και εξηγεί το αγεφύρωτο χάσμα της αναζήτησης εξειδικευμένου προσωπικού  από τις επιχειρήσεις και της έλλειψης δεξιοτήτων των  υποψήφιων εργαζομένων… Τα top επαγγέλματα που βρίσκονται στην κορυφή της ζήτησης σήμερα (Μηχανική, Πληροφορική, Κυβερνοασφάλεια, Πράσινη Οικονομία, Τεχνητή Νοημοσύνη)… πιάνουν πάτο στις  προτιμήσεις των μαθητών οι οποίοι επιθυμούν με το..καλημέρα να γίνουν επιχειρηματίες!

Τα αγόρια προτιμούν εκτός από την επιχειρηματικότητα, τον αθλητισμό και τις ένοπλες δυνάμεις ενώ τα κορίτσια την ψυχολογία, την εκπαίδευση και τις ιατρικές επιστήμες , ακολουθώντας τα στερεότυπα των προηγούμενων γενεών. Επίσης σχεδόν απειροελάχιστο είναι το ποσοστό των μαθητών που επιλέγουν τα τεχνικά επαγγέλματα τα οποία είναι δυσεύρετα σήμερα στις κατασκευές και τη βιομηχανία (πχ. χειριστές ανυψωτικών μηχανημάτων) με αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις να αναζητούν εργαζόμενους από τρίτες χώρες.

Αξίζει να σημειώσουμε με το βλέμμα στραμμένο στο δημογραφικό πρόβλημα ότι για τη GenΖ η δημιουργία οικογένειας βρίσκεται στο ναδίρ των προτεραιοτήτων λόγω οικονομικής ανασφάλειας. Πρόσφατη έρευνα της Metron Analysis  για το δημογραφικό έδειξε ότι από το σύνολο των 800 ερωτηθέντων το 51% δεν έχουν παιδιά, με την πλειοψηφία να έχει 1 παιδί. Οι σκέψεις για την απόκτηση παιδιού έρχονται από την ηλικία των 29 και έπειτα. Μόνο 4 στους 10 θεωρούν αρκετά πιθανή την απόκτηση παιδιού στο μέλλον ενώ οι λόγοι που αποτρέπουν την απόκτηση είναι οικονομικοί,  ανεπαρκείς παροχές από το κράτος, και φόβος για τον κόσμο που θα μεγαλώσουν.