Φυσικό αέριο: Τα μεγάλα πρότζεκτ που καθιστούν την Ελλάδα ενεργειακό κόμβο των Βαλκανίων.

Η σταδιακή απόσυρση του λιγνίτη από το ενεργειακό μείγμα της χώρας και η ανάδειξη του φυσικού αερίου ως καύσιμου γέφυρα για την μετάβαση στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, δημιουργούν μια μεγάλη αγορά για το «γαλάζιο χρυσό» στην Ελλάδα που αποτυπώνεται έντονα στο πλήθος των επενδύσεων για νέες υποδομές αλλά και το ενδιαφέρον για τις μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις.

Η ολοκλήρωση του TAP και του ελληνοβουλγαρικού αγωγού IGB αλλά και oι νέες υποδομές στην Αλεξανδρούπολη, όπου σχεδιάζεται ο τερματικός σταθμός LNG από μια ισχυρή ομάδα μετόχων, ο αντίστοιχοςσταθμός υγροποιημένου αερίου που σχεδιάζει η Motor Oil στις εγκαταστάσεις της στους Αγίους Θεόδωρους, η παραχώρηση σε ιδιώτες
της υπόγειας αποθήκης της Καβάλας, της ΔΕΠΑ Υποδομών και αντίστοιχα της ΔΕΠΑ Εμπορίας που προσελκύουν ισχυρό ενδιαφέρον από έλληνες και ξένους επενδυτές είναι μερικές από τις εξελίξεις που δρομολογούνται στην αγορά το επόμενο διάστημα.

Η χώρα μετατρέπεται σε ενεργειακό κόμβο των Βαλκανίων και αναβαθμίζει τον γεωπολιτικό της ρόλο με την δυναμική υποστήριξη της Ουάσιγκτον, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι η πίτα που αναπτύσσεται είναι ανεξάντλητη. Αυτός είναι και ο λόγος που οι επενδυτές έχουν αρχίσει να διαγκωνίζονται, παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε στην αρχή της σύνθεσης του νέου παζλ που δημιουργεί νέες πύλες εισόδου LNG στην ελληνική αγορά, διαφοροποίηση στις πηγές εφοδιασμού φυσικού αερίου και φυσικά ανταγωνιστικότερο κόστος σε ότι αφορά τις τιμές για τους
καταναλωτές.

Αν κανείς κοιτάξει προσεχτικά ποιοι αναμετρούνται σε αυτή την μάχη δεν θα αργήσει να συμπεράνει πόσο αναπόφευκτες θα είναι οι συγκρούσεις για εκείνους που δεν θα προλάβουν εγκαίρως νατοποθετηθούν στην αγορά και να διαδραματίσουν ένα ευρύτερο ρόλο όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο αλλά και στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου.
Η δυσφορία που εκδήλωσε τις προηγούμενες μέρες η Motor Oil για τους χειρισμούς του ΔΕΣΦΑ στο πρότζεκτ «Διώρυγα Gas» και οι καταγγελίες για διακριτική μεταχείριση σε βάρος του έργου, δείχνουν ότι η μάχη θα φουντώσει το επόμενο διάστημα και ο ανταγωνισμός θα μεγαλώσει.

Ο όμιλος Βαρδινογιάννη κατηγορεί το διαχειριστή του συστήματος φυσικού αερίου, ο οποίος σημειωτέων ελέγχεται από πολύ ισχυρούς μετόχους -τους ευρωπαίους διαχειριστές Snam, Fluxys, Enagas και τον όμιλο Κοπελούζου- ότι καθυστερεί να εντάξει στο δεκαετές πρόγραμματην νέα επένδυση της ΜΟΙ, κατηγορώντας εμμέσως πλην σαφώς την άλλη πλευρά για εξυπηρέτηση των δικών της συμφερόντων.

«Ο ΔΕΣΦΑ οφείλει να διαχωρίσει ως ανεξάρτητος Διαχειριστής, τις υποχρεώσεις του απέναντι στους χρήστες των υποδομών που διαχειρίζεται και όπως αυτές ορίζονται από το ισχύον ρυθμιστικό πλαίσιο, από τις επιχειρηματικές του επιδιώξεις που στόχο έχουν προφανώς την ικανοποίηση των μετόχων του. Δεν θα πρέπει το δεύτερο να υπερισχύει του πρώτου. Και φυσικά τα αρμόδια ρυθμιστικά όργανα πρέπει να ρυθμίζουν αυτά τα κακώς κείμενα», αναφέρουν στελέχη της Motor Oil. Η νέα πλωτή μονάδα Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου που θα προστεθεί στο Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Φυσικού Αερίου (ΕΣΦΑ), θα ανταγωνίζεται την μοναδική μέχρι σήμερα εγκατάσταση μεταφοράς και αποθήκευσης στην Ρεβυθούσα που ανήκει στο ΔΕΣΦΑ και φυσικά το FSRU της Αλεξανδρούπολης.

Πρόκειται για ένα σχέδιο που αρχίζει να ωριμάζει και στο οποίο «πόδι» βάζει επίσης ο Διαχειριστής του Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου αφού είναι θέμα χρόνου να επισημοποιηθεί η απόκτηση του 20% του μετοχικού κεφαλαίου. Στο μετοχικό κεφάλαιο της Gastrade, του φορέα που κατασκευάζει και θα λειτουργεί την εγκατάσταση στην Αλεξανδρούπολη, έχουν ήδη πάρουν θέση ο όμιλος Κοπελούζου, η Gazlog του εφοπλιστή Πίτερ Λιβανού, η ΔΕΠΑ και η Βουλγαρική BulgarTransgaz, επομένως ο ΔΕΣΦΑ θα είναι ο πέμπτος μέτοχος. Εντός των προσεχών εβδομάδων αναμένεται να ανακηρυχθεί ο προτιμητέος ανάδοχος για την πλωτή μονάδα και για το σύστημα αγωγών
που θα συνδέει τον πλωτό σταθμό με το εθνικό σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου.

Η Gastrade, εκτιμά ότι η Τελική Επενδυτική Απόφαση μπορεί να έχει βγει έως το τέλος του έτους. Η πλωτή μονάδα θα έχει αποθηκευτική ικανότητα LNG έως και 170.000 κυβικά μέτρα και δυναμικότητα αεριοποίησης 22,7 εκ. κ.μ. ημερησίως (8,3 δισ. κ.μ. ετησίως).

Αντίστοιχα, η μονάδα των Αγίων Θεοδώρων, θα αποτελείται από τέσσερις δεξαμενές αποθήκευσης ΥΦΑ συνολικής δυναμικότητας αποθήκευσης 130.000-180.000 m3 και η δυναμικότητα της αεριοποίησης θα είναι 300-500 m3 ΥΦΑ ώρα.

Μήλον της έριδος, αλλά σε μικρότερη ένταση θα αποτελέσει και η Υπόγεια Αποθήκη της Καβάλας, ένας διαγωνισμός για την παραχώρηση της σχεδόν ξεχασμένης υποδομής της Νότιας Καβάλας που «τρέχει» το ΤΑΙΠΕΔ. Την Υπόγεια Αποθήκη, η οποία αποκτά συμπληρωματικό ρόλο στις άλλες μεγάλες υποδομές, που μόλις περιγράψαμε, διεκδικεί ο
ΔΕΣΦΑ με σύμμαχο τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, η Energean που διαχειρίζεται μέχρι σήμερα την Καβάλα αλλά και τα κοιτάσματα του Πρίνου και η Κινεζική CMEC.

Στα πρότζεκτ αυτά, θα πρέπει να προστεθούν και τα σχέδια για νέες μονάδες φυσικού αερίου στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, οι οποίεςευνοούνται από το κυβερνητικό σχέδιο για ολοκληρωτική απεξάρτηση
από το λιγνίτη.

Σήμερα, το μόνο έργο που κατασκευάζεται είναι του ομίλου Μυτιληναίου δυναμικότητας 826MW στον Άγιο Νικόλαο, στην περιοχή της Βοιωτίας. Μέσα στο επόμενο διάστημα, θα ξεκαθαρίσουν τα σχέδια και θα ληφθούν οι τελικές επενδυτικές αποφάσεις για τα αντίστοιχα έργα από τον όμιλο της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ στην Κομοτηνή, της Elpedison, που αποτελεί κοινή επένδυση των ΕΛΠΕ και της Ιταλικής Edison έξω από την Θεσσαλονίκη και του ομίλου Κοπελούζου στην Αλεξανδρούπολη.

Η διοίκηση των ΕΛΠΕ δήλωσε πρόσφατα πως προχωρά η προετοιμασία για την νέα επένδυση, αναφέροντας μάλιστα ότι έχουν επιλεγεί ο χώρος εγκατάστασης και η τεχνολογία. Ωστόσο η τελική επενδυτική απόφαση
θα ληφθεί τους επόμενους μήνες, αφού πρώτα ξεκαθαρίσει το θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας μέσω του Target Model.

Πριν τα τέλη του έτους προβλέπεται να εγκαινιαστεί το κολοσσιαίο έργο του Διαδριατικού αγωγού (TAP), από τις μεγαλύτερες υποδομές μεταφοράς φυσικού αερίου, ενός αγωγού που ξεκινά από τους Κήπους  στα ελληνοτουρκικά σύνορα και καταλήγει στην Νότια Ιταλία όπου συνδέεται με το Ιταλικό δίκτυο διανομής φυσικού αερίου. Πρόκειται για ένα έργο που σχεδιάστηκε για να ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και να διαφοροποιήσει τον ενεργειακό εφοδιασμό της Γηραιάς Ηπείρου, συμβάλλοντας στην απεξάρτηση της ΕΕ από το Ρωσικό αέριο. Το project του αγωγού (Trans Adriatic Pipeline), μήκους 878 χιλιομέτρων έχει ουσιαστικά ολοκληρωθεί, και το επόμενο βήμα είναι η έναρξη των εμπορικών δραστηριοτήτων.

Παρά τις απώλειες μεριδίου στην αγορά του φυσικού αερίου λόγω της όξυνσης του ανταγωνισμού η ΔΕΠΑ, η οποία έφερε το αέριο στην Ελλάδα, αναπτύσσει τις δικές της άμυνες. Η εταιρεία εισήλθε στην αγορά LNG, μέσω της απόκτησης φορτίων υγροποιημένου αερίου από την spot αγορά αλλά αποσκοπεί σε μεγάλα οφέλη κυρίως από την συμμετοχή της στον νέο Τερματικό Σταθμό LNG στην Αλεξανδρούπολη.

Η διοίκηση έχει ανακοινώσει ότι η εταιρεία θα επεκταθεί και σε νέους τομείς με αυξημένη καθετοποίηση δραστηριοτήτων, για τις οποίες η ΔΕΠΑ θα επενδύσει κεφάλαια ύψους 200 εκ. ευρώ. Στους τομείς αυτούς περιλαμβάνεται η ανάπτυξη εφαρμογών υγροποιημένου φυσικού αερίου μικρής κλίμακας (SSLNG), η ανάπτυξη της χρήσης LNG ως ναυτιλιακό καύσιμο (bunkering) και η κατασκευή πλοίου μεταφοράς LNG, πρότζεκτ που θα χρηματοδοτηθεί από Ευρωπαϊκά κονδύλια και από δανεισμό από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Παράλληλα η ΔΕΠΑ θα επεκταθεί και στην αγορά των ΑΠΕ και πιλοτικά στην παραγωγή ανανεώσιμων καυσίμων αερίων, όπως το υδρογόνο και το βιομεθάνιο. Στον τομέα αυτό προγραμματίζεται η δημιουργία ενός χαρτοφυλακίου «πράσινων» έργων ισχύος άνω των 200 MW, με την συμμετοχή της εταιρείας σε φωτοβολταϊκά ή αιολικά έργα
που βρίσκονται σε στάδιο ανάπτυξης ή σε λειτουργία.

Την αλλαγή του τοπίου στην αγορά του φυσικού αερίου θα επιταχύνουν το επόμενο διάστημα και οι δύο ιδιωτικοποιήσεις των θυγατρικών της ΔΕΠΑ. Εδώ και λίγες εβδομάδες, λειτουργεί το Virtual Data Room του διαγωνισμού για την ΔΕΠΑ Εμπορίας, για την οποία προβλέπεται η πώληση του 65% των μετοχών της με ενδιαφερόμενους τους πιο ισχυρούς εκπροσώπους της εγχώριας ενεργειακής αγοράς.

Πρόκειται για τις κοινοπραξίες των Ελληνικών Πετρελαίων με την Edison, της ΔΕΗ με την Motor Oil Hellas και τις εταιρείες Mυτιληναίος, ΤΕΡΝΑ, όμιλο Κοπελούζου, Shell και MET Group. Σύμφωνα με το επικαιροποιημένο σχέδιο του ΤΑΙΠΕΔ η προθεσμία για την κατάθεση δεσμευτικών προσφορών προσδιορίζεται για την Άνοιξη του 2021.
Σε ότι αφορά την ΔΕΠΑ Υποδομών η υποβολή δεσμευτικών προσφορών έχει προσδιοριστεί για τα τέλη Φεβρουαρίου με την εταιρεία να διεκδικούν οι εταιρείες Italgas, EPH, First State Investments, KKR, Macquarie και SinoCEEF.

Πέρσι, υπολογίζεται ότι η κατανάλωση του φυσικού αερίου ανήλθε σε 5,3 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, μέγεθος που προβλέπεται να διατηρήσει την δυναμική του και φέτος και να εκτιναχτεί στα 7,5 δισεκατομμύρια κ.μ τα επόμενα χρόνια.