Tου Γιώργου Πεχλιβάνογλου*

Η ενέργεια, με την τεχνική της σημασία, η δημιουργία δηλαδή ωφέλιμου έργου με τη βοήθεια μηχανισμών είναι άμεσα συνδεδεμένη με την τεχνολογία και τη βιομηχανική ανάπτυξη. Τα παραδείγματα αυτής της σύνδεσης μέσα στο ρου της ανθρωπότητας γενικότερα αλλά και της Ελληνικής ιστορίας ειδικότερα είναι πολλά. Τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί ο “ατέρμον κοχλίας” του Αρχιμήδη ο οποίος μάλιστα λειτουργεί είτε χειροκίνητα για την παραγωγή έργου (ανύψωση νερού) είτε και με τη βοήθεια υποτυπώδους νερόμυλου, καθώς και τα περίφημα κάτοπτρα του ιδίου τα οποία χρησιμοποιούσαν την ηλιακή ενέργεια για να αναφλέξουν τα πλοία του εχθρού! Φυσικά δεν πρέπει να παραλειφθεί και η απίστευτη για την εποχή της εφεύρεση της πρώτης ατμοτουρμπίνας (αιολόσφαιρας) από τον Ήρωνα καθώς και της πρώτης εμβολοφόρου αντλίας αλλά και της πρώτης μηχανής δημιουργίας σπειρωμάτων κατά τις πρώτες δεκαετίες μ.Χ. Τεράστιας ωστόσο σημασίας ήταν και η εφεύρεση του ανεμόμυλου οριζοντίου άξονα, προπομπού της σημερινής ανεμογεννήτριας και πάλι από τον Ήρωνα τον 1ο μ.Χ. αιώνα.

mar1.PNG

Η Αιολόσφαιρα (αρ.) και το Αιολικό μουσικό όργανο (δ.) του Ήρωνα

mar2.PNG

Ένας άλλος τομέας όπου η μεταποίηση, η καινοτομία και η ενέργεια γίνονται ένα είναι αυτός της ναυτιλίας. Στον Ελλαδικό χώρο η χρήση της αιολικής ενέργειας για την πρόωση σκαφών αποτελεί πραγματικότητα από την αρχαιότητα.

Ιδιαίτερα δε η ανάπτυξη των ευέλικτων ιστίων τύπου Σακκολέβας και Λατινίου (βλ. εικ. αριστερά και δεξιά) έδωσε τη δυνατότητα μεγάλης ταχύτητας και ευελιξίας στα ελληνικά σκάφη, αλλά λειτούργησε καταλυτικά και για τους…παραδοσιακούς ελληνικούς ανεμόμυλους ως η βασική αρχή διάταξης των ιστίων τους! 

Οι εφευρέσεις λοιπόν και η τεχνολογία μεταπηδούν συνεχώς ανάμεσα στους διάφορους τομείς και δίνουν τεχνικές λύσεις σε δύσκολα προβλήματα.

mar3.PNG

Περνώντας στη σύγχρονη εποχή και την εποχή του ηλεκτρισμού, ιδιαίτερης μνείας χρήζει το σύστημα υδρο-μηχανικών σταθμών της Νάουσας καθώς και η μετέπειτα ανάπτυξη των εργοστασίων ηλεκτροδότησης της χώρας με κινητήρες ντίζελ, υδροστροβίλους και στη συνέχεια ατμοστροβίλους. Παρακολουθώντας αυτήν την πορεία ωστόσο, από τη αρχαιότητα έως σήμερα δε μπορούμε παρά να απορήσουμε για την αναλογικά πολύ μικρότερη συνδρομή Ελλήνων και ελληνικών εταιρειών στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη των βιομηχανικών αυτών προϊόντων στη σύγχρονη εποχή. Ενώ λοιπόν στην αρχαιότητα οι Έλληνες μηχανικοί και επιστήμονες καινοτομούσαν συνεχώς, οι σύγχρονοί τους δυσκολεύονται να πετύχουν κάτι αντίστοιχο σε ανάλογη κλίμακα. Ποιοι μπορεί να είναι οι λόγοι γι’ αυτό;

Παιδεία, Εκπαίδευση και Τρόπος Σκέψης Εφευρετών

Σύμφωνα με αρκετές μελέτες η εφευρετικότητα και η ανάπτυξη καινοτόμων ιδεών δεν έχει να κάνει με τις χρηματικές απολαβές αλλά ούτε και τόσο πολύ με τη βιομηχανική ανάπτυξη του τόπου, αλλά κυρίως με τη βασική εκπαίδευση των ανθρώπων και τον τρόπο σκέψης τους.

Η εποικοδομητική αμφισβήτηση του τεχνικού κατεστημένου σε συνδυασμό με την ορθή πληροφόρηση μπορούν να εκτοξεύσουν την εφευρετικότητα. Επιπλέον η προαγωγή της αριστείας από τις κοινωνίες δίνει το ηθικό κίνητρο στους εφευρέτες να παράγουν καινοτομία. Στον Ελλαδικό χώρο κάποιες από τις παραπάνω προϋποθέσεις υπάρχουν και σε επίπεδο κοινωνίας όπου ο μέσος Έλληνας διακρίνεται για την εφευρετικότητά του υπό τον εκλαϊκευμένο πλέον όρο ΄΄πατέντα΄΄.

Αυτού του είδους η εφευρετικότητα ωστόσο δεν είναι προϊόν μεθοδικής μελέτης και οργανωμένης ανάπτυξης όσο ανοργάνωτες σπίθες εφευρετικότητας (Eureka Moments στη διεθνή ορολογία) οι οποίες εάν δεν καλλιεργηθούν δεν μπορούν να καταλήξουν σε ουσιαστική βιομηχανική καινοτομία.

Ο τομέας της ελληνικής βιομηχανίας αλλά και της ενέργειας ειδικότερα βρίθει από παραδείγματα αυτού του φαινομένου. Ελληνικές βιομηχανικές ιδέες θα μπορούσαν να φέρουν την επανάσταση αλλά χάθηκαν γιατί δεν υπήρξε ποτέ ένας ουσιαστικός μηχανισμός συγκέντρωσης, αξιολόγησης και περεταίρω ανάπτυξής τους.

Ενέργεια – Καινοτομία & Βιομηχανική Παραγωγή

Ειδικότερα στον τομέα της ενέργειας και κυρίως λόγω των παραπάνω, η Ελλάδα είχε και έχει πολύ μικρή μεταποιητική δράση και σχεδόν ανύπαρκτη δραστηριότητα στον τομέα της πρωτογεννούς ανάπτυξης νέων προϊόντων.

Οι ελάχιστες εξαιρέσεις βιοτεχνιών και βιομηχανιών σχεδιασμού και ανάπτυξης υποσυστημάτων (π.χ. ηλεκτροκινητήρες, καλώδια, αντικεραυνικά συστήματα, μηχανολογικό εξοπλισμό) επιβεβαιώνουν απλά την αρχική διαπίστωση.

Η δυνατότητα για ελληνική βιομηχανική παραγωγή στον τομέα της ενέργειας (και όχι μόνο) είναι απολύτως εφικτή, αλλά και οικονομικά ανταγωνιστική αν γίνει σωστά.
Τα πρόσφατα παραδείγματα βιομηχανικής παραγωγής στον τομέα κυρίως των ΑΠΕ αλλά και στους λοιπούς τομείς της ευρύτερης αγοράς της ενέργειας αποδεικνύουν ότι οι σύγχρονες ελληνικές βιομηχανίες πρέπει να επενδύσουν σε ανάπτυξη προϊόντων δίνοντας όμως σημαντικό βάρος σε ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά:

Απόλυτη εναρμόνιση των προϊόντων στις ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες της περιοχής (ζέστη, σκόνη, κεραυνοί, αλατότητα και διάβρωση). Αυτό δίνει ένα άμεσο προβάδισμα στα προϊόντα σε σχέση με τον ανταγωνισμό.

Μέγιστη καθετοποίηση παραγωγής για την αποφυγή παραγωγικών προβλημάτων από την έλλειψη οργανωμένης βιομηχανίας προμηθειών υποσυστημάτων. Η απλή αντιγραφή μοντέρνων συστημάτων παραγωγής από βιομηχανοποιημένες χώρες όπως η Γερμανία δεν μπορεί να αποφέρει ουσιαστικά αποτελέσματα.

Ισορροπημένη και ορθολογική χρήση προσωπικού. Το ανταγωνιστικό κόστος ανθρώπινου δυναμικού δεν πρέπει ούτε μπορεί να αντιστρέψει τη διεθνή τάση αυτοματοποίησης της παραγωγής.

Προαγωγή της αριστείας και της αξιολόγησης του προσωπικού, κάθετα, από το χώρο της παραγωγής έως και τη διοίκηση. Εκεί η…παραδοσιακή Ελληνική οικογενειακή επιχείρηση δυσκολεύεται να αποδεχθεί τον ΄΄εξωτερικό΄΄ ειδήμονα ο οποίος γνωρίζει περισσότερα από τον διευθυντή/ιδιοκτήτη της εταιρείας.

Δεδομένου ότι τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι κατά βάση συνδεδεμένα με τη γνώση και την ιδιοσυγκρασία επενδυτών, βιομηχάνων και ανθρώπινου δυναμικού, είναι γενικά αποδεκτό ότι με ορθή παιδεία και επαγγελματική εκπαίδευση η βιομηχανία της ενέργειας, και όχι μόνο, θα μπορέσει να αναπτύσσει και να παράγει και στην Ελλάδα καινοτόμα προϊόντα για την ντόπια αγορά αλλά και για διεθνείς εξαγωγές.

Ο κ. Γιώργος Πεχλιβάνογλου είναι τεχνικός διευθυντής της Eunice και ένας από τους εμπνευστές της ελληνικής ανεμογεννήτριας που διαθέτει στην αγορά η εταιρεία.