Η έννοια της πράσινης μετάβασης ακούγεται ολοένα και συχνότερα — όχι πια ως θεωρητικό σύνθημα, αλλά ως αναγκαιότητα που καθορίζει την επόμενη δεκαετία της (πράσινης) ανάπτυξης. Από την απανθρακοποίηση και τις ανανεώσιμες πηγές έως την ψηφιακή αναδιοργάνωση και την κοινωνική ένταξη, η μετάβαση προς ένα βιώσιμο μοντέλο δεν είναι μόνο ενεργειακή ή τεχνολογική: είναι βαθιά ανθρώπινη.

Η επιτυχία της δεν θα εξαρτηθεί μόνο από τις υποδομές, τις επενδύσεις ή τις πολιτικές αποφάσεις, αλλά από την ικανότητα των κοινωνιών να συμμετέχουν, να κατανοούν και να εμπιστεύονται αυτή την αλλαγή.

Ενέργεια: η βάση της μετάβασης

Κανένα σχέδιο βιωσιμότητας δεν μπορεί να σταθεί χωρίς ενεργειακή ασφάλεια. Η Ελλάδα έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια σε κόμβο πράσινης ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, με έργα που περιλαμβάνουν διασυνδέσεις, πλωτούς σταθμούς LNG και μεγάλα φωτοβολταϊκά πάρκα. Η αύξηση της παραγωγής από ανανεώσιμες πηγές, η αποθήκευση ενέργειας και η ανάπτυξη υποδομών πράσινου υδρογόνου διαμορφώνουν το ενεργειακό σκηνικό της νέας εποχής.
Παράλληλα, η ενεργειακή μετάβαση συνδέεται με την απολιγνιτοποίηση, τις επενδύσεις σε δίκτυα χαμηλών εκπομπών και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σε περιοχές όπως η Δυτική Μακεδονία. Ο στόχος είναι διπλός: μείωση του αποτυπώματος άνθρακα και ενίσχυση της ενεργειακής αυτάρκειας.

Τεχνολογία: ο επιταχυντής της βιωσιμότητας

Η τεχνολογία αποτελεί τον κινητήριο μοχλό της πράσινης μετάβασης. Από την τεχνητή νοημοσύνη που βελτιστοποιεί τη χρήση ενέργειας έως τους αισθητήρες που παρακολουθούν σε πραγματικό χρόνο τις εκπομπές ρύπων, η καινοτομία επιτρέπει την ακριβή μέτρηση, τη διαφάνεια και την αποδοτικότητα.
Στην Ελλάδα, οι εταιρείες που επενδύουν σε ψηφιακά εργαλεία και big data βλέπουν τα λειτουργικά τους κόστη να μειώνονται, ενώ παράλληλα αποκτούν πρόσβαση σε νέα ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης. Η τεχνολογία λειτουργεί πλέον ως «γέφυρα» ανάμεσα στο περιβάλλον και στην οικονομία — μετατρέποντας τη βιωσιμότητα από ηθική υποχρέωση σε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Ωστόσο, η ψηφιακή διάσταση της πράσινης μετάβασης δεν αφορά μόνο τις μεγάλες επιχειρήσεις. Οι μικρομεσαίες, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, χρειάζονται πρόσβαση σε τεχνογνωσία και υποστήριξη για να περάσουν στην εποχή των «έξυπνων» λύσεων. Μόνο έτσι η τεχνολογική καινοτομία θα γίνει κοινό αγαθό, όχι πολυτέλεια.

Άνθρωπος: ο κρίκος που ενώνει

Πίσω από κάθε σχέδιο βιωσιμότητας βρίσκεται ο άνθρωπος. Ο πολίτης, ο εργαζόμενος, ο επιστήμονας, ο επιχειρηματίας — όλοι καλούνται να παίξουν ενεργό ρόλο στη μετάβαση. Οι αλλαγές στις συνήθειες κατανάλωσης, η εκπαίδευση στη χρήση πράσινων τεχνολογιών και η ενίσχυση της κοινωνικής ευαισθησίας αποτελούν κρίσιμα στοιχεία για να περάσουμε από τη θεωρία στην πράξη.
Η πράσινη μετάβαση θα αποτύχει αν δεν είναι κοινωνικά δίκαιη. Η ενέργεια, όσο καθαρή κι αν είναι, δεν έχει αξία αν δεν είναι προσιτή. Η τεχνολογία, όσο εξελιγμένη κι αν γίνεται, δεν ωφελεί αν αποκλείει τους ανθρώπους. Η ισορροπία ανάμεσα στην καινοτομία και τη συμπερίληψη είναι το θεμέλιο της νέας εποχής.

Προς ένα νέο παραγωγικό μοντέλο

Η ενέργεια, η τεχνολογία και ο άνθρωπος δεν αποτελούν τρεις ξεχωριστούς πυλώνες — είναι συγκοινωνούντα δοχεία που συνθέτουν το μέλλον της οικονομίας. Η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει παράδειγμα για το πώς η πράσινη ανάπτυξη μπορεί να συνδυαστεί με κοινωνική συνοχή και οικονομική εξωστρέφεια.

Η επόμενη δεκαετία θα κρίνει αν η πράσινη μετάβαση θα γίνει πραγματικά μοχλός προόδου και ας ελπίσουμε όχι ακόμη ένα κεφάλαιο στρατηγικών εξαγγελιών. Η πρόκληση είναι μπροστά μας: να ενώσουμε ενέργεια, τεχνολογία και άνθρωπο σε ένα νέο, βιώσιμο υπόδειγμα που θα καθορίσει το μέλλον της χώρας και της οικονομίας της.