Οι επενδυτές μοιάζουν με τους χορευτές σε μια αίθουσα χορού. Οσο η μουσική παίζει, χορεύουν. Οταν όμως σταματήσει, κατευθύνονται στην έξοδο. Το ίδιο και οι επενδυτές. Μόλις σταματήσει η μουσική της ανόδου των αγορών επιθυμούν να κατευθυνθούν προς την έξοδο, μόνο που είναι αναγκασμένοι να υποστούν την πτώση τιμών, καθώς δεν υπάρχουν πολλοί διαθέσιμοι αγοραστές. Τότε η ρευστότητα παγώνει σαν το νερό απ’ το χιόνι του Νταβός, όπως είχε πει χαρακτηριστικά ο Σέρτζιο Αρμότι της ελβετικής UBS.

Κ αι ο φόβος είναι αυτός που κυριαρχεί μεταξύ των επενδυτών παγκοσμίως αφενός λόγω της κυριαρχίας των αρνητικών επιτοκίων στα ομόλογα και αφετέρου λόγω της πιθανότητας ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ – Κίνας να κρατήσει σε μάκρος δημιουργώντας συνθήκες ύφεσης. Μετά τη Fed και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα , oι κεντρικές τράπεζες άγονται κυριολεκτικά από τις αγορές στη μείωση των επιτοκίων για να αποφευχθεί η ύφεση.

Οπως έχει αποδειχθεί η παροχή τόνων ρευστότητας με την ποσοτική χαλάρωση -από το 2008 και εντεύθεν- δεν κατάφερε να τονώσει την πραγματική οικονομία, αλλά να δημιουργήσει μια τεράστια στρέβλωση. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσαν οι «Financial Times», στην αγορά ομολόγων, κρατικών και εταιρικών, έχουν επενδυθεί περισσότερα από 14 τρισ. δολάρια. Και τώρα, το 1/4 αυτών διαπραγματεύεται με αρνητικά επιτόκια, καθώς οι αποδόσεις έχουν πέσει στα βάραθρα, μετά τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης σε ΗΠΑ και Ευρώπη. Με άλλα λόγια, η πτώση των αποδόσεων των ομολόγων δεν ήταν αποτέλεσμα της προόδου των οικονομιών και των εταιρειών -με εξαιρέσεις-, αλλά της αγοράς τους από τις κεντρικές τράπεζες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα κρατικά ομόλογα -με εξαίρεση τα βρετανικά και τα ελληνικά- τα επιτόκια έχουν καταστεί αρνητικά.

Οι φόβοι του επόμενου βήματος – Η ισοπέδωση στα επιτόκια 

Το επόμενο βήμα που φοβούνται διεθνώς οι οικονομολόγοι -όπως ο Τσόρτσεν Σλοκ της Deutsche Bank- είναι τι θα πράξουν τα συνταξιοδοτικά ταμεία, οι ασφαλιστικές και γενικότερα οι επενδυτικές εταιρείες. Ολα τα προαναφερόμενα έχουν υποσχεθεί αποδόσεις που σήμερα δεν υπάρχουν με τα αρνητικά επιτόκια. Αρα θα στραφούν σε πιο ριψοκίνδυνα assets, λ.χ. μετοχές, με τον κίνδυνο να δημιουργηθούν νέες πιο επικίνδυνες «φούσκες» στις αγορές.

Από την άλλη πλευρά, όπως αναφέρουν άλλοι παράγοντες, όπως ο A. Rajan -σε αυτόν τον οικονομικό κύκλο που διαρκεί 11 χρόνια μετά το 2008- όσο τα επιτόκια οδηγούνται σε ισοπέδωση ή αντιστρέφονται σε οικονομίες-κλειδιά τόσο η επενδυτική ψυχολογία γίνεται πιο εύθραυστη. Και όταν έρχονται χειρότερα νέα, αρχίζει και το πάγωμα της ρευστότητας, όπου οι επενδυτές συνωστίζονται στην έξοδο από τις αγορές.

Η εύθραυστη ελληνική αγορά

H έλευση της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας στην εξουσία προκάλεσε υψηλές προσδοκίες και έφερε την ελληνική χρηματιστηριακή αγορά στην κορυφή των αγορών με τη μεγαλύτερη απόδοση παγκοσμίως. Ακόμη και τώρα μετά την τετραήμερη κατάρρευση του Χ.Α. την περασμένη εβδομάδα, ο Γενικός Δείκτης σημειώνει απόδοση 36,9% από τις αρχές του χρόνου. Η κατάρρευση των αγορών στις ΗΠΑ προκάλεσε αναστάτωση καθώς η κεφαλαιοποίηση του ελληνικού χρηματιστηρίου μειώθηκε στα 52,6 δισ. ευρώ στις 7 Αυγούστου, από 54,2 δισ. ευρώ την 1η Αυγούστου. Μέσα σε λίγες ημέρες, η κεφαλαιοποίηση του Χρηματιστηρίου έχασε 1,6 δισ. ενώ οι ελληνικές τράπεζες έχασαν 1,2 δισ. ευρώ.

Αιτία είναι οι εγγενείς αδυναμίες της ρηχής ελληνικής αγοράς, ωστόσο οι κύριοι λόγοι της κατάρρευσης είναι ότι τα αμερικανικά funds που οδήγησαν την άνοδο είναι τα πιο ευαίσθητα στις εξωτερικές πιέσεις. Εξ ου και οι γρήγορες ρευστοποιήσεις, αν και τα περισσότερα από αυτά έχουν μικρότερες θέσεις στην Ελλάδα σε σχέση με το υπόλοιπο ενεργητικό τους, άρα μπορούν να αυξομειώνουν τις θέσεις τους. Η κατάρρευση στις ΗΠΑ και οι μόνιμοι δυνάστες των ελληνικών τραπεζών, τα εγγλέζικα short funds, προκάλεσαν την υποχώρηση από τις 900 μονάδες στις 840 μονάδες.

Οι επενδυτές θέλουν πράξεις από την Ελλάδα 

Οταν η διεθνής καταιγίδα βρίσκεται εν εξελίξει και ουδείς γνωρίζει πότε θα ξεσπάσει στις οικονομίες της Δύσης και της Ανατολής η Ελλάδα φαίνεται προστατευμένη. Υπό το βάρος, όμως, της μόνιμης εποπτείας των δανειστών και των υψηλών πλεονασμάτων η ελληνική οικονομία θα είναι εύθραυστη εάν δεν προχωρήσουν γρήγορα οι αλλαγές.
Είναι πασιφανές πλέον ότι οι επενδυτές επικροτούν την Ελλάδα όταν προχωρούν οι μεταρρυθμίσεις και οι ιδιωτικοποιήσεις. Οσο λοιπόν υποχωρεί ο περιορισμός του κράτους και η οικονομία ανοίγεται με δημιουργία νέων επιχειρήσεων τόσο θα προχωρεί και η ελληνική αγορά.

Εξάλλου, το βάρος των προκλήσεων για τις ελληνικές τράπεζες είναι μπροστά, καθώς τώρα θα ξεκινήσει η μείωση του μεγάλου αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, με τα σχήματα του ΤΧΣ και της Τραπέζης της Ελλάδος.

Ενα πρώτο τεστάρισμα της κατάστασης θα δοθεί με τις καταστάσεις του εξαμήνου των ελληνικών τραπεζών στα τέλη του Αυγούστου. Οι πρώτες εκτιμήσεις από τη Citigroup ήταν θετικές με άνοδο των τιμών, ωστόσο προέκυψαν η διεθνής αναταραχή των ΗΠΑ με την Κίνα και η κατάρρευση των επιτοκίων.