Το παράδοξο, όπως θα δούμε, είναι ότι την περίοδο 2009-2019 με τα χαμηλά επιτόκια δημιουργήθηκε τεράστιος εταιρικός δανεισμός ύψους 13 τρισ. ευρώ και η πραγματική οικονομία δεν στηρίχθηκε.

Τώρα οι κυβερνήσεις θα πρέπει να στηρίξουν τις μικρές επιχειρήσεις που δεν έχουν πρόσβαση στον προαναφερόμενο δανεισμό.

Σημειώνεται ότι κατά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 από τις τράπεζες και τα δομημένα ομόλογα στεγαστικών δανείων είχαμε τη χρεοκοπία της Lehman Brothers και παραλίγο των τραπεζών. «Δεν γίνεται να έχεις αυτή την πτώση δίχως διαταραχή. Αυτό ποτέ δεν συμβαίνει», δήλωσε στις αρχές Μαρτίου ο «βασιλιάς των ομολόγων» Τζέφρι Γκάντλακ της DoubleLine Capital, ο οποίος πρόσθεσε ότι ανησυχεί καθώς κάποιοι από αυτούς τους εκδότες θα οδηγηθούν σε χρεοκοπία, κυρίως σε ομόλογα υψηλής απόδοσης (junk bonds).

Ο κ. Γκάντλακ επανήλθε στις 17 Μαρτίου, χαρακτηρίζοντας μάλιστα γελοίες τις αναφορές του Αμερικανού υπουργού Οικονομικών Στίβεν Μνούτσιν ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν εισέλθει σε ύφεση – αν και ο υπουργός προειδοποίησε ότι η ανεργία μπορεί να φτάσει στο 20%.

Τόσο η Goldman Sachs όσο και η JP Morgan προειδοποίησαν ότι ήδη έχουμε ύφεση, παρά το γεγονός ότι τυπικά γι’ αυτό χρειαζόμαστε δύο τρίμηνα με πτώση της οικονομικής δραστηριότητας. H Goldman προβλέπει ανάκαμψη στο β’ εξάμηνο, εφόσον πέσουν απότομα τα κρούσματα του ιού μετά τον Απρίλιο. Χαρακτηρίζει, όμως, τα στοιχεία από τα κράτη ανάλογα αυτών της ύφεσης του 2001 και της περιόδου 2008-2009.

Τα αυστηρά μέτρα με το κλείσιμο επιχειρήσεων είναι πλέον το Νο 1 πρόβλημα διεθνώς, καθώς, σύμφωνα με έρευνα της JP Morgan, το απόθεμα χρημάτων που διαθέτουν αυτές οι επιχειρήσεις αρκεί για 27 ημέρες, ενώ άλλη έρευνα αυξάνει το διάστημα σε 45 ημέρες.

Στις ΗΠΑ το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με το γιγαντιαίο πακέτο ενίσχυσης 2 τρισ. δολαρίων, που περιλαμβάνει τις επιταγές των 1.000 δολαρίων σε πολίτες, την αγορά ομολόγων επιχειρήσεων (commercial papers) και μέτρα που λήφθηκαν το 2008, όπως το Primary Dealer Credit Facility.

Επιπλέον, αεροπορικές εταιρείες, ναυτιλιακές και ξενοδοχεία αναζητούν κρατική ενίσχυση. Στην Ευρώπη, εξάλλου, η απουσία κοινού υπουργού Οικονομικών και η μη συνεργασία με την ΕΚΤ αφήνει τις μικρές επιχειρήσεις εκτεθειμένες στις όποιες δυνατότητες των προϋπολογισμών των κρατών-μελών.

Το εταιρικό χρέος

Οπως και στις ΗΠΑ, η ανησυχία στην Ευρώπη αφορά το εταιρικό χρέος των κλάδων που πλήττει ο ιός, όπως οι αεροπορικές εταιρείες, οι εταιρείες τουρισμού και εστίασης. Εκτός από το μέτρο των εθνικοποιήσεων (βλέπε Alitalia), η λύση είναι η ενίσχυση από τις κυβερνήσεις, όπως ήδη αποφάσισαν Γαλλία και Ιταλία, τουλάχιστον των επιχειρήσεων που κρίνονται στρατηγικής σημασίας για τις οικονομίες τους (βιομηχανία, ενέργεια, κατασκευές).

Στην Ευρώπη οι ανησυχίες αναζωπυρώθηκαν, καθώς οι πωλήσεις προκάλεσαν πτώση των τιμών του ιταλικού ομολόγου και αύξηση της απόδοσης στο 2,9%, με αποτέλεσμα να αυξηθεί και το κόστος εξυπηρέτησης του υψηλού χρέους. Μπροστά στον κίνδυνο να έχουμε επανάληψη της κρίσης χρέους του 2010, είναι σαφές ότι πρέπει να αναληφθεί δράση. Τραπεζίτες δηλώνουν ότι ο μοναδικός δρόμος είναι να αγοράσει η ΕΚΤ ιταλικά ομόλογα, αν και η Κριστίν Λαγκάρντ έχει δηλώσει ότι δεν είναι δουλειά της Κεντρικής Τράπεζας να μειώνει το spread στα ομόλογα των κρατών-μελών.

Μάλιστα, από την ημέρα της δήλωσής της ξεκίνησε και η πτώση της τιμής του ιταλικού ομολόγου. Τώρα όμως η κατάσταση είναι διαφορετική, διότι η κρίση δεν προκλήθηκε από τη δημοσιονομική απειθαρχία της Ιταλίας. Την ίδια ώρα, το γερμανικό ομόλογο έχει αρνητική απόδοση 0,27%, έτσι αυξάνονται οι πιέσεις προς τη Γερμανία για την έκδοση ευρωομολόγου, από το οποίο θα δανείζονται όλες οι χώρες με ποσόστωση.