Stablecoins και δολάριο: Η νέα ψηφιακή στρατηγική των ΗΠΑ για παγκόσμια επιρροή

Σε έναν κόσμο όπου μεταβάλλεται η κατανομή χρηματοοικονομικής ισχύος και εντείνονται οι ανησυχίες για τη βιωσιμότητα του χρέους των ΗΠΑ, η πρόσφατη αποδοχή των stablecoins από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ δεν αποτελεί αντίδραση πανικού, αλλά μια υπολογισμένη, στρατηγική κίνηση.

Η πρόσφατη δήλωση του Υπουργού Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ ότι τα stablecoins θα μπορούσαν να ξεκλειδώσουν ζήτηση ύψους 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για αμερικανικά κρατικά ομόλογα (U.S. Treasuries), δεν είναι υπερβολή· αντανακλά μια βαθύτερη αλήθεια: η κυβέρνηση των ΗΠΑ αντιλαμβάνεται τα stablecoins ως εργαλείο για να αναδιαμορφώσει ψηφιακά το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα προς όφελος του δολαρίου.

Για να κατανοήσουμε γιατί αυτό θα μπορούσε να αποτελεί ιδιοφυή μακροπρόθεσμη στρατηγική, πρέπει να εξετάσουμε τρεις αλληλένδετους άξονες:

• Την κεντρικότητα της αγοράς Treasuries στον παγκόσμιο ρόλο του δολαρίου,
• Τη δομή και λειτουργία των stablecoins, και
• Το ιστορικό προηγούμενο του συστήματος Eurodollar.

Μαζί, αυτοί οι τρεις άξονες, αποκαλύπτουν πώς μια νέα γενιά ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων θα μπορούσε να αποτελέσει το θεμέλιο ενός διευρυμένου, ψηφιακού αποθεματικού συστήματος με τις ΗΠΑ στο επίκεντρο.

I. Η πραγματική πηγή ισχύος του δολαρίου: Αγορές κεφαλαίων και treasuries των ΗΠΑ

Ο ρόλος του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος δεν προκύπτει από αφηρημένες έννοιες όπως η «εμπιστοσύνη» ή η «αμερικανική μοναδικότητα». Βασίζεται κυρίως στο βάθος, τη ρευστότητα και την ασφάλεια των αγορών κεφαλαίων των ΗΠΑ — ειδικά της αγοράς κρατικών ομολόγων (Treasuries), η οποία είναι η πιο ρευστή και αξιόχρεη στον κόσμο.
Μηνιαίος όγκος συναλλαγών σε Treasuries το 2024: περίπου 23 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Συγκρίσεις:

• Ευρωζώνη: $5,6 τρισ.
• Κίνα: $2 τρισ. (εκτίμηση)
• Ηνωμένο Βασίλειο: $950 δισ.
• Ιαπωνία: $750 δισ.
• Γερμανία: $650 δισ.

Οι παγκόσμιοι επενδυτές — από κεντρικές τράπεζες έως συνταξιοδοτικά ταμεία — προτιμούν να διατηρούν αποθέματα σε δολάρια ΗΠΑ επειδή μπορούν να τα επενδύσουν σε ασφαλή και ρευστά μέσα, όπως τα Treasuries. Δεν είναι το ίδιο το χαρτονόμισμα που έχει την ισχύ, αλλά η χρηματοοικονομική υποδομή που το υποστηρίζει.
Η πραγματική ιδιοφυΐα των stablecoins έγκειται στο εξής: στοχεύουν στη δημιουργία νέας, οργανικής ζήτησης για Treasuries, ακόμα και καθώς οι παραδοσιακοί αγοραστές (όπως η Κίνα και η Ιαπωνία) μειώνουν τις αγορές τους.

II. Stablecoins: Ψηφιακά δολάρια με υποστήριξη από treasuries

Ένα stablecoin είναι μια tokenized εκδοχή ενός νομίσματος fiat, συνήθως συνδεδεμένου 1:1 με το δολάριο ΗΠΑ. Το κρίσιμο σημείο είναι το εξής: οι εκδότες των stablecoins δεν διακρατούν μόνο μετρητά. Για να διατηρήσουν την ισοτιμία και να αποδώσουν τόκο, επενδύουν σε βραχυπρόθεσμα, υψηλής ρευστότητας αμερικανικά κρατικά ομόλογα (T-bills).

Πώς λειτουργεί:

• Ένας χρήστης καταθέτει $100 σε έναν εκδότη stablecoin (π.χ. Circle, Tether ή σύντομα Amazon ή Walmart).
• Ο εκδότης χρησιμοποιεί τα $100 για να αγοράσει Treasuries.
• Ο εκδότης δημιουργεί 100 ψηφιακά tokens, το καθένα εξαργυρώσιμο για $1.
• Τα tokens κυκλοφορούν παγκοσμίως ως υποκατάστατα του δολαρίου, ενώ τα T-bills παραμένουν στον ισολογισμό του εκδότη.

Σημαντική συνέπεια: όσο περισσότερο χρησιμοποιούνται τα stablecoins από πολίτες και επιχειρήσεις, τόσο αυξάνεται η ζήτηση για Treasuries.

Γιατί αυτό είναι ισχυρό;

Επειδή μετατρέπει τη ζήτηση για stablecoins σε εμπορεύσιμη ζήτηση για κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ (Treasuries). Και καθώς τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία μπορούν να αναπτυχθούν με την ταχύτητα του διαδικτύου, η αγορά Treasuries αποκτά πρόσβαση σε εντελώς νέες, παγκόσμιες πηγές ρευστότητας. Σήμερα, η αγορά των stablecoins πλησιάζει τα 300 δισεκατομμύρια δολάρια. Βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή, αλλά με τον ρυθμό ανάπτυξης του οικοσυστήματος και τις νέες πολιτικές που προωθεί η αμερικανική κυβέρνηση, αναμένεται να επιταχυνθεί σημαντικά το επόμενο διάστημα.

III. Γιατί η κυβέρνηση των ΗΠΑ υποστηρίζει τώρα τα stablecoins

Κάποιοι ερμηνεύουν τη στροφή της Ουάσιγκτον στα stablecoins ως απελπισμένη προσπάθεια να καλυφθούν χρηματοδοτικά κενά.

Ενδεικτικά:

• Το εθνικό χρέος των ΗΠΑ ξεπερνά τα $37 τρισ.
• Οι ετήσιες πληρωμές τόκων υπερβαίνουν το $1 τρισ.
• Κύριοι ξένοι κάτοχοι, όπως η Κίνα, έχουν μειώσει τις συμμετοχές τους (από $1,3 τρισ. το 2013 σε $765 δισ. σήμερα).
Αλλά αυτή η ερμηνεία αγνοεί την ουσία. Οι ΗΠΑ δεν ενεργούν από θέση αδυναμίας – αλλά από θέση ευκαιρίας. Υποστηρίζοντας τα stablecoins, η Ουάσιγκτον προχωρά σε κάτι στρατηγικά έξυπνο: εξωτερικεύει τη ζήτηση για δολάρια στον ιδιωτικό τομέα και ψηφιοποιεί τον κρατικό ισολογισμό.

Αν εταιρείες όπως η Amazon, η Walmart ή η PayPal εκδώσουν δικά τους stablecoins:

• Δημιουργούν νέες, μη-κρατικές δεξαμενές ζήτησης για δολάρια
• Υποστηρίζουν τα νομίσματά τους με Treasuries, χρηματοδοτώντας έτσι την κυβέρνηση
• Μειώνουν τα κόστη πληρωμών και αυξάνουν τον έλεγχο των οικοσυστημάτων τους
«Μόνο βραχυπρόθεσμα, τα stablecoins θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ζήτηση $2 τρισ. για αμερικανικά Treasury bills.» — Scott Bessent, Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ

Τα stablecoins δεν είναι απλώς fintech εργαλεία. Είναι ψηφιακά κανάλια ρευστότητας για την κυβέρνηση των ΗΠΑ — κανάλια που θα κατασκευαστούν από ιδιωτικές εταιρείες, θα υιοθετηθούν από τους χρήστες και θα ωφελήσουν το αμερικανικό Δημόσιο.

IV. Σύστημα Eurodollar 2.0: Τα stablecoins ως ψηφιακά εξωχώρια δολάρια

Για να κατανοήσουμε τις ευρύτερες προεκτάσεις, πρέπει να επανεξετάσουμε το σύστημα των Eurodollars – ίσως τη πιο παρεξηγημένη αλλά και πιο καθοριστική χρηματοοικονομική δομή της σύγχρονης εποχής.

Τι είναι τα Eurodollars;

Τα Eurodollars είναι καταθέσεις σε δολάρια ΗΠΑ που διακρατούνται σε τράπεζες εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών, συχνά στην Ευρώπη, την Ασία ή την Καραϊβική. Εμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1950 και γνώρισαν ραγδαία ανάπτυξη τη δεκαετία του 1970, επιτρέποντας σε τράπεζες και επιχειρήσεις να:

• Κερδίζουν υψηλότερα επιτόκια (καθώς δεν υπόκεινταν σε κανονισμούς των ΗΠΑ)
• Παρακάμπτουν ελέγχους κεφαλαίων
• Επεκτείνουν την παγκόσμια ρευστότητα σε δολάρια χωρίς εμπλοκή της Fed

Το σύστημα των Eurodollars εξελίχθηκε στη ραχοκοκαλιά των παγκόσμιων χρηματοοικονομικών, με τις εξωχώριες αγορές πίστωσης σε δολάρια ΗΠΑ (σύμφωνα με εκτιμήσεις BIS και ΔΝΤ πριν το 2025) να φτάνουν τα $12–15 τρισεκατομμύρια. Με ευρύτερους ορισμούς — που περιλαμβάνουν χρέος σε δολάρια και παράγωγα όπως τα swaps — το σύνολο των εξωχώριων υποχρεώσεων σε δολάρια υπερβαίνει τα $30–40 τρισεκατομμύρια.

Τώρα, λάβετε υπόψη το εξής: τα stablecoins αναπαράγουν και επεκτείνουν το μοντέλο των Eurodollars, αλλά σε rails blockchain.

• Η αγορά των Eurodollars ήταν εξωχώριες τραπεζικές υποχρεώσεις σε USD.
• Τα stablecoins είναι ψηφιακές υποχρεώσεις σε USD, με αντίκρισμα σε κρατικά περιουσιακά στοιχεία των ΗΠΑ.
Και στις δύο περιπτώσεις, το αποτέλεσμα είναι ένα παγκοσμιοποιημένο, μη-εγχώριο οικοσύστημα δολαρίου που επεκτείνει την νομισματική επιρροή των ΗΠΑ χωρίς να χρειάζεται επέκταση του ισολογισμού της Fed.

V. Τα δικτυακά αποτελέσματα ενός Ψηφιακού Αποθεματικού Συστήματος Δολαρίου

Τώρα φανταστείτε έναν κόσμο όπου:

• Μια εταιρεία logistics στη Βραζιλία πληρώνει τον προμηθευτή της στη Νιγηρία με AmazonCoin.
• Ένας Τούρκος εισαγωγέας κρατά PayPal USD για να αντισταθμίσει τον συναλλαγματικό κίνδυνο.
• Ένας Φιλιππινέζος προγραμματιστής πληρώνεται με WalmartCoin από μια αμερικανική τεχνολογική πλατφόρμα.
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, το υπόβαθρο είναι κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ (Treasury Bills).

Αυτό το σύστημα επιτυγχάνει ταυτόχρονα τρία πράγματα:

• Δημιουργεί συνεχή ζήτηση για Treasuries από εκδότες stablecoins.
• Επεκτείνει τη χρήση του USD παγκοσμίως, ακόμη και σε περιβάλλοντα που δεν καλύπτονται από παραδοσιακές τραπεζικές υπηρεσίες ή δεν ανήκουν στο δυτικό σύστημα.
• Αποτρέπει τον νομισματικό κατακερματισμό, εξοστρακίζοντας ασθενέστερες νομισματικές εναλλακτικές.

Το πιο σημαντικό: παρακάμπτει γεωπολιτικούς περιορισμούς. Μειώνει την ανάγκη για εμπορικές συμφωνίες ή στρατιωτικές συμμαχίες για να επιβληθεί η χρήση του δολαρίου. Η αγορά θα το υιοθετήσει φυσικά επειδή είναι ρευστό, αποτελεσματικό και — πλέον — ψηφιακά εγγενές.

VI. Γιατί καμία Άλλη χώρα δεν μπορεί να το αντιγράψει

Οι επικριτές των stablecoins συχνά προβάλλουν ως εναλλακτικές το ψηφιακό γιουάν της Κίνας ή τις προσπάθειες της Ρωσίας να διεξάγει διεθνείς συναλλαγές σε ρούβλια.

Ωστόσο, αυτές οι επιλογές στερούνται τριών κρίσιμων προϋποθέσεων:

• Ρευστών και βαθιών αγορών κρατικού χρέους με αξιοπιστία,
• Ανοιχτών λογαριασμών κεφαλαίων, δηλαδή ελεύθερης ροής κεφαλαίων προς και από τη χώρα,
• Πολιτικής και νομικής σταθερότητας που να εμπνέει εμπιστοσύνη στους ξένους επενδυτές.

Θα επένδυε, άραγε, ένα συνταξιοδοτικό ταμείο της Βραζιλίας σε stablecoins που υποστηρίζονται από ρούβλια ή γουάν; Πολύ δύσκολα. Θα επέλεγε stablecoins σε δολάρια, με αντίκρισμα σε αμερικανικά κρατικά ομόλογα (Treasuries); Απολύτως. Θεωρητικά, μόνο η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να αναπτύξει ένα αντίστοιχο σύστημα. Όμως αυτό θα απαιτούσε, πρώτον, πολιτική βούληση και, δεύτερον, την ενεργή στήριξη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας — η οποία μέχρι σήμερα παραμένει ιδιαίτερα επιφυλακτική απέναντι στα stablecoins που δεν τελούν υπό κρατικό έλεγχο, δηλαδή αυτά που δεν είναι εκδόσεις Κεντρικών Τραπεζών (γνωστά και ως Central Bank Digital Currencies – CBDCs).
Σε κάθε περίπτωση, τα stablecoins σε δολάρια δεν ενισχύουν απλώς το ίδιο το νόμισμα· ενδυναμώνουν συνολικά το χρηματοοικονομικό σύστημα των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς κάθε stablecoin αποτελεί, στην ουσία, μια έμμεση επένδυση στην κρατική πιστοληπτική ικανότητα των ΗΠΑ.

VII. Η κρυφή ιδιοφυΐα: Μια νέα μορφή ψηφιακού seigniorage

Η πραγματική ιδιοφυΐα εδώ είναι το πώς οι ΗΠΑ μπορούν να επεκτείνουν τη θέση ισχύος τους σε οικονομικό όφελος χωρίς άμεσο έλεγχο:
• Οι εκδότες των stablecoins αναλαμβάνουν τον λειτουργικό κίνδυνο
• Οι επιχειρήσεις κατασκευάζουν τις υποδομές
• Οι χρήστες υιοθετούν τα tokens εθελοντικά
• Το αμερικανικό Δημόσιο αποκτά απεριόριστους αγοραστές για το βραχυπρόθεσμο χρέος του

Αυτό δεν διαφέρει πολύ από το παραδοσιακό seigniorage — το κέρδος που αποκομίζει ένα κράτος από την έκδοση νομίσματος. Αλλά στον ψηφιακό χώρο, τα κέρδη είναι διανεμημένα και η ζήτηση προέρχεται από ένα παγκόσμιο δίκτυο χρηστών. Όσο περισσότερο ο κόσμος ψηφιοποιεί το εμπόριο, τόσο περισσότερα Treasuries θα διακρατούνται.
Συμπέρασμα: Χρηματοοικονομική Στρατηγική στην Ψηφιακή Εποχή. Τα stablecoins δεν είναι μόνο μία τεχνολογική καινοτομία. Είναι εργαλεία χρηματοοικονομικής στρατηγικής.

Ευθυγραμμίζοντας τα κίνητρα του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, των αμερικανικών επιχειρήσεων και των παγκόσμιων χρηστών, τα stablecoins:

• Επεκτείνουν τον ρόλο του δολαρίου ως αποθεματικό νόμισμα
• Δημιουργούν τρισεκατομμύρια δολάρια σε βιώσιμη ζήτηση για Treasuries
• Ψηφιοποιούν και κλιμακώνουν το σύστημα των Eurodollars
• Ενσωματώνουν τις αμερικανικές αγορές κεφαλαίων πιο βαθιά στις παγκόσμιες ροές εμπορίου
Αυτό δεν είναι πράξη απελπισίας. Είναι μια καλά οργανωμένη στρατηγική.

Σε έναν κόσμο όπου το χρήμα γίνεται ψηφιακό, οι ΗΠΑ διασφαλίζουν σιωπηλά ότι το ψηφιακό χρήμα θα εξακολουθεί να σημαίνει δολάριο — και ότι κάθε ψηφιακό δολάριο θα έχει ως υπόβαθρο ένα αμερικανικό κρατικό ομόλογο. Iσως τελικά να υπάρχει ιδιοφυΐα μέσα σε αυτό το (καθοδηγούμενο) χάος.