Η χρονιά κλείνει για τους ενωσιακούς θεσμούς με την ντροπιαστική υπόθεση του «Κατάργκέιτ», αλλά και μια σειρά από διόλου ασήμαντα βήματα της τελευταίας ώρας.
Μια de minimis «συμφωνία» με την Ουγγαρία του Όρμπαν –κρίσιμη στο βαθμό που ξεμπλοκάρει σημαντικά κοινά βήματα, όπως η βοήθεια στην Ουκρανία, ο ενιαίος εταιρικός φόρος αλλά και η πλήρης εκδίπλωση ενός ενισχυμένου προϋπολογισμού.
Απτή πρόοδο σε πολύ σημαντικά ζητήματα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και την ενεργειακή κρίση: αρχική συμφωνία για έναν ευρωπαϊκό «φόρο άνθρακα», που, αν τεθεί σε εφαρμογή, θα αποτελεί παγκόσμια πρώτη, συμφωνία για σταδιακή κατάργηση του «δικαιώματος των βιομηχανιών στη μόλυνση», κλείσιμο του πολυπλόκαμου «πακέτου» “Fit for 55” για το κλίμα, συμφωνία για την ενεργοποίηση, μετά από πολλές καθυστερήσεις και μέσα από πολλούς συμβιβασμούς, πλαφόν στο φυσικό αέριο.
Πρόκειται για σημαντικές, και κυρίως δομικές, αποφάσεις, στις οποίες πρέπει να προστεθεί η ντε φάκτο «αμοιβαιοποίηση» της αντιμετώπισης του χρέους αλλά και των επενδύσεων μέσω του Ταμείου Ανάπτυξης, η αλλαγή στρατηγικής σε ζητήματα εθνικής αλλά και κοινής αμυντικής ικανότητας, η αρχή μεταρρύθμισης του Συμφώνου Σταθερότητας και της εν γένει οικονομικής διακυβέρνησης της ευρωζώνης.
Πιο μετέωρα φαίνεται να μένουν τα βήματα για κοινή μεταναστευτική πολιτική, σεβασμό από όλα τα μέλη της Ένωσης του «δικαιοκρατικού κεκτημένου», «νέο ξεκίνημα» στα πεδία της τεχνολογίας και της βιομηχανίας.
Τελικά το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί για μια δίκαιη αποτίμηση στο τέλος μιας εντελώς ιδιαίτερης, και ιδιαίτερα δύσκολης, χρονιάς είναι κατά πόσον η Ένωση «απάντησε» ικανοποιητικά, ή πιο ικανοποιητικά από ό,τι το παρελθόν, στις συνεχείς κρίσεις με τις οποίες βρέθηκε αντιμέτωπη.
Ως προς αυτό πιστεύω πως το ισοζύγιο βγαίνει, παρά τα ημίμετρα, τα προβλήματα, τις ατολμίες και τα σκάνδαλα, συνολικά θετικό: σίγουρα θετικό σε σχέση με την πανδημία και την Ουκρανία, σχετικά θετικό σε σχέση με την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή, οριακά θετικό στο πολιτικό επίπεδο, περιλαμβανομένου του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας, στάσιμο αλλά με κάποιες αναλαμπές ως προς το διεθνή ρόλο και ακτινοβολία, μη θετικό σε επίπεδο εικόνας και μεταρρυθμιστικής ορμής.
Η δε σύγκριση σε σχέση με τον τρόπο αντιμετώπισης της χρηματοπιστωτικής κρίσης της περασμένης δεκαετίας είναι καταλυτική: τότε «τιμωρήθηκαν» κράτη και πήγε να διαλυθεί το ευρώ, τώρα ενδυναμώθηκαν, έστω ατελώς, οι κοινές ενέργειες και η αίσθηση κοινού σκοπού.
Θα μπορούσε και θα έπρεπε η Ένωση να πάει ακόμη καλύτερα. Δεν θα ήταν όμως έκπληξη κι αν τσακιζόταν πάνω στα βράχια της πολεμικής, οικονομικής, ενεργειακής, κοινωνικής αναστάτωσης. Μακάρι η χρονιά που έρχεται να στερεώσει κατακτήσεις και να προετοιμάσει υπερβάσεις.