search icon

Γνώμες

Επιστροφή στο «σιδηρούν παραπέτασμα»

Τριάντα χρόνια φαίνεται πως είναι αρκετά. Όσο γρήγορα και αιφνιδιαστικά έληξε ο Ψυχρός Πόλεμος με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης το 1991, το ίδιο ξαφνικά αλλάζουμε σελίδα και επιστρέφουμε στο επικίνδυνο παρελθόν.

Κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει αύριο. Ούτε πόσο θα κρατήσει αυτό. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα τελειώσει ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το μόνο βέβαιο είναι ότι όποιο από τα σενάρια και να επιβεβαιωθεί τελικά, η Ευρώπη, ο κόσμος ολόκληρος, επιστρέφει στην εποχή του «σιδηρού παραπετάσματος». Και η νέα περίοδος θα κρατήσει πολύ, πέραν της γενιάς μας.

Η νέα πραγματικότητα βρίσκεται μπροστά μας. Οσα έγιναν τις τελευταίες δέκα ημέρες σηματοδοτούν τεκτονικές γεωστρατηγικές αλλαγές με τεράστιες πολιτικές, οικονομικές και στρατιωτικές παραμέτρους. Ανάλογες έγιναν το 1991, το 1945 με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και παλαιότερα. Οι περιφερειακοί πόλεμοι στο Βιετνάμ, στη Μέση Ανατολή, στην Κεντρική Ασία, ακόμη και στην πρώην Γιουγκοσλαβία, σκληροί και αιματηροί όλοι τους, δεν είχαν τα χαρακτηριστικά της σημερινής σύγκρουσης. Οι δύο υπερδυνάμεις και η ανερχόμενη Κίνα έβρισκαν τον τρόπο να συνεννοηθούν είτε φανερά, είτε κάτω από το τραπέζι. Αλλαξε πολλές φορές ο χάρτης επιρροής, νίκες και ήττες υπήρξαν εκατέρωθεν, αλλά στο τέλος ήρθε ο συμβιβασμός.

Ακόμη και οι πιο δύσκολες στιγμές, όπως η κρίση της Κούβας στη χειρότερη περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, ξεπεράστηκαν με σχετική ευκολία. Ο φόβος νίκησε και κανείς εκ των δύο δεν τόλμησε να πατήσει το «κουμπί» του πυρηνικού ολέθρου. Και δεν είναι τυχαίο πως από το 1963 για πρώτη φορά μπαίνει στα τραπέζι η πυρηνική απειλή.

Μέχρι τώρα ο Πούτιν είχε την εικόνα ενός απολυταρχικού ηγέτη, με έντονη απέχθεια προς τη Δημοκρατία και δεν δίσταζε να εξουδετερώνει τους αντιπάλους του με μεθόδους KGB ή να ισοπεδώνει ολόκληρες περιοχές που εκδήλωναν τάσεις αυτονόμησης ή απόσχισης.

Από την άλλη, είχε βρει τον τρόπο να συνομιλεί με τη Δύση, να γίνει το «βενζινάδικο» της Ευρώπης με φυσικό αέριο και πετρέλαιο, να εισπράττει τρισεκατομμύρια ευρώ, να κάνει υπόγεια τις δουλειές του σε ολόκληρο τον κόσμο με όργανο τους ολιγάρχες και να προσλαμβάνει ως υπαλλήλους τους πολιτικούς ηγέτες της Δύσης (Σρέντερ κ.λπ.), ακόμη και να… βοηθάει στην εκλογή τους, όπως φέρεται να έγινε με τον Τραμπ.

Στοιχεία παράνοιας, όμως, έως τώρα δεν είχε δείξει. Ευρώπη και ΗΠΑ ακόμη προσπαθούν να καταλάβουν γιατί «τρελάθηκε» ο Ρώσος ηγέτης και έδωσε εντολή ανοιχτού πολέμου και κατάληψης μιας ολόκληρης χώρας του μεγέθους της Γαλλίας, ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου. Θα μπορούσε να επιτύχει τους στόχους του χωρίς να ρισκάρει, είτε μέσω της διπλωματικής οδού (Σολτς και Μακρόν ουσιαστικά του τα έδωσαν όλα), είτε με μια περιορισμένη στρατιωτική κίνηση, όπως είχε κάνει και στην Κριμαία το 2014. Δύο πράγματα μπορεί να συνέβησαν: ή σχεδίαζε να πάρει την εκδίκησή του από τη Δύση και τώρα αισθάνθηκε αρκετά δυνατός για να υλοποιήσει το… όνειρό του, ή δεν υπολόγισε σωστά το μέγεθος της αντίδρασης από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Σε κάθε περίπτωση, τώρα είναι αργά να κάνει πίσω, το κόστος θα είναι τεράστιο και ο ίδιος καλείται να πληρώσει το μεγαλύτερο μέρος.

Είτε πάμε σε κατοχή της Ουκρανίας από τη Ρωσία, είτε σε διχοτόμηση, είτε σε επέκταση της σύγκρουσης και ευρύτερη ανάφλεξη (που δεν αποκλείεται), η Ιστορία αλλάζει σελίδα. Πάμε πίσω στο 1991, μόνο που τα δεδομένα είναι διαφορετικά. Τότε είχαμε Δυτική και Ανατολική Γερμανία, τώρα θα έχουμε Ουκρανία, τότε τα «σύνορα» ήταν στην καρδιά της Ευρώπης, τώρα είναι στα σύνορα της Ρωσίας.

Βουλγαρία, Ρουμανία, Τσεχία, Σλοβακία, Πολωνία, οι χώρες της Βαλτικής όχι μόνο άλλαξαν στρατόπεδο, αλλά είναι εκείνοι που μισούν περισσότερο τη Ρωσία. Η Φινλανδία… κουράστηκε με τη «Φινλανδοποίηση», η Σουηδία σκέφτεται την ένταξή της στο ΝΑΤΟ, η Ελβετία δεν είναι ουδέτερη και η Γερμανία αποφάσισε να υλοποιήσει ένα γιγαντιαίο εξοπλιστικό πρόγραμμα. Αν στα παραπάνω προσθέσουμε την αποφασιστικότητα της Δύσης στο οικονομικό πεδίο, τότε είναι εύκολο να κατανοήσουμε ότι το ποτάμι θα χρειαστεί πολύ χρόνο για να… γυρίσει πίσω. Τα επόμενα χρόνια θα νοσταλγήσουμε την τριακονταετία που πέρασε. Καλό κουράγιο!

Exit mobile version