Οταν «η γη μπαίνει στην εποχή του βρασμού», όπως χαρακτηριστικά προανήγγειλε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, υπάρχουν δύο τρόποι να αντιμετωπίσεις την κλιματική κρίση: Πρώτον, ως δικαιολογία για τις καταστροφές που θα συμβούν και, δεύτερον, σαν καμπανάκι αφύπνισης για να προετοιμαστείς κατάλληλα και να προλάβεις τις θεομηνίες που έρχονται
Η Ελλάδα, όπως και οι περισσότερες χώρες της Μεσογείου, βρίσκεται, λόγω συνθηκών, από την πρώτη στιγμή μπροστά σ’ αυτό το μεγάλο δίλημμα. Οι επιστήμονες είναι κατηγορηματικοί. Η ένταση και τα χαρακτηριστικά των πυρκαγιών που καταστρέφουν τη χώρα μας τις τελευταίες εβδομάδες σχετίζονται άμεσα με τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες, τους ισχυρούς ανέμους και τις απότομες μεταβολές των συνθηκών.
Οι πολίτες καταλαβαίνουν τα πραγματικά αίτια του προβλήματος, αλλά απαιτούν, δικαιολογημένα, από την κυβέρνηση να αντιμετωπίσει τα προβλήματα. Οσο κι αν φταίει η κλιματική αλλαγή, ζητούμενο παραμένει η προστασία της ανθρώπινης ζωής, της περιουσίας, του φυσικού περιβάλλοντος, και αυτό αποτελεί ευθύνη της κυβέρνησης και του κρατικού μηχανισμού. Η κοινωνία δεν θέλει να ακούει ούτε για τον «στρατηγό άνεμο» όπως το 2007, ούτε για τις «ακραίες καιρικές συνθήκες» όπως το 2018 στο Μάτι. Αυτού του είδους τα επιχειρήματα θεωρεί -και δικαιολογημένα- ότι ανήκουν οριστικά στο παρελθόν.
Η αλήθεια είναι ότι κάτι δεν πήγε καλά τις τελευταίες δύο εβδομάδες στην προσπάθεια κατάσβεσης των πυρκαγιών. Παρά τον υψηλό αριθμό των εναέριων μέσων, των οχημάτων, των χιλιάδων πυροσβεστών και των εθελοντών που ασχολούνται επαγγελματικά με την πυρόσβεση, το αποτέλεσμα δεν ήταν το προσδοκώμενο. Εχουμε τη μεγαλύτερη αναλογία πυροσβεστικών δυνάμεων προς τον πληθυσμό μεταξύ όλων των χωρών της Ευρώπης, αλλά περιμένουμε τους Ρουμάνους και τα τουρκικά αεροπλάνα να μας σώσουν.
Τα προβλήματα εντοπίζονται κυρίως στην αδυναμία έγκαιρης παρέμβασης στα μέτωπα της φωτιάς και στη χαλαρή… αντιμετώπιση του κινδύνου. Ετσι, εστίες στα Δερβενοχώρια, στη Ρόδο, στην Κέρκυρα και τη Θεσσαλία που για ώρες ή και ημέρες σιγόκαιγαν και θα μπορούσαν να σβήσουν εγκαίρως, αφέθηκαν να αναζωπυρωθούν και να προκαλέσουν ακόμη μεγαλύτερες καταστροφές.
Μετά τις μεγάλες πυρκαγιές του 2021 στο Τατόι και τη Βόρεια Εύβοια, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε υποσχεθεί αλλαγές σε πρόσωπα και δομές για να αντιμετωπιστεί πιο αποτελεσματικά το πρόβλημα με τις καταστροφικές πυρκαγιές. Πράγματι, η εικόνα βελτιώθηκε το 2022, αλλά φέτος ξαναχάθηκε ο στόχος. Ή ήταν σύμπτωση ή πράγματα που έγιναν πέρυσι… ξεχάστηκαν φέτος, κάτι καθόλου περίεργο για τα ελληνικά δεδομένα. Αποκορύφωμα, οι εκρήξεις που σημειώθηκαν στην αεροπορική βάση της Νέας Αγχιάλου.
Καμία κλιματική αλλαγή δεν μπορεί να δικαιολογήσει την καταστροφή της αποθήκης με τα πυρομαχικά. Αν η αποθήκευση είχε γίνει σωστά και η… αποψίλωση ήταν αποτελεσματική, η φωτιά δεν θα έφθανε ως εκεί βάζοντας σε κίνδυνο τα στελέχη της Πολεμικής Αεροπορίας και τους κατοίκους της περιοχής. Είναι κρίμα και άδικο οι Ενοπλες Δυνάμεις να χάνουν, με την πτώση του Canadair, δύο στελέχη στο καθήκον και από την άλλη να λοιδορούνται για το φιάσκο στην 111 Πτέρυγα Μάχης.
Νομίζω ότι χρειαζόμαστε μια νέα αναθεώρηση του «δόγματος πυρόσβεσης» σε επίπεδο οργάνωσης και στελέχωσης. Νέα δομή, άλλη νοοτροπία, αλλαγή στα σχέδια και κυρίως τους κατάλληλους ανθρώπους στις θέσεις-κλειδιά. Το έχουμε ξαναπεί: είναι σωστή η προληπτική εκκένωση των επικίνδυνων περιοχών, αλλά δεν φτάνει, πέραν του ότι μερικές φορές μπορεί να είναι και αναποτελεσματική (τρεις άνθρωποι, εκτός από τους πιλότους, χάθηκαν αυτή την εβδομάδα). Ορθώς δίνονται χρήματα στους δήμους για τον καθαρισμό των περιαστικών δασών, αλλά ουδείς παρακολουθεί πώς γίνεται η διαχείριση των κονδυλίων. Υπάρχουν προτάσεις για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη δασοπυρόσβεση.
Η κυβέρνηση μπορεί να τις μελετήσει και να αξιοποιήσει τις καλύτερες. Αφού έχουμε κλιματική αλλαγή, ας αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις της οργανωμένα αντί να τη χρησιμοποιούμε ως δικαιολογία. Σήμερα δεν υπάρχει ισχυρή αντιπολίτευση και η λαϊκή εντολή προς την κυβέρνηση είναι νωπή και ισχυρή. Αρα έχει και τις πολιτικές προϋποθέσεις να πάρει γενναίες αποφάσεις σε όλα τα επίπεδα. Η καρατόμηση Μηταράκη ήταν μια κίνηση υψηλού συμβολισμού που χρειαζόταν στην παρούσα συγκυρία. Ας μη μείνει μόνο σ’ αυτή ο πρωθυπουργός.