Οι 260.000 οδηγοί που κινούνται καθημερινά πάνω–κάτω στον Κηφισό έχουν δικαίωμα να ζητούν μια ανάσα. Δεν χρειάζονται άλλο να μετρούν την πρόοδό τους σε μέτρα ανά λεπτό, ούτε να αναπτύσσουν φιλίες από τον αριστερό καθρέφτη με τον διπλανό τους οδηγό που συναντούν καθημερινά στις ίδιες λακκούβες και στα ίδια φανάρια. Κάτι πρέπει να γίνει – κι αυτό το παραδέχονται όλοι, από τους συγκοινωνιολόγους μέχρι τους ανθρώπους του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.

Όμως, άλλο το «κάτι πρέπει να γίνει» και άλλο το «να βγάλουμε τα φορτηγά έξω από τον Κηφισό για τρεις ώρες το πρωί και δύο το απόγευμα». Γιατί καλή η θεωρία, αλλά η πράξη στην Αθήνα έχει δείξει πως οι πιο απλές ρυθμίσεις – αυτές που σε άλλες χώρες θεωρούνται αυτονόητες – εδώ μετατρέπονται σε ασκήσεις επί χάρτου που καταλήγουν σε… ευχές.

Ας πάρουμε για παράδειγμα το ωράριο τροφοδοσίας. Ένα ωράριο. Μία απλή ιδέα: να εφοδιάζονται τα καταστήματα σε συγκεκριμένες ώρες ώστε να μην μπλοκάρει ο μισός δήμος Αθηναίων από τα βαν που παρκάρουν λοξά, κάθετα, επί της λωρίδας έκτακτης ανάγκης, πάνω στη διάβαση ή – το αγαπημένο – στη μέση του δρόμου με αλάρμ, επειδή «δύο λεπτάκια θα κάνω, φιλαράκι». Πόσα χρόνια συζητιέται αυτό; Πόσες φορές έχει ανακοινωθεί; Πόσες φορές έχει τηρηθεί; Αν το ωράριο τροφοδοσίας είχε τηρηθεί έστω για μία εβδομάδα, θα είχαμε λόγο να πιστέψουμε ότι υπάρχει ελπίδα. Αλλά όχι. Το ωράριο παραμένει μια εντελώς θεωρητική κατασκευή – έννοια που υπάρχει στα χαρτιά, στα δελτία Τύπου και, ενίοτε, στις ανακοινώσεις των δήμων. Στην πράξη, η Αθήνα είναι μια ανοιχτή αγορά όπου η τροφοδοσία γίνεται όποτε βολεύει την εταιρεία logistics, τον οδηγό ή τον δρόμο που βρήκε λίγο χώρο. Στο μεταξύ, οι λεωφορειολωρίδες καταργούνται ντε φάκτο από κάθε είδους εμπορικό όχημα που «κάνει μια γρήγορη δουλειά» και το μποτιλιάρισμα μεταφέρεται σαν κύμα από γειτονιά σε γειτονιά.

Και ενώ δεν μπορεί να εφαρμοστεί μια τόσο απλή και μικρή ρύθμιση, αποφασίζουμε τώρα να πάμε στο πολύ μεγάλο: να απαγορεύσουμε στα φορτηγά να κυκλοφορούν στον Κηφισό από τις 7 ως τις 10 το πρωί και από τις 4 ως τις 6 το απόγευμα.

Θεωρητικά, θα ήταν ένα μέτρο που κάτι θα προσέφερε. Στην πράξη όμως, μιλάμε για την ίδια πόλη όπου χιλιάδες φορτηγά κατευθύνονται καθημερινά από και προς το λιμάνι του Πειραιά, τα πρακτορεία του Βοτανικού και τη Λαχαναγορά του Ρέντη. Είναι ο ίδιος άξονας που κουβαλάει την εμπορική ροή της Αττικής, της μισής χώρας. Και θέλουμε να την «παγώσουμε» επί τρεις+δύο ώρες τη μέρα, ελπίζοντας ότι όλο αυτό θα εκτελεστεί με ακρίβεια Ελβετίας και όχι με την παραδοσιακή ελληνική ευελιξία του «μπες λίγο, βγες λίγο, ποιος θα μας δει;».

Η αλήθεια είναι πως η πρόταση δεν είναι παράλογη. Είναι λογική από συγκοινωνιακή σκοπιά. Οι μελέτες λένε ότι τα φορτηγά συμβάλλουν κατά περίπου 20% στο κυκλοφοριακό πρόβλημα του άξονα. Οι συγκοινωνιολόγοι και το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας την υποστηρίζουν από κοινού. Το υπουργείο τη σκέφτεται σοβαρά. Όμως η Αθήνα δεν είναι ένας ουδέτερος καμβάς όπου εφαρμόζεις λύσεις και περιμένεις ότι θα λειτουργήσουν. Είναι μια πόλη που ρουφάει κάθε καλή πρόθεση και την κάνει κουβάρι στο καυσαέριο και στο «να τελειώνουμε τώρα».

Και, εντάξει, μπορεί να βγει μια απόφαση. Μπορεί να επιβληθεί η απαγόρευση. Αλλά όταν το φορτηγό που ξεκίνησε χαράματα από το λιμάνι κολλήσει λίγο παραπάνω στο Σχιστό και πλησιάσει τις 7 παρά 5 στη μεταβατική ζώνη του Κηφισού… τι θα γίνει; Θα το σταματήσει η Τροχαία και θα του πει «παρκάρετε κάπου για τρεις ώρες μέχρι να ξαναεπιτραπεί η κυκλοφορία»; Σε ποιον χώρο στάθμευσης; Σε ποιον παράδρομο που ήδη δεν χωράει ούτε τα Ι.Χ.;

Είναι αξιοθαύμαστο ότι σχεδιάζουμε ρυθμίσεις σε μια πόλη όπου πρώτα βρίσκεις πεζοδρόμιο χωρίς καρέκλες και μετά χώρο για φορτηγό. Και είναι πραγματικά συγκινητικό ότι το μόνο εργαλείο που ξέρουμε να χρησιμοποιούμε είναι η απαγόρευση – και όχι η οργάνωση, η πρόβλεψη, η υποδομή.

Ναι, η τριτοκοσμική εικόνα του Κηφισού δεν μπορεί να συνεχιστεί. Ναι, τα μεγάλα έργα – η μεταφορά των πρακτορείων στη Φυλή, ο νέος άξονας Ελευσίνας–Οινοφύτων–Θήβας – θα πάρουν χρόνο. Ναι, χρειαζόμαστε κάτι άμεσα. Αλλά αν δεν μπορείς να εφαρμόσεις το απλό, γιατί να πιστέψει κανείς ότι μπορείς να εφαρμόσεις το σύνθετο;

Αν το κράτος θέλει πραγματικά να δοκιμάσει τις δυνάμεις του στην κυκλοφοριακή διαχείριση, ας ξεκινήσει από το βασικό: ένα στοιχειώδες, εφαρμόσιμο ωράριο τροφοδοσίας. Ας αποδείξει ότι μπορεί να βάλει τάξη στο χάος των μικρών φορτηγών και των βαν. Κι ύστερα βλέπουμε αν μπορούμε να μιλήσουμε για μια μαζική αναδιάταξη του φορτίου κίνησης στον Κηφισό.

Γιατί μέχρι τότε, η ιδέα ότι θα «καθαρίσουμε» τον άξονα με ένα διάταγμα περί ωρών κυκλοφορίας μοιάζει περισσότερο με ανέκδοτο παρά με πολιτική. Ή, μάλλον, μοιάζει με κάτι ακόμα πιο αθηναϊκό: με το να προσπαθείς να φτιάξεις κυκλοφοριακή πολιτική, τη στιγμή που δεν μπορείς να διαχειριστείς ούτε έναν κούριερ -τον οποίο φυσικά και τιμούμε- που διπλοπαρκάρει για έναν καφέ.