Κίνηση στην Αθήνα: Πόσες ώρες χάνουμε καθημερινά στο τιμόνι και πώς θα αλλάξει η κατάσταση

Ας ξεκινήσουμε από μια παραδοχή: Δεν χρειάζεται να είσαι συγκοινωνιολόγος για να δεις το αυταπόδεικτο: η καθημερινότητα στην Αθήνα έχει μετατραπεί σε αγώνα υπομονής και αντοχής στο τιμόνι. Οι δρόμοι του λεκανοπεδίου ασφυκτιούν και η κατάσταση μοιάζει να μην έχει λύση. Τις πρωινές ώρες αιχμής, η διαδρομή για μόλις 10 χιλιόμετρα στο κέντρο της πόλης μπορεί να χρειαστεί μέχρι και μισή ώρα, ενώ σε πολλές περιπτώσεις ο χρόνος διπλασιάζεται. Ο μέσος Αθηναίος σπαταλά περίπου το 34% της ημέρας του στην κυκλοφοριακή συμφόρηση, γεγονός που μεταφράζεται σε ώρες που χάνονται, σε άγχος και σε κόπωση.

Η κατάσταση είναι πλέον αβίωτη. Οι δρόμοι που κάποτε έμοιαζαν επαρκείς για τον όγκο των οχημάτων σήμερα αδυνατούν να εξυπηρετήσουν την αυξημένη κίνηση. Η επέκταση των αυτοκινήτων στους δρόμους δεν οφείλεται μόνο στις νέες πωλήσεις, αλλά και σε κυβερνητικά μέτρα που επέτρεψαν τη χρήση παλαιών οχημάτων μέσω ελαφρύνσεων στα τέλη κυκλοφορίας. Η συνέπεια είναι ότι στην Αττική κυκλοφορούν σήμερα πάνω από 100.000 επιπλέον αυτοκίνητα σε σχέση με προηγούμενα χρόνια.
Και αυτό, οι ειδικοί λένε πως είναι μόνο η αρχή: όσο πλησιάζουμε προς τον χειμώνα, το πρόβλημα θα ενταθεί. Οι μοτοσικλέτες που χρησιμοποιούνται το καλοκαίρι περιορίζουν την κίνηση, αλλά με την πτώση της θερμοκρασίας και τις βροχές, οι μοτοσικλετιστές θα στραφούν στα αυτοκίνητα, αυξάνοντας ακόμα περισσότερο τη συμφόρηση. Η στατιστική δείχνει ότι κάθε χειμώνα η κυκλοφορία κορυφώνεται, και μέχρι τα Χριστούγεννα η κατάσταση μπορεί να φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα.

Το πρόβλημα, βέβαια, δεν είναι μόνο η ποσότητα των αυτοκινήτων, αλλά και οι υποδομές. Οι δρόμοι έχουν παραμείνει ίδιοι εδώ και δεκαετίες, χωρίς σημαντική αναπροσαρμογή των λωρίδων, ενώ οι κόμβοι και τα φανάρια χρειάζονται επικαιροποίηση. Πολλά φανάρια λειτουργούν με προγράμματα που δεν έχουν αλλάξει εδώ και 30 χρόνια, παρά τις αλλαγές στην κυκλοφορία και τις συνθήκες. Επίσης, η έλλειψη επαρκών συγκοινωνιολόγων στο κέντρο διαχείρισης κυκλοφορίας της Αττικής επιβαρύνει την κατάσταση, καθώς η συντονισμένη παρέμβαση απαιτεί ανθρώπινο δυναμικό με εξειδίκευση. Συνάμα, η παλαιότητα του στόλου αυτοκινήτων αποτελεί ακόμη έναν κρίσιμο παράγοντα. Οχήματα 18-20 ετών συχνά ακινητοποιούνται, δημιουργώντας επιπλέον συμφόρηση. Η Τροχαία καταβάλλει προσπάθειες για να κρατήσει νορμάλ τη ροή της κυκλοφορίας, αλλά το πρόβλημα παραμένει, το βλέπουμε, το βιώνουμε. Παράλληλα, η έλλειψη κουλτούρας χρήσης των μέσων μαζικής μεταφοράς και οι περιορισμένες υποδομές στάθμευσης κοντά σε σταθμούς μετρό περιορίζουν την επιλογή εναλλακτικών λύσεων. Κάπως έτσι, η εμπειρία από τους δρόμους της Αθήνας δείχνει ότι οι ώρες αιχμής είναι καταστροφικές: Κηφισός, Κηφισίας, Αλεξάνδρας, Κατεχάκη, Μεσογείων και Ποσειδώνος παραμένουν «κοκκινισμένοι» σχεδόν όλη τη διάρκεια της ημέρας. Οι διαδρομές που πριν από λίγα χρόνια ήταν σχετικά γρήγορες, σήμερα απαιτούν διπλάσιο χρόνο.

Υπάρχουν λύσεις; Ναι, και είναι γνωστές: απόσυρση παλαιών αυτοκινήτων, αναδιαγράμμιση δρόμων, αύξηση των λωρίδων, βελτίωση φαναριών, σύγχρονα μέσα μαζικής μεταφοράς, και ενίσχυση των υποδομών στάθμευσης κοντά σε σταθμούς μετρό. Ειδικά μέτρα, όπως η λειτουργία των μέσων μαζικής μεταφοράς και τα Σαββατοκύριακα, η σταδιακή εκσυγχρονισμένη αντικατάσταση του στόλου λεωφορείων και συρμών με κλιματιστικά, και η τήρηση των λεωφορειολωρίδων, μπορούν να μειώσουν τον χρόνο διαδρομής. Και, φυσικά, οι συγκοινωνιολόγοι όλα αυτά κι άλλα τόσα, τα έχουν ήδη καταθέσει αρμοδίως.

Θα το γράψω, όμως, ξανά: Δεν χρειάζεται να είσαι συγκοινωνιολόγος για να αντιληφθείς πως η Αθήνα χρειάζεται ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαχείρισης κυκλοφορίας, συντονισμένο από την Περιφέρεια, το υπουργείο Υποδομών, τους δήμους και την Τροχαία. Χρειάζονται αποφάσεις που θα εφαρμοστούν άμεσα, ώστε οι πολίτες να δουν αποτέλεσμα πριν από τα φετινά Χριστούγεννα. Η ώρα περνάει στο τιμόνι, οι δρόμοι γεμίζουν, και η πόλη χρειάζεται δράση – όχι λόγια. Οι πολίτες στην Αθήνα δεν αντέχουν άλλες χαμένες ώρες στην κίνηση και η λύση είναι μόνο στο χέρι των φορέων που διαχειρίζονται την κυκλοφορία και τις υποδομές.

Αυτά σκεφτόμουν άλλο ένα μεσημέρι «σταμάτα-ξεκίνα» στην Κηφισίας – μετανιώνοντας που δεν πήρα τη μοτοσικλέτα μου να πάω στη δουλειά, επειδή έβλεπα ότι το πάει για βροχή. Την ίδια στιγμή διαπίστωνα πως όλα αυτά, ακριβώς τα ίδια, έχουν περάσει πολλές φορές από το μυαλό μου, από το μυαλό σου, από το μυαλό όλων μας μέσα στα μποτιλιαρισμένα αυτοκίνητα, εκτός από τα μυαλά εκείνων που πρέπει…