Ο καταχωρισμένος εγχωρίως ως Ταλεϋράνδος, πολιτικός , διπλωμάτης αλλά και επίσκοπος , είχε την αριστοκρατική άνεση να κάνει οξυδερκείς παρατηρήσεις που αφορούσαν τον εαυτό του. Επειδή όμως ο κυνισμός του πήγαινε αγκαζέ με τη καταστολή, όποτε χρειαζόταν έδινε εντολή στη δεύτερη να μαντρώσει με τη βία το πόπολο. Τέτοιες βέβαια πρακτικές φαντάζουν παρωχημένες σήμερα. Ή, μήπως, όχι;

Σε κανονικές περιόδους τα υποχρεωτικά μέτρα περιορισμών και δραστικής απομόνωσης των κατοίκων, που ήδη λαμβάνονται, θα συνιστούσαν χαρακτηριστικές δράσεις ενός καταπιεστικού και αυταρχικού καθεστώτος. Ωστόσο οι περιστάσεις δεν είναι διόλου νορμάλ. Εξαιτίας τους αγώνα υπέρ της επιβράδυνσης στη διάδοση της πανδημίας, τα «ακραία» μέτρα όχι μόνο δικαιολογούνται αλλά είναι αναγκαία νόμιμα και επιβεβλημένα.

Οι ατομικές και συλλογικές θυσίες είναι απαραίτητες, όσο κι αν αντιπροσωπεύουν την πιο εκτεταμένη μείωση των ελευθεριών στη ζωή των πολιτών μετά από εκείνες στις συνθήκες έκτακτης ανάγκης κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σύμφωνοι. Αποδεκτή η απαγόρευσης της κυκλοφορίας, των δημόσιων εκδηλώσεων και συγκεντρώσεων. Αποδεκτά και τα πρόστιμα και οι απειλές ποινών φυλάκισης στους παραβάτες της καραντίνας. Όλα υπεύθυνα, χρήσιμα και σωστά, μέχρι εδώ.

Τι γίνεται, όμως, με εκείνα τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών δικτύων κινητής τηλεφωνίας και διαδικτυακών υπηρεσιών; Θα μπορούσαν άραγε να διατεθούν στις Αρχές ώστε να τα φιλτράρουν για να επιτηρήσουν, κοινώς να κατασκοπευόσουν, τους απείθαρχους στα μέτρα πολίτες; Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό; Συνήθως για την αντιμετώπιση έκτακτων και ασύμμετρων καταστάσεων – τύπου τρομοκρατίας της 11/9- αυτά τα δεδομένα αποτελούν πρώτο σημείο πρόσβασης των κυβερνητικών υπηρεσιών. Ήδη στη Ταϊβάν, μια ψηφιακή εφαρμογή προειδοποιεί την αστυνομία αν οι άνθρωποι που βρίσκονται σε καραντίνα εγκαταλείπουν το σπίτι, ακόμη κι αν το κινητό τους τηλέφωνο είναι απενεργοποιημένο.

Πιο ειλικρινείς οι Νοτιοκορεάτες ενημέρωσαν ανοιχτά το κοινό ότι χρησιμοποιούν διαθέσιμα δεδομένα της εκάστοτε θέσης του για την ακριβή αναγνώρισή του τόπου στον οποίο βρίσκονται ανά πάσα στιγμή. Ομολόγησαν επιπροσθέτως ότι προτίθενται να δημοσιοποιήσουν αυτή τη συλλογή δεδομένων. Αγνοώντας επιδεικτικά ότι η δημοσιοποίηση του εκάστου εντοπισμού των πολιτών μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εκτιμηθούν οι πεποιθήσεις οι προτιμήσεις και οι συμπεριφορές τους. Πράγμα που σημαίνει ότι οποιαδήποτε «δευτερογενής χρήση αυτών των στοιχείων μπορεί να γίνει αντικείμενο εμπορικής , πολιτικής ή άλλης, συμπεριλαμβανόμενης της εγκληματικής, εκμετάλλευσης.

Ενδεχομένως τα πιο υπάκουα άτομα να συναινέσουν να πάνε πάσο σε μια ενοχλητική παρακολούθηση τους, χάριν της δημόσιας υγείας. ¨Όχι, όμως, και να εκτεθούν, χωρίς τη συγκατάθεση τους, ιδιωτικές πτυχές της ζωής τους. Όλα κι όλα., τέτοια τακτική δεν είναι απλώς αμφιλεγόμενη αλλά παίρνει διαστάσεις τσαμπoυκαλίδικου ελέγχου της ζωής των πολιτών. Με συνέπεια κάθε επιθετική εφαρμογή γενικευμένης επιτήρησης από τις κρατικές Αρχές, να υπονομεύει θεμελιώδη δικαιώματα και το κράτος δικαίου.

Οπότε οι φιλελεύθερε δημοκρατίες οφείλουν να μην αμπαλάρουν τα προσωρινά προληπτικά μέτρα με το σκούρο περιτύλιγμα της αδιάκριτης εποπτείας της ζωής των πολιτών. Η διαφάνεια και ο σεβασμός στη προάσπιση δημόσιου και ιδιωτικού συμφέροντος είναι η εγγύηση της αξιοπιστίας τους. Σε κάθε άλλη περίπτωση θα ασκούν έναν απαράδεκτο ψηφιακό αυταρχισμό. Κι αυτός, μαζί με τα εργαλεία του, δεν έχει ημερομηνία λήξης.

Μήπως, όμως, η υπόθεση αγγίζει την υπερβολή της πολυτέλειας, όταν υπάρχουν πιο επείγουσες ανάγκες; Καλές, οι ευαισθησίες για τη προστασία των προσωπικών δεδομένων από τεχνολογικές αυθαιρεσίες, Δικαιολογημένες και οι επιφυλάξεις για μια ενδεχόμενη ψηφιακή χειραγώγηση. Ωστόσο, ειδικά σε αυτή τη συγκυρία, θα πετούσε άραγε κανείς στα σκουπίδια το smartphone κινητό και θα διέκοπτε τη σύνδεση στο ίντερνετ; Μάλλον αδιανόητο. Εκτός πια και σε συνθήκες βαρεμάρας και εκνευρισμού από το καθημερινό εγκλεισμό στο σπίτι, κόπωσης και σκοτούρας από μια ρουτίνα κοινωνικής απομόνωσης, θα φρίκαρε τεχνοφοβικά.

Αναγκαστικά μέσα στην αβεβαιότητα για το τι θα ξημερώσει, εξίσου πολύτιμη με τη διασφάλισης της υγείας είναι και η ψυχική ισορροπία. Για την κατοχύρωση της αρκεί η εμπιστοσύνη στη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Για τη αποσυναρμολόγηση της το μπλέξιμο με καταχθόνιες πλεκτάνες και θεωρίες συνομωσίας. Ο υπεροπτικός Ταλεϋράνδος, τον οποίο ο Ναπολέων αποκαλούσε «κοπριά ντυμένη στα μεταξωτά», έλεγε πριν 200 χρόνια ότι :“αφού ο λαός είναι σε θέση να χάψει τα όσα του λέμε, τότε και σε μας δεν απομένει παρά να του κατασκευάζουμε τα γεγονότα».

Με κάτι τέτοια αποφθέγματα ψεκάζονται και όσοι ταυτίζουν τη δημοκρατία με την απολυταρχία , την αλήθεια με τα fake news , τους ελεύθερους πολίτες με τους υπηκόους –πιόνια. Αν κάπου έχουν μια σταγόνα δίκιο είναι πως οι καταχρήσεις στις ψηφιακές εξελίξεις εγκυμονούν δικαιωματικούς περιορισμούς. Αλλά αγγίζουν τα όρια της καρικατούρας όταν ισχυρίζονται ότι αυτές υποδουλώνουν τη βούληση της κοινωνίας.