Η Ευρώπη βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Ο Μάριο Ντράγκι, πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, μίλησε ξανά στις Βρυξέλλες, θέτοντας με απόλυτη σαφήνεια τους κινδύνους και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ένωση. Και δεν είναι η πρώτη φορά που το κάνει. Η περίφημη έκθεσή του, που παρουσιάστηκε πριν από έναν χρόνο, δεν ήταν μια θεωρητική άσκηση, αλλά ένας πλήρης οδηγός δράσης για το πώς η Ευρώπη μπορεί να παραμείνει ανταγωνιστική σε έναν κόσμο που αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς.

Παρά τις διαπιστώσεις και τις σαφείς προτεραιότητες που ανέδειξε η έκθεση Ντράγκι, η Ευρώπη εξακολουθεί να κινείται με ρυθμούς χελώνας. Η γραφειοκρατία, οι εσωτερικές αντιθέσεις και η έλλειψη αποφασιστικότητας εμποδίζουν την Ενωση να προχωρήσει στις μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη. Όπως τόνισε ο ίδιος, η αδράνεια δεν είναι απλώς αδυναμία προσαρμογής, αλλά μια υπαρξιακή απειλή η οποία βάζει σε κίνδυνο την ανταγωνιστικότητα, την κυριαρχία και το μέλλον της Γηραιάς Ηπείρου.

Ο Ιταλός τεχνοκράτης και πολιτικός ανέδειξε τρεις κρίσιμους τομείς: Πρώτον, την άρση των εμποδίων για την ταχύτερη διάδοση και αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών. Δεύτερον, την ανάγκη ριζικής απλοποίησης της νομοθεσίας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων, που έχει μετατραπεί σε τροχοπέδη για την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης. Και, τρίτον, την αποφασιστική ενσωμάτωση της Τεχνητής Νοημοσύνης στη βιομηχανία, όπου η Ευρώπη έχει μεν πλεονέκτημα, αλλά το αφήνει να φθίνει.

Αξίζει να σημειωθεί ότι αρκετοί, κυρίως από την Κεντροαριστερά, επιλέγουν να ασκούν κριτική χωρίς ουσιαστικά επιχειρήματα. Αντί να δουν τη μεγάλη εικόνα, περιορίζονται σε αντιρρήσεις περί «νεοφιλελεύθερων» λύσεων ή «υποταγής στην τεχνολογία». Στην πραγματικότητα, η κριτική αυτή δεν λαμβάνει υπόψη ούτε τη γεωπολιτική διάσταση ούτε την ανάγκη για ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία, αφού αποτελεί συζήτηση άλλων δεκαετιών και σίγουρα δεν ανήκει στο παρόν. Το αποτέλεσμα είναι να υποβαθμίζεται η αξία μιας συζήτησης που θα έπρεπε να είναι κεντρική. Και όχι μόνο για το παρόν, αλλά και για το μέλλον της Ευρώπης.

Την ίδια στιγμή, η προειδοποίηση του Ντράγκι είναι σαφής: δεν υπάρχει άλλος χρόνος. Οι ΗΠΑ και η Κίνα προχωρούν με επιθετικές στρατηγικές, ενισχύοντας την τεχνολογική και βιομηχανική τους βάση, ενώ η Ευρώπη επιμένει να εγκλωβίζεται στις εσωτερικές της αγκυλώσεις. Το να συνεχίσουμε με τον ίδιο ρυθμό σημαίνει να αποδεχτούμε ότι μένουμε πίσω – και αυτό θα έχει συνέπειες, τόσο οικονομικές, όσο και κοινωνικές.

Η αλήθεια είναι πως η Ευρώπη χρειάζεται μια διαφορετική ταχύτητα και μια πιο ενιαία δράση. Δεν αρκεί η αποσπασματική πολιτική, ούτε τα ημίμετρα στις αποφάσεις. Η πρόκληση δεν είναι μόνο να επιτευχθεί μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα, αλλά να διασφαλιστεί η ίδια η επιβίωση του ευρωπαϊκού μοντέλου ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής.

Ο Μάριο Ντράγκι δεν ανακάλυψε την Αμερική, αλλά προσπαθεί να σώσει την Ευρώπη, λέγοντας τα αυτονόητα με τον τρόπο που μόνο εκείνος ξέρει: καθαρά, μεθοδικά και με αίσθηση του κατεπείγοντος. Το ζήτημα είναι αν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν τη βούληση -επιτέλους- να ακούσουν. Γιατί, όπως προειδοποίησε ο ίδιος, οι ανταγωνιστές μας δεν περιμένουν. Και αυτό, δεν χρειάζεται κάποια εξειδικευμένη έκθεση για να το καταλάβει ακόμα και ένας απλός πολίτης της Γηραιάς Ηπείρου που δεν έχει κανένα ευρωπαϊκό οφίτσιο, ο οποίος βλέπει την Αμερική και την Κίνα να γιγαντώνονται και να καταπίνουν την Ευρώπη…