Οι πληροφορίες λένε ότι αναμένονται τα πορίσματα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας για το φαγητό των μεταναστών, την ανακύκλωση, το Κτηματολόγιο και κανείς δεν ξέρει πού ακόμη θα φτάσει ο έλεγχος. Πίσω από τα αστέρια της Ε.Ε., που συναντάς σε κάθε δημόσιο ή ιδιωτικό έργο στην Ελλάδα, εκτός από την πηγή της χρηματοδότησης, κρύβεται ένα διαχρονικό πρόβλημα: η αδιαφάνεια και η κακοδιαχείριση τεράστιων ποσών από απλούς ιδιώτες ή από πολύπλοκες σκιώδεις δομές με νομικές, οικονομικές και πολιτικές «άκρες».

Από το 1981 έως το 2025, μέσω Διαρθρωτικών Ταμείων (ΜΟΠ, Πακέτα Ντελόρ, Β΄ & Γ΄ ΚΠΣ, ΕΣΠΑ), ήρθαν στη χώρα πάνω από 90 δισ. ευρώ. Αν προσθέσουμε τις αγροτικές ενισχύσεις, τις επιχορηγήσεις έρευνας και τεχνολογίας, υποδομών, καθώς και τα κεφάλαια τόσο του Ταμείου Ανάκαμψης που είναι σε εξέλιξη (36 δισ.) όσο και του SAFE που έρχεται, το συνολικό «πακέτο» της βοήθειας της Ε.Ε. υπερβαίνει τα €250 δισ. Κάθε ευρωπαϊκή ενίσχυση αποτελεί δέλεαρ. Απλοί επαγγελματίες υπερτιμολογούν υλικά και εργατικά, δήθεν για να καλύψουν το κόστος τους, αλλά στην πραγματικότητα για να γεμίσουν τις τσέπες τους. Πιο οργανωμένα σχήματα δημιούργησαν ολόκληρα δίκτυα απάτης με εταιρείες-μαϊμού και υπεράκτιους λογαριασμούς, πολιτικές πλατφόρμες συμφερόντων, όπου κομματικοί παράγοντες αναλάμβαναν τη «μεσολάβηση» για την έγκριση έργων έναντι αδιαφανών χρηματικών παροχών.

Πολλές φορές κάθε χιλιόμετρο δρόμου ή γραμμής τρένου ξεπέρασε επταπλάσια κόστη αντίστοιχων ευρωπαϊκών δικτύων, χωρίς να υπάρχουν λειτουργικοί λόγοι που να δικαιολογούν τη διαφορά. Είναι γνωστές οι παλαιότερες περιπτώσεις όπου οικογενειακοί συνεταιρισμοί «εξαφάνιζαν» εκατομμύρια ευρώ μέσω φουσκωμένων αποδόσεων και πλαστών παραστατικών. Για να αποφύγουν τις κυρώσεις, αρκετοί όμιλοι συμφώνησαν σε πληρωμές συμβιβασμού, «κουρέματα» προστίμων, ακόμη και διαγραφή υπέρογκων ποσών. Σε άλλες περιπτώσεις, οι διαδικασίες χρονοτριβούν και οι ευθύνες θολώνουν μέσα σε γραφειοκρατικές ατραπούς.

Ανεξάρτητα από πολιτικά χρώματα, είναι επιτακτική η ανάγκη να σπάσει ο φαύλος κύκλος αδιαφάνειας και κακοδιαχείρισης. Τα κονδύλια της Ε.Ε. δεν είναι «επιδότηση κατανάλωσης», αλλά επένδυση στο κοινό ευρωπαϊκό μέλλον. Η χώρα μας έχει δείξει ότι μπορεί να διεκδικεί τεράστια ποσά, αλλά τώρα πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί και να τα αξιοποιεί με διαφάνεια, λογοδοσία και στρατηγικό σχεδιασμό. Μόνο έτσι θα δικαιωθούν όσοι πληρώνουν και όσοι εργάζονται για να χτίσουν ένα βιώσιμο, ανταγωνιστικό και δίκαιο αύριο.

Τα εναπομείναντα κονδύλια (€18 δισ.) του Ταμείου Ανάκαμψης, τα χρήματα του SAFE για την Αμυνα κι εκείνα που έρχονται με τον Προϋπολογισμό 2028-2034 δίνουν μια νέα ευκαιρία στην κυβέρνηση Μητσοτάκη για να αλλάξει την εικόνα. Να σχεδιαστούν στο πλαίσιο διαφανών διαδικασιών με εκ των προτέρων δεσμεύσεις για αποτελέσματα και αυστηρό έλεγχο. Να μην επαναληφθούν πρακτικές όπου το «σύστημα» θα αναπαράγει τη λογική της υπερτιμολόγησης, της άτυπης διαμεσολάβησης και της αδιαφάνειας.

Η εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας στον έλεγχο των κοινοτικών κεφαλαίων αποτελεί μια πολύτιμη ευκαιρία για τη χώρα. Η εποπτεία αυτή ήρθε για να μείνει. Δρομολογεί ήδη αναδρομικούς ελέγχους και αυστηρές διαδικασίες αποζημίωσης. Η κυβέρνηση επιβάλλεται να την προλάβει και να αξιοποιήσει άμεσα και καθοριστικά αυτή τη ρήξη με το παρελθόν. Αν δεν το πράξει, το πάρτυ με τα ευρωπαϊκά κονδύλια θα συνεχιστεί με ωφελημένους όσους «ξέρουν να τρέχουν» τα έργα και να αξιοποιούν τα βοσκοτόπια, αλλά όχι την ελληνική κοινωνία και την εθνική οικονομία.