Πάσχα. Αυτή η λέξη έχει τόσο βάρος, τόσο ιστορικό και προσωπικό φορτίο. Είναι από τις λέξεις που αν τις προφέρεις, ανακαλείς όχι μόνο εικόνες αλλά και συναισθήματα. Στην καρδιά της, το Πάσχα είναι για πολλούς μια στιγμή απόλυτης αναγέννησης, η γιορτή της Ανάστασης, όπου η ζωή νικά τον θάνατο και η ελπίδα αναγεννάται. Αλλά για μένα, το Πάσχα έχει και μια άλλη όψη. Μια όψη που αφορά όχι όσα είναι, αλλά όσα λείπουν, όσα δεν είναι πια και όσα θα ήθελες να ήσαν.

pixabay

Όταν με ρωτούν τι σημαίνει για μένα το Πάσχα, πάντα θυμάμαι εκείνο το τραγούδι του Νίκου Γκάτσου, «Οι Κολασμένοι», με τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι. Αυτοί οι στίχοι δεν είναι απλώς λόγια. Είναι ολόκληρη η συναισθηματική μου σχέση με αυτή τη γιορτή. «Θα σε βρούμε, Χριστέ μου, πάλι / κάποια Μεγάλη Παρασκευή / θα κρατούμε σταυρό στο χέρι / και το μαχαίρι με συντριβή». Είναι η ανείπωτη θλίψη που κουβαλάει αυτή η γιορτή, με τον σταυρό του πένθους που ακολουθεί τη Μεγάλη Εβδομάδα, την πορεία από την αβάσταχτη στεναχώρια της θυσίας στην αγαλλίαση της Ανάστασης. Όλα αυτά είναι αληθινά, συμβολικά, αλλά και τόσο ζωντανά.

Το Πάσχα δεν είναι απλώς μια θρησκευτική γιορτή, είναι μια στιγμή που συνδυάζει το τραγικό με το αισιόδοξο. Είναι η στιγμή που συνειδητοποιείς ότι μέσα από την απόλυτη θλίψη του πένθους έρχεται η δυνατότητα για την αναγέννηση. Όμως, όταν περνάς το Πάσχα, δεν μπορείς παρά να νιώθεις την απουσία αυτών που έχεις χάσει. Ο θάνατος δεν είναι κάτι το αφηρημένο, και πολλές φορές το Πάσχα, αντί να φέρει μόνο χαρά, φέρνει και μνήμες. Αυτές τις μνήμες που δεν αφήνουν την καρδιά σου να ξεχάσει.

Πόσα Πάσχα πέρασαν με κενές καρέκλες γύρω από το τραπέζι. Πόσοι φίλοι, συγγενείς και γνωστοί έφυγαν σε στιγμές που ούτε καν φανταζόσουν. Ακόμη και στον θάνατο του Σένα το 1994, το Πάσχα απέκτησε μια άλλη διάσταση. Οι μνήμες του «αντίο» μπλέκονται με τη χαρά της Ανάστασης, και κάπου εκεί καταλαβαίνεις πως το Πάσχα δεν είναι μόνο γιορτή της ζωής, αλλά και υπενθύμιση της θνητότητας, της προσωρινότητας της ύπαρξης.

Για μένα, το Πάσχα είναι η στιγμή που θυμάμαι εκείνους που δεν είναι πια κοντά μου. Είναι η στιγμή που, ενώ κρατώ το κερί και το φως της Ανάστασης μου χαρίζει μια προσωρινή ευτυχία, η καρδιά μου γεμίζει με τις αναμνήσεις των ανθρώπων που έφυγαν. Εκείνη τη στιγμή, το «Χριστός Ανέστη» ηχεί διαφορετικά. Δεν είναι μόνο ένας ύμνος της εκκλησίας, είναι το κάλεσμα για κάτι που ίσως ποτέ δεν έρθει, για έναν κόσμο που αναγεννιέται αλλά δεν γυρίζει πίσω.

Δεν είναι τυχαίο ότι το Πάσχα έχει τη δύναμη να μας συγκινεί, όχι μόνο για το τι είναι, αλλά και για το τι λείπει. Όταν λέμε «καλή Ανάσταση», δεν λέμε μόνο για την Ανάσταση του Χριστού, αλλά και για την «ανάσταση» των σχέσεων, των αναμνήσεων, των χαμένων στιγμών που ποτέ δεν θα ξαναζήσουμε. Είναι τα πρόσωπα που περιμένουν να γυρίσουν στο πασχαλινό τραπέζι, το άδειο κάθισμα που περιμένει κάποιον να καθίσει και την αίσθηση της απώλειας που γεμίζει την ατμόσφαιρα.

Πολλοί από εμάς, κάθε χρόνο, περνάμε τις γιορτές με μια εσωτερική μάχη. Από τη μια η χαρά της Ανάστασης, από την άλλη η αίσθηση της κενότητας που αφήνουν οι απώλειες. Το Πάσχα είναι σαν μια κινηματογραφική ταινία, γεμάτη ένταση και αγωνία, αλλά ταυτόχρονα και μια υπόσχεση του happy end. Δεν είναι όμως πάντα εύκολο να δεις αυτό το «τέλος» όταν γύρω σου υπάρχουν άνθρωποι που δεν είναι πια εδώ για να το ζήσουν.

Και το Πάσχα αυτό γίνεται ακόμη πιο περίπλοκο όταν η πραγματικότητα φέρνει στο προσκήνιο τις σκιές της. Οι θάνατοι που σημειώνονται σε ατυχήματα, οι απώλειες που δεν είχαν καμία σχέση με τη γιορτή, μας υπενθυμίζουν ότι το Πάσχα μπορεί να είναι μια γιορτή της ζωής, αλλά ζούμε και σε έναν κόσμο γεμάτο από την απώλεια. Από τη μια η θρησκευτική σημασία της Ανάστασης και από την άλλη οι πραγματικότητες που μας πληγώνουν.

Και έτσι, το Πάσχα δεν είναι μόνο για να αναγγείλουμε την Ανάσταση, αλλά και για να θρηνήσουμε τις απουσίες μας, για να θυμηθούμε ότι μέσα στην αναγέννηση της ζωής, η απώλεια είναι πάντα παρούσα. Ένα Πάσχα χωρίς αυτή την αναφορά, χωρίς την αναγνώριση των χαμένων, δεν θα ήταν ποτέ πλήρες. Αλλά, παρά την οδύνη, η ελπίδα της Ανάστασης παραμένει. Μας υπενθυμίζει ότι, παρά την απώλεια, υπάρχει πάντα η δυνατότητα για κάτι καινούριο, για μια νέα ζωή.