Στον αγώνα δρόμου για την τεχνητή νοημοσύνη (Artificial Intelligence – ΑΙ) -στον οποίο η τεχνολογία τρέχει με Φεράρι και οι θεσμοί με Ντεσεβό-, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έρχεται τελευταία. Αντίθετα: ήταν από τις πρώτες μεγάλες πολιτικές οντότητες που αναγνώρισαν τον κίνδυνο και ανέλαβαν ρυθμιστικές πρωτοβουλίες.
Η «Artificial Intelligence Act», που, σε συνέχεια πρότασης της Επιτροπής, υπερψηφίστηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 14 Ιουνίου 2023 και περιμένει την έγκριση του Συμβουλίου, είναι μια σημαντική αρχή απάντησης. Που μπορεί, όμως, να είναι ήδη ξεπερασμένη, όπως έδειξε το μεγάλο -στο μέτωπο της ειρήνης τουλάχιστον- γεγονός της βδομάδας που πέρασε: η Διεθνής Διάσκεψη για την ΑΙ στο Λονδίνο και η υπογραφή της σχετικής «Διακήρυξης του Bletchley» (από το όνομα του κτιρίου που στέγαζε την ομάδα που «έσπαζε» τους κώδικες των Γερμανών στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και συμπληρώνεται από τα ονόματα «Enigma», ο πιο «δύσκολος κώδικας», και Alan Turing, ο πιο μεγαλοφυής από τους «αποκωδικοποιητές»).
Στη συνάντηση του Λονδίνου, για μια φορά, η Ευρωπαϊκή Ένωση μίλησε ως σύνολο και με μια φωνή –έστω κι αν αυτή ήταν, αναγκαστικά, η φωνή της πανταχού παρούσας Προέδρου της Επιτροπής. Η κυρία φον ντερ Λάιεν ενημέρωσε την ομήγυρη εκπροσώπων κρατών, οργανισμών και επιχειρήσεων για τα δυο βασικά σημεία για τα οποία έχουν ήδη ενημερωθεί οι αναγνώστες αυτών των γραμμών: μαζί με τις ευκαιρίες -ιδίως για τη λεγόμενη «πράσινη ανάπτυξη»- που φέρνει η ΑΙ, υπάρχουν «μεγάλα ρίσκα», η δε νομοθετική πράξη της Ένωσης «βρίσκεται στο τελικό της στάδιο» (έχει τεθεί ως ανεπίσημο όριο ο προσεχής Δεκέμβριος, αν και παραμένουν ακόμα αρκετά «αγκάθια»).
Η ενωσιακή ρύθμιση στο μείζον αυτό θέμα μοιάζει με όλες τις ενωσιακές ρυθμίσεις σε όλα τα θέματα: αποτελεί προϊόν συγκρούσεων και τελικά συμβιβασμών μεταξύ των κρατών-μελών και των πολιτικών ομάδων (στη σχετική Πράξη, η ευρωπαϊκή Δεξιά προσπάθησε, ευτυχώς ανεπιτυχώς, να περάσει εξαιρέσεις όσον αφορά τη δυνατότητα χρήσης βιομετρικών δεδομένων) και στηρίζεται στη «φιλοσοφία της διαφάνειας»: στη συγκεκριμένη περίπτωση από την υποχρέωση δημοσιοποίησης των «τεχνολογικών μοντέλων», του περιεχομένου που «γέννησαν» αυτά τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης και πληροφοριών για τα δεδομένα που «έθρεψαν» αυτά τα μοντέλα κι αυτό το περιεχόμενο. Η πρόεδρος της Επιτροπής ανέφερε το ένα από τα διλήμματα που αντιμετώπισε η Πράξη –το ποιος θα ελέγχει, εθνικές αρχές ή μια κεντρική ευρωπαϊκή, με προτίμηση, μέχρι στιγμής, στις πρώτες-, ξεπέρασε, όμως, σαν σχεδόν αυτονόητες τις δυο κρίσιμες προ-επιλογές που στηρίζουν όλα το οικοδόμημα: ρύθμιση μέσω «νόμου» (και μάλιστα Κανονισμού, δηλαδή νόμου δεσμευτικού για όλους) και με κύριο κριτήριο ελέγχου το βαθμό κινδύνου (με μόνο τις εταιρίες και τα «μοντέλα» υψηλού κινδύνου να υπάγονται σε έλεγχο).
Ο υπόλοιπος κόσμος, ενώ συμφωνεί ως προς τον κίνδυνο -ο γνωστός και μη εξαιρετέος Έλον Μασκ πλειοδότησε όλων: «βρισκόμαστε, για πρώτη φορά στην ιστορία, μπροστά σε κάτι που θα είναι πολύ πιο έξυπνο από εμάς τους ανθρώπους»-, δεν ομονοεί ως προς τη «θεραπεία». Η «τεχνολογική βιομηχανία» (μπίζνες), εκπροσωπούμενη, μεταξύ άλλων στη Διάσκεψη από το Νικ Κλεγκ, πρώην Αντιπρόεδρο του Κάμερον, δυσπιστεί, όπως είναι φυσικό (όχι όμως λογικό) σε κάθε είδους ρύθμιση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, που εκπροσωπήθηκαν από την Αντιπρόεδρο Κάμαλα Χάρις, τονίζουν πιο πολύ τους κινδύνους –«υπαρξιακή απειλή»- και επιθυμούν μια «κοινή» (δηλαδή υπό τη δική τους ηγεσία και όχι της Ευρώπης) προσπάθεια, που δεν θα περνά αναγκαστικά μέσα από νομική ρύθμιση. Η οικοδέσποινα Αγγλία, εκ μέρους της οποίας μίλησε και ο Πρωθυπουργός Σούνακ αλλά και ο βασιλιάς Κάρολος, πλειοδότησε ως προς τα θετικά στοιχεία -«υποβοηθά τον αγώνα για μηδενικές εκπομπές και για πράσινη ενέργεια»- και ανακοίνωσε ότι προετοιμάζει, σκοπεύοντας να επενδύσει 225 εκατομμύρια λίρες, ένα «σούπερ-κομπιούτερ» βασισμένο στην τεχνητή νοημοσύνη.
Μ’ αυτά και μ’ αυτά, η Ευρώπη, που ξεκίνησε σα λαγός, κινδυνεύει να καταλήξει χελώνα και σε αυτόν τον παγκόσμιο αγώνα, που έχει για «γήπεδο», ας μη γελιόμαστε, τη Σίλικον Βάλεϊ.