Ο νέος ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να προσδιορίζεται με αναρίθμητα επίθετα (σύγχρονος, δημοκρατικός, συμμετοχικός, ριζοσπαστικός και πολλά άλλα), η επωδός όμως παραμένει σταθερή: της Αριστεράς.
Ασφαλώς θα βοηθούσε τη συζήτηση αν κάποιος έμπαινε στον κόπο να προσδιορίσει τι ακριβώς σημαίνουν σήμερα οι έννοιες «αριστερός» και «Αριστερά». Για να αποδειχθεί αν πρόκειται για έναν ουσιαστικό προσδιορισμό ή απλώς για μια συμβολική χειρονομία. Οπως για παράδειγμα ο σταυρός που κάνουν οι άνθρωποι μπροστά σε μια δυσκολία χωρίς να είναι και φανατικοί χριστιανοί. Μια δήλωση πίστης, πολλές φορές κενή περιεχομένου.
Η Αριστερά, ανά τους αιώνες, είχε συνδεθεί με έναν τελικό σκοπό: την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού.
Ο σκοπός διαμόρφωνε τη φυσιογνωμία της, ένα ιδεολογικό και πολιτικό περιεχόμενο. Απ’ αυτό κρίθηκε και η Ιστορία έκανε τον απολογισμό της.
Ο ΣΥΡΙΖΑ λοιπόν σήμερα, ομνύοντας στην Αριστερά, επιδιώκει τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας; Η εύκολη απάντηση είναι ότι πρόκειται για ανέκδοτο. Οι τελευταίοι που υποτίθεται ότι το επιχείρησαν είναι κάποιοι δικτάτορες της Λατινικής Αμερικής, καταδικάζοντας ολόκληρες κοινωνίες σε λιμοκτονία.
Γιατί λοιπόν επιμένουν σε ένα «άδειο πουκάμισο»; Στην καλή εκδοχή, για λόγους συναισθηματικής καθήλωσης στο παρελθόν. Στην κακή, πρόκειται για κλασικό φαινόμενο πολιτικής και ιδεολογικής καθυστέρησης.
Φοβάμαι όμως ότι όλη αυτή η καθήλωση στο παρελθόν δεν είναι κατάλληλη απλώς για αργόσχολες φιλοσοφικές αναζητήσεις. Γιατί δημιουργεί πολιτικά αποτελέσματα. Συνθέτει έναν κόσμο ενοχών που παρεμποδίζει και αφυδατώνει το εγχείρημα της μετεξέλιξης του ΣΥΡΙΖΑ.
Για να το πούμε απλά: ένας νέος ΣΥΡΙΖΑ είτε θα κόψει τον ομφάλιο λώρο με μια παρελθοντική και πλέον κενή περιεχομένου «αριστεροσύνη», είτε δεν μπορεί να υπάρξει.
Εδώ και 30-40 χρόνια όλα τα κόμματα που προήλθαν από την ευρωπαϊκή Αριστερά και δεν οδηγήθηκαν στο πολιτικό νεκροταφείο εγκατέλειψαν οριστικά την προοπτική του σοσιαλισμού. Ρητά και χωρίς ενοχικά σύνδρομα. Επαψαν να ορίζονται ως κόμματα αριστερά και έψαξαν το μέλλον τους στον αστερισμό του Κέντρου και της Κεντροαριστεράς. Εγκατέλειψαν με χαρά την ταμπέλα της «Αριστεράς» στα τοπικά ΚΚΕ. Αλλού πέτυχαν, αλλού δυσκολεύτηκαν, επιβίωσαν όμως στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή.
Ο νέος στόχος που ανιχνεύτηκε ήταν ο «εξορθολογισμός», η «εξημέρωση», ο «εξανθρωπισμός» του καπιταλισμού. Με έμφαση στην άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, τη ρύθμιση των «άγριων ενστίκτων» του καπιταλισμού, τη βελτίωση της δημοκρατίας. Οι σημαίες της ανατροπής του καπιταλισμού μεταφέρθηκαν -όχι με πολλές τιμές, είναι αλήθεια- στα μουσεία της Ιστορίας.
Είναι έτοιμος ο ΣΥΡΙΖΑ για μια ανάλογη ιστορική τομή; Χωρίς αυτήν, πάντως, είναι βέβαιο ότι το εγχείρημα του νέου ΣΥΡΙΖΑ θα παραμείνει ανάπηρο. Και πιθανότατα ατελέσφορο.
Γιατί θα οδηγεί μονίμως σε μια παλινδρόμηση ανάμεσα σε ένα παρελθόν τελειωμένο και σε ένα μέλλον όπου τα σύνδρομα της ενοχής δεν τον αφήνουν να το δημιουργήσει.