Με το μεγαλύτερο σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλών ταχυτήτων στον κόσμο, ένα σύστημα πληρωμών που πραγματοποιείται σε μεγάλο βαθμό μέσω τηλεφωνικών εφαρμογών και το ήμισυ των σταθμών συλλογής ηλιακής ενέργειας στον κόσμο, η Κίνα συχνά μοιάζει με μια χώρα που είναι πρωτοπόρα στην τεχνολογία. Ωστόσο, όταν σκεφτεί κανείς πώς ταΐζει τον πληθυσμό της, αντιλαμβάνεται ότι εκεί δεν γίνονται, παρά τα στοιχειώδη.
Περίπου το 44% του ζωικού κεφαλαίου της χώρας το 2010, αυξανόταν ακόμα μέσα σε αυλές και παραδοσιακές μικτές εκμεταλλεύσεις, όπου αναμιγνύονται με καλλιέργειες και άλλα ζώα. Αυτό είναι μια δραματική πτώση από ό,τι συνέβαινε μια γενιά πριν, όταν περίπου το 97% των ζώων εκτρέφονταν σε παραδοσιακές συνθήκες, οι συνθήκες στην Κίνα υπολείπονται εκείνες που υπάρχουν σε άλλες χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Ευρώπη, όπου το 95% ή περισσότερο των χοίρων και των πουλερικών εκτρέφονται σε λεγόμενα «συστήματα εντατικής καλλιέργειας» – δηλαδή σε εργοστασιακά αγροκτήματα.
Αυτή η μετάβαση είναι πιθανό να αποτελέσει μείζονα παράγοντα στην εξάπλωση νέων ασθενειών, όπως ο κοροναϊός, ο οποίος έχει σκοτώσει 17 ανθρώπους από τότε που εντοπίστηκε για πρώτη φορά τον περασμένο μήνα στην πόλη Wuhan. Η πόλη της κεντρικής Κίνας τέθηκε σε καραντίνα την Πέμπτη, προκειμένου να μην επεκταθεί ο ιός. Ο τρόπος που η Κίνα χειρίζεται τις αλλαγές οι οποίες λαμβάνουν χώρα στη βιομηχανία τροφίμων της, θα καθορίσει το μέλλον των λοιμώξεων για όλους στον πλανήτη.
Οι επιδημίες είναι προϊόν της αστικοποίησης
Μόνο όταν οι άνθρωποι άρχισαν να συγκεντρώνονται σε πυκνοκατοικημένες πόλεις πριν από περίπου 5.000 χρόνια, οι μολύνσεις ήταν σε θέση να επιτύχουν την κρίσιμη μάζα που απαιτείται για να σκοτώσουν ανθρώπινες υπάρξεις σε μεγάλους αριθμούς. Τα παγκόσμια κρούσματα ασθενειών που ονομάζουμε πανδημίες άρχισαν να εμφανίζονται μόνο όταν ο αστικός μας πολιτισμός έγινε παγκόσμιος.
Σκεφτείτε αυτό από την άποψη της κτηνοτροφίας και τις συνέπειες που επιφέρει. Στο διάστημα των 50 ετών περίπου, η εργοστασιακή γεωργία συγκέντρωσε έναν πληθυσμό ζώων που προηγουμένως ήταν διάσπαρτος μεταξύ μικρών και μεσαίων εκμεταλλεύσεων. Οι επιδημίες που κάποτε επηρέαζαν μόνο τους ανθρώπους, τώρα μπορεί να αποτελούν απειλή και για τα ζώα μας.
Στη συνέχεια, εξετάστε κάθε ζώο ως πιθανό «εργαστήριο» για τις μεταλλάξεις ασθενειών που μπορούν να προκαλέσουν νέες επιδημίες. Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο πληθυσμός των εκτρεφόμενων ζώων είναι περίπου τριπλάσιος του πληθυσμού των ανθρώπων. Ορισμένες από τις σοβαρότερες εστίες ασθενειών τις τελευταίες δεκαετίες οφείλονται σε λοιμώξεις που διαπερνούν το φράγμα των ειδών και πηγαίνουν από εκτρεφόμενα ζώα σε βιομηχανικές συνθήκες, στους ανθρώπους.
Πώς εξαπλώθηκαν οι ιοί H5N1 και H1N1
Η γρίπη των πτηνών H5N1 είχε πιθανώς αρχίσει να εξαπλώνεται όταν τα αποδημητικά πτηνά μπορούσαν να έλθουν σε επαφή με τις νέες εντατικές μονάδες πουλερικών που ξεπήδησαν στην ανατολική Κίνα τη δεκαετία του 1990. Η προέλευση της πανδημίας που προκάλεσε η γρίπη των χοίρων H1N1 είναι πιο δύσκολο να εντοπιστεί, αλλά αρκετές μελέτες δείχνουν ποικίλες καταβολές που σχετίζονται με τις παγκόσμιες μετακινήσεις χοίρων και πουλερικών μεταξύ της Ευρώπης, της Ασίας και της Βόρειας Αμερικής.
Ο ιός Wuhan, ομοίως, βρέθηκε για πρώτη φορά μεταξύ ανθρώπων που συνδέονται με την αγορά νωπών κρεάτων και ψαριών. Όπως έγραψε ο Άνταμ Μίντερ, οι συνθήκες σε αυτούς τους υπαίθριους πάγκους – όπου πολλά ζώα σφαγιάζονται ή παραμένουν ζωντανά – αποτελούν μείζονα παράγοντα στην εξάπλωση της νόσου στην Κίνα τα τελευταία χρόνια.
Δεν είναι όλα τα νέα, όμως, άσχημα. Ακριβώς επειδή είναι τόσο ισχυρές οι πηγές της μόλυνσης, τα μέτρα βιοασφάλειας και η επιτήρηση σε εντατικές εκμεταλλεύσεις -εκτροφεία είναι γενικά πολύ πιο αυστηρά από ό,τι σε παραδοσιακές εκμεταλλεύσεις. Η γραφειοκρατία της Κίνας χαρακτηρίζεται συχνά από μυστικότητα και αναποφασιστικότητα σε σχέση με τις επιδημίες και τα προβλήματα ασφάλειας των τροφίμων. Φαίνεται να παίρνει ισχυρή κατεύθυνση από την ηγεσία της χώρας, προκειμένου να αντιστραφεί αυτή η τάση, οπότε είναι καλό ότι ο πρόεδρος Ξι Σινγκπίνγκ ζήτησε να αναληφθεί δράση γύρω από το τελευταίο ξέσπασμα του νέου ιού. Ωστόσο, η καταστροφική εξάπλωση της αφρικανικής πανώλης των χοίρων κατά το προηγούμενο έτος υποδεικνύει ότι η ασφάλεια των τροφίμων παραμένει ασθενέστερη από ό, τι θα έπρεπε.