Για χρόνια, η άτυπη συμφωνία για τα πιο φιλόδοξα νέα μυαλά της Βρετανίας ήταν σαφής. Διάβασμα, πανεπιστήμιο και στη συνέχεια υψηλές απολαβές.

Όμως αυτό το κοινωνικό συμβόλαιο έχει σταδιακά διαβρωθεί. Σύμφωνα με ανάλυση του Bloomberg, το πλεονέκτημα των μισθών που απολάμβαναν οι απόφοιτοι έναντι του κατώτατου μισθού στην Αγγλία έχει υποχωρήσει στο μισό από το 2007. Με βάση το κόστος ζωής, ένας τυπικός, άγαμος πτυχιούχος σε ηλικία εργασίας κερδίζει πλέον περίπου 30% — ή 8.000 λίρες — λιγότερα από τότε.

Σε μια περίοδο όπου η νέα κυβέρνηση των Εργατικών εγκαταλείπει τη μαζική κατεύθυνση των νέων προς την τριτοβάθμια εκπαίδευση, τα δεδομένα δείχνουν ότι και άλλες πολιτικές επιλογές ενισχύουν την αποδυνάμωση του πανεπιστημιακού πλεονεκτήματος. Η αύξηση του εθνικού κατώτατου μισθού που εισήγαγε η υπουργός Οικονομικών Ρέιτσελ Ριβς έχει συμβάλει στη συρρίκνωση του μισθολογικού χάσματος και οι επικείμενες ρυθμίσεις στον νέο προϋπολογισμό αναμένεται να το μειώσουν ακόμη περισσότερο.

«Μετανιώνω που πήγα στο πανεπιστήμιο», λέει η Χέιλι Νάιτ, η οποία 15 χρόνια μετά την αποφοίτησή της εξακολουθεί να έχει φοιτητικό χρέος 18.000 λιρών. Η 37χρονη, σήμερα εργαζόμενη στις δημόσιες σχέσεις στο Λονδίνο, σπούδασε δημιουργική γραφή και αγγλική λογοτεχνία σε μια εποχή που ο Τόνι Μπλερ επιδίωκε την είσοδο του 50% των νέων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Το 2007, ο μέσος νέος απόφοιτος ηλικίας 21–30 ετών στην Αγγλία κέρδιζε σχεδόν διπλάσια από έναν εργαζόμενο στον κατώτατο μισθό με πλήρη απασχόληση. Το χάσμα σήμερα μοιάζει σημαντικά πιο περιορισμένο, παρά το διεθνές κύρος του βρετανικού πανεπιστημιακού τομέα. Το Ηνωμένο Βασίλειο φιλοξενεί τέσσερα από τα δέκα κορυφαία πανεπιστήμια στον κόσμο και μια σειρά καινοτομιών με διεθνή απήχηση — από το εμβόλιο για την Covid έως τις τηλεοράσεις επίπεδης οθόνης.

Η ανάλυση του Bloomberg, βασισμένη σε επίσημα κυβερνητικά στοιχεία, καταγράφει την απότομη μείωση του μισθολογικού πλεονεκτήματος των αποφοίτων σε σχέση με τους εργαζόμενους στον κατώτατο μισθό. Το 2024, οι νέοι απόφοιτοι κερδίζουν μόλις 1,43 λίρες για κάθε λίρα όσων εργάζονται στον κατώτατο μισθό. Λαμβάνοντας υπόψιν φόρους και αποπληρωμές φοιτητικών δανείων, το πραγματικό προβάδισμα μειώνεται σε μόλις 32 πένες ανά ώρα. Η εικόνα είναι παρόμοια και για τους εργαζόμενους αποφοίτους όλων των ηλικιών, ακόμη και για όσους διαθέτουν μεταπτυχιακό.

«Μας το παρουσίασαν ως εγγυημένο εισιτήριο για καλύτερη καριέρα και υψηλότερο εισόδημα», λέει η Νάιτ. «Δεν πιστεύω πια ότι αυτά τα υποσχόμενα οφέλη ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα».

Παρότι τα δίδακτρα στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι χαμηλότερα από τα περισσότερα ιδιωτικά πανεπιστήμια των ΗΠΑ, οι 9.535 λίρες ετησίως για τους προπτυχιακούς φοιτητές θεωρούνται υψηλό κόστος σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Επιπλέον, τα οικονομικά οφέλη της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης συγκριτικά με χώρες της Δυτικής Ευρώπης είναι αισθητά μικρότερα. Με βάση στοιχεία του ΟΟΣΑ, οι Βρετανοί απόφοιτοι καταγράφουν από τις χαμηλότερες οικονομικές αποδόσεις στον ανεπτυγμένο κόσμο — με τη χώρα να βρίσκεται σχεδόν στον πάτο των σχετικών κατατάξεων για τις γυναίκες και στην 25η θέση για τους άνδρες.

Έρευνα του King’s College London και της Ipsos δείχνει ότι κυρίως οι νέοι άνδρες αισθάνονται εγκλωβισμένοι ανάμεσα σε ανεκπλήρωτες υποσχέσεις κοινωνικής κινητικότητας: το 40% θεωρεί ότι η ζωή τους θα είναι χειρότερη από εκείνη των πατεράδων τους. Οι γυναίκες, αντίθετα, εμφανίζονται πιο αισιόδοξες.

Τα κυβερνητικά στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι οι απόφοιτοι έχουν υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης — περίπου κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες — όμως το Institute for Fiscal Studies σημειώνει ότι τα εισοδήματά τους διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με το πανεπιστήμιο και το αντικείμενο σπουδών.

Με τη Ριβς να εξετάζει νέες φορολογικές επιβαρύνσεις ενόψει του προϋπολογισμού της 26ης Νοεμβρίου, οι σημερινοί φοιτητές υπολογίζουν προσεκτικά τις μακροπρόθεσμες προοπτικές τους. Ο Σούχριντιο Μπόουζ, φοιτητής στο University College London από την Ινδία, δηλώνει ότι οι αρχικοί μισθοί στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι απλώς «αρκετοί για να ζήσει κανείς», αλλά πολύ κάτω από την οικονομική πραγματικότητα μιας χώρας με υψηλό κόστος ζωής. Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου Loughborough, το κόστος ενοικίασης έχει υπερδιπλασιαστεί από το 2008, ενώ δαπάνες για τρόφιμα, ένδυση και βασικές υπηρεσίες έχουν εκτοξευθεί.

Η πίεση στους αποφοίτους αντικατοπτρίζει δύο βασικούς παράγοντες: την εντυπωσιακή αύξηση του κατώτατου μισθού και τον δραστικά μεγαλύτερο αριθμό πτυχιούχων που ανταγωνίζονται για περιορισμένες θέσεις υψηλής ειδίκευσης. Με βάση μελέτη της McKinsey, έως και το 40% των αποφοίτων εργάζεται σε θέσεις που δεν απαιτούν πανεπιστημιακό πτυχίο.

Ο Στίβεν Έβανς του Learning & Work Institute τονίζει πως «όταν μόνο το 30% του πληθυσμού είχε πτυχίο, το προσόν αυτό έστελνε ένα ισχυρό μήνυμα στους εργοδότες». Σήμερα, το πού σπουδάζει κάποιος και τι σπουδάζει μετράει πολύ πιο καθοριστικά.

Ο Μπόουζ παραδέχεται ότι η αναζήτηση εργασίας στο Ηνωμένο Βασίλειο μοιάζει με «δεύτερο πτυχίο», σε αντίθεση με την Ινδία όπου η εισαγωγή στο πανεπιστήμιο είναι δύσκολη, αλλά η απορρόφηση των αποφοίτων από την αγορά εργασίας πολύ πιο άμεση. «Στην Ινδία, αν πας σε κορυφαίο πανεπιστήμιο, η δουλειά σε βρίσκει», λέει. «Εδώ, η διαδικασία φαίνεται ατελείωτη».

Διαβάστε ακόμη

Πλειστηριασμοί: Το οικόπεδο-«φιλέτο» στη Λ. Αθηνών – Ποια βαριά ονόματα είναι στο στόχαστρο (pics)

Εφορία: Ποιοι κινδυνεύουν να πληρώσουν έξτρα φόρους και πρόστιμα ως το τέλος Δεκεμβρίου 2025

Κωνσταντίνος Κωστούλης: Ποιος είναι ο Αγρότης της Χρονιάς – Το δύσκολο παρόν και το πλάνο για τον πρωτογενή τομέα

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα