Από την πρώτη κιόλας μέρα της δεύτερης προεδρικής θητείας του, ο Ντόναλντ Τραμπ δείχνει αποφασισμένος να υλοποιήσει τις ριζοσπαστικές υποσχέσεις που είχε δώσει προεκλογικά. Οι πρώτες 100 ημέρες της διακυβέρνησής του έχουν ήδη προκαλέσει βαθιές αναταράξεις στη διεθνή σκηνή, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να παρακολουθεί με σκεπτικισμό και αμηχανία την ανατροπή της μεταπολεμικής σταθερότητας. Σύμφωνα με τους New York Times, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι μιλούν πλέον για μια νέα εποχή αβεβαιότητας, ενώ η Ουάσινγκτον φαίνεται να αποσύρεται από τις παραδοσιακές της δεσμεύσεις.

Πέντε πολιτικά «σοκ» στο πρώτο τρίμηνο

Μέσα σε μόλις τρεις μήνες, ο Τραμπ κατάφερε να ανατρέψει παραδοσιακές ισορροπίες, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό. Πέντε κρίσιμες πρωτοβουλίες ξεχωρίζουν: η σύγκρουση με το δικαστικό σώμα, η δραστική περικοπή των ομοσπονδιακών δαπανών, οι επιθετικές μεταναστευτικές πολιτικές, η επιβολή νέων δασμών σε κρίσιμες εισαγωγές, αλλά και η ευθεία επίθεση προς τα αμερικανικά πανεπιστήμια, με αιχμή το Χάρβαρντ.

Σε όλα αυτά, ο κοινός παρονομαστής είναι η συστηματική αποδόμηση των θεσμών και της τεχνογνωσίας που διαμόρφωσαν επί δεκαετίες τη θέση των ΗΠΑ ως παγκόσμιου ηγέτη.

Η κατάρρευση της εμπιστοσύνης και το κόστος της αβεβαιότητας

Το ισχυρότερο πλήγμα, ωστόσο, ίσως να μην είναι θεσμικό αλλά συμβολικό: η σταδιακή κατάρρευση της εμπιστοσύνης στις ΗΠΑ από την πλευρά των συμμάχων τους. Όπως σημειώνουν οι New York Times, αυτή η εμπιστοσύνη είχε χτιστεί σταθερά επί γενιές. Η επανεμφάνιση του Τραμπ στο προσκήνιο, και μάλιστα με τόσο επιθετική ατζέντα, υπονομεύει βαθιά αυτή τη σχέση.

Παρότι θεωρητικά ένας μελλοντικός πρόεδρος θα μπορούσε να επαναφέρει τις ΗΠΑ σε τροχιά σταθερότητας, ειδικοί επισημαίνουν πως οι δομικές αιτίες που έφεραν στην εξουσία τον Τραμπ –η αυξανόμενη κοινωνική ανισότητα και η οικονομική ανασφάλεια– παραμένουν ανέπαφες. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλοί φοβούνται πως η «εποχή Τραμπ» δεν είναι μια ιστορική παρέκκλιση, αλλά η αρχή μιας νέας κανονικότητας.

Παγκόσμια αποστασιοποίηση από την Ουάσινγκτον

Μπροστά στη νέα γεωπολιτική αστάθεια, οι διεθνείς σύμμαχοι των ΗΠΑ κινούνται ήδη για να περιορίσουν την εξάρτησή τους από την Ουάσινγκτον. Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά στη σύναψη νέων εμπορικών συμφωνιών, όπως εκείνη με χώρες της Νότιας Αμερικής, δημιουργώντας μία από τις μεγαλύτερες ζώνες ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο. Παράλληλα, ο Καναδάς εξετάζει τρόπους να ενισχύσει την ευρωπαϊκή άμυνα, ενώ η Βρετανία και η Ε.Ε. διαπραγματεύονται μία ανεξάρτητη αμυντική συμφωνία.

Ο Ian Goldin, καθηγητής παγκοσμιοποίησης στην Οξφόρδη, εξηγεί στους New York Times πως ο κόσμος «προχωράει», κλείνοντας νέες συμμαχίες και ανακατευθύνοντας ταλέντα και επενδύσεις μακριά από τις ΗΠΑ. Η αποσταθεροποίηση που φέρνει η αμερικανική προεδρία δεν αποκαθίσταται εύκολα, ενώ η επιρροή των ΗΠΑ διαβρώνεται με ρυθμούς που δεν μπορούν να ανακοπούν άμεσα.

Η Κίνα επωφελείται

Το κενό που αφήνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες σπεύδει να καλύψει η Κίνα. Ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ επιχειρεί να προβάλει τη χώρα του ως προστάτη του ελεύθερου εμπορίου, σε αντίθεση με τον αυξανόμενο προστατευτισμό του Τραμπ. Αυτή η στροφή έχει ήδη αρχίσει να προσελκύει αναδυόμενες αγορές από τη Λατινική Αμερική, την Ασία και την Αφρική.

Την ίδια ώρα, η επιθετική ρητορική του Τραμπ έναντι των παραδοσιακών εταίρων αποδυναμώνει τις προσπάθειες αποτροπής της τεχνολογικής κυριαρχίας της Κίνας. Οι ΗΠΑ είχαν πετύχει να αποτρέψουν χώρες όπως η Ιαπωνία και η Ολλανδία από το να προμηθεύουν προηγμένο εξοπλισμό στην Κίνα. Πλέον, οι σχέσεις αυτές διαβρώνονται.

Η εσωτερική αποδόμηση της επιστημονικής υπεροχής

Εκτός από τις διεθνείς επιπτώσεις, η πολιτική του Τραμπ έχει βαθιά επίδραση και στον εσωτερικό επιστημονικό ιστό των ΗΠΑ. Η μείωση της κρατικής χρηματοδότησης για την έρευνα –που καλύπτει περίπου το 40% των επιστημονικών επενδύσεων της χώρας– απειλεί να διαβρώσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των ΗΠΑ σε τεχνολογία και καινοτομία. Οι κορυφαίοι ερευνητές και τα ταλέντα στρέφονται πλέον σε πιο σταθερά περιβάλλοντα, ενώ πανεπιστήμια και ιδρύματα προσπαθούν να αντισταθμίσουν τις απώλειες με ιδιωτικά κονδύλια.

Προς ένα νέο γεωπολιτικό τοπίο

Οι New York Times επισημαίνουν πως συχνά οι ιστορικές μεταβάσεις δεν γίνονται αντιληπτές όταν συμβαίνουν. Ενδέχεται οι ημέρες αυτές να αποτελούν την αρχή του τέλους μιας εποχής όπου οι ΗΠΑ αποτελούσαν τον αδιαμφισβήτητο ηγέτη του ελεύθερου κόσμου. Η προεδρία Τραμπ ενδέχεται να σηματοδοτεί όχι μόνο μια προσωρινή κρίση, αλλά μια βαθύτερη αναδιάταξη των παγκόσμιων ισορροπιών.

Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις των πρώτων 100 ημερών αποτελούν ένα ηχηρό καμπανάκι για τη διεθνή κοινότητα. Όπως επισημαίνουν αναλυτές, αν η πορεία αυτή συνεχιστεί, η επόμενη τετραετία μπορεί να φέρει όχι μόνο θεσμικές ανατροπές, αλλά και έναν μόνιμο μετασχηματισμό του παγκόσμιου πολιτικού και οικονομικού τοπίου.

Διαβάστε ακόμη

Ενέργεια: Τα υπερατλαντικά ραντεβού Παπασταύρου και τα μηνύματα από τους αμερικανικούς πετρελαϊκούς κολοσσούς

Μεταβιβάσεις ακινήτων με μικρά γράμματα… μεγάλου κόστους!

Πλειστηριασμοί: Ο «Pharos» του Πειραιά, ο Παζαρόπουλος και ένας ιστορικός «Ταΰγετος» (pics)

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα