Ένα βήμα πριν από τον ανοιχτό εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς τα μέτρα ενίσχυσης της αμερικανικής βιομηχανίας απειλούν να σημάνουν το τέλος της βιομηχανίας στη Γηραιά Ηπειρο.

Στις Βρυξέλλες έχει σημάνει συναγερμός, καθώς τα μηνύματα από την ευρωπαϊκή βιομηχανία είναι ανησυχητικά, δεδομένου ότι μεγάλες εταιρείες αναθεωρούν τα επενδυτικά τους σχέδια στο ευρωπαϊκό έδαφος και εξετάζουν το ενδεχόμενο να τα υλοποιήσουν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Η Ευρώπη βρίσκεται σε μειονεκτική θέση λόγω του υψηλού ενεργειακού κόστους, αλλά η κατάσταση επιδεινώνεται από το «πακέτο Μπάιντεν» για τη στήριξη της αμερικανικής βιομηχανίας, το οποίο προβλέπει επιδότηση για παραγωγικές επενδύσεις στον χώρο της ηλεκτροκίνησης, αλλά και ενίσχυση των Αμερικανών καταναλωτών προκειμένου να «αγοράζουν αμερικανικά». Πρόκειται ξεκάθαρα για προστατευτικά μέτρα τα οποία, σύμφωνα με την Ε.Ε., αντιβαίνουν και τους κανόνες περί επιδοτήσεων του Διεθνούς Οργανισμού Εμπορίου. Η κυβέρνηση Μπάιντεν τα θέτει σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου με το προεδρικό «Διάταγμα για Μείωση του Πληθωρισμού» (Inflation Reduction Act), το οποίο προβλέπει συνολικές επιδοτήσεις 369 δισ. δολαρίων. Πρόκειται ασφαλώς για έναν ευφημισμό που καλύπτει επιδοτήσεις και μέτρα προστασίας της αμερικανικής παραγωγής, καθώς τα μέτρα προβλέπουν χρηματοδότηση για εταιρείες που επενδύουν σε παραγωγικές μονάδες ηλεκτρικών αυτοκινήτων και μπαταριών, αλλά και ενισχύσεις 7.500 δολαρίων για τους καταναλωτές που θα αγοράζουν ηλεκτρικά οχήματα τα οποία συναρμολογούνται στις ΗΠΑ με ανταλλακτικά που παράγονται εκεί.

Μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες αναθεωρούν τα επενδυτικά τους σχέδια και «κοιτάζουν» πλέον προς τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τους «Financial Times», η ενίσχυση για μια επένδυση στις ΗΠΑ μπορεί να φτάσει τα 600-800 εκατ. δολάρια, τη στιγμή που για μια επένδυση στη Γερμανία η αντίστοιχη επιδότηση θα ήταν 155 εκατ. δολάρια.

Σύμφωνα με την εφημερίδα, η ισπανική Iberdrola, από τις μεγαλύτερες ενεργειακές εταιρείες παγκοσμίως, θα κάνει τις μισές νέες επενδύσεις της στις ΗΠΑ έναντι 23% εντός της Ε.Ε. Η γαλλική Safran, που παράγει κινητήρες και ανταλλακτικά αεροσκαφών, επανεξετάζει, σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, τις επενδύσεις της στη Γαλλία και δίνει προτεραιότητα στην Ασία και τις ΗΠΑ.

Οι αμερικανικές επιδοτήσεις έχουν προκαλέσει μεγάλη ανησυχία και αντιδράσεις στην Ευρώπη, αλλά και στην Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, που βλέπουν τις ενέργειες των ΗΠΑ ως απειλή και για τα δικά τους συμφέροντα. Είναι ενδεικτικό ότι ο Επίτροπος Τιερί Μπρετόν, αρμόδιος για την εσωτερική αγορά της Ε.Ε., μίλησε την περασμένη εβδομάδα για υπαρξιακό κίνδυνο της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.

Ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Μπρινό Λεμέρ και ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ εξέδωσαν κοινή δήλωση την περασμένη εβδομάδα, με την οποία ζητούν να διαμορφωθεί μια συντονισμένη ευρωπαϊκή βιομηχανική πολιτική προκειμένου να απαντήσει η Ε.Ε. στα μέτρα προστατευτισμού των ΗΠΑ, ενώ το θέμα απασχόλησε και το συμβούλιο υπουργών Εμπορίου της Ε.Ε.

Προς το παρόν η Ε.Ε. δείχνει να έχει πιαστεί στον ύπνο, καθώς βρίσκεται ακόμη στη φάση της διαπίστωσης του προβλήματος και του κινδύνου, αλλά υπάρχει αμηχανία στην αντίδραση.

Υπό συζήτηση στην Ε.Ε. βρίσκονται αντίστοιχα μέτρα επιδότησης και ενισχύσεων της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Η εναλλακτική είναι η επιβολή «αντιποίνων» στα προστατευτικά μέτρα των ΗΠΑ, αλλά θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανοιχτό εμπορικό πόλεμο.

Στο τραπέζι των Ευρωπαίων βρίσκεται η δημιουργία ενός Ταμείου Ευρωπαϊκής Κυριαρχίας (European Sovereignty Fund), ονομασία που παραπέμπει στην έννοια της «εθνικής κυριαρχίας» σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Τη δημιουργία ενός τέτοιου ταμείου για την ενίσχυση των ευρωπαϊκών επενδύσεων προκειμένου να καλύψουν τις ευρωπαϊκές περιβαλλοντικές προδιαγραφές είχε αναφέρει η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε ομιλία της τον περασμένο Σεπτέμβριο.

Αλλά η υλοποίηση ενός τέτοιου εγχειρήματος δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, καθώς υπάρχουν σημαντικές διαφωνίες ανάμεσα στις χώρες-μέλη και το… διαρκές πρόβλημα του χάσματος ανάμεσα στις χώρες του Βορρά και του Νότου.

Τα γερμανικά σχέδια για εθνικές επιδοτήσεις ύψους 200 δισ. ευρώ προκειμένου να ανακάμψει η γερμανική βιομηχανία από το χτύπημα που της προκαλεί η ενεργειακή κρίση είχαν πυροδοτήσει αντιδράσεις σε άλλες χώρες-μέλη. Τέτοιους είδους μονομερείς εθνικές ενισχύσεις απειλούν να δημιουργήσουν νέες ανακατατάξεις υπέρ των ισχυρών στην Ευρώπη, όπως είχε χαρακτηριστικά επισημάνει ο επιχειρηματίας Ευάγγελος Μυτιληναίος του φερώνυμου βιομηχανικού ομίλου μιλώντας σε εκδήλωση του Κύκλου Ιδεών. Το Βερολίνο είχε ιστορικά σφοδρές αντιδράσεις στην ανάπτυξη μια ευρωπαϊκής βιομηχανικής πολιτικής, παρότι το ζητούσαν η Γαλλία και άλλες χώρες. Στην πραγματικότητα η Γερμανία είχε την πρωτοκαθεδρία στην ευρωπαϊκή βιομηχανία και έβαζε βέτο σε κοινές πολιτικές που θα ενίσχυαν τις δομές και των άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

Μετά την ενεργειακή κρίση, όμως, το γερμανικό εξαγωγικό μοντέλο δοκιμάζεται και το γεγονός αυτό ίσως ξεμπλοκάρει τις αποφάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς πλέον βρίσκεται σε κίνδυνο συνολικά η ευρωπαϊκή βιομηχανία.

Καταστροφικός συνδυασμός

Πολλοί μιλούν πλέον για την τέλεια καταιγίδα για την ευρωπαϊκή βιομηχανία, καθώς οι αμερικανικές επιδοτήσεις είναι το κερασάκι στην τούρτα μιας συγκυρίας που διαμορφώνει έναν καταστροφικό συνδυασμό.

Η ενεργειακή κρίση δεν έχει τελειώσει και οι επικρατέστερες προβλέψεις συγκλίνουν στο ότι οι τιμές της ενέργειας θα παραμείνουν ψηλά για τα επόμενα 2-3 χρόνια -ή και περισσότερο- υπονομεύοντας την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.

Οι εξαγωγικές αγορές της Ευρώπης, όπως κατεξοχήν η Κίνα, «κλείνουν», ενώ και η ίδια η Ευρώπη πλέον κλείνει την πόρτα σε κινεζικές στρατηγικές επενδύσεις.
Οι ελπίδες των Ευρωπαίων ότι ο Τζο Μπάιντεν θα εγκατέλειπε τον προστατευτισμό του Ντόναλντ Τραμπ διαψεύστηκαν, καθώς η αμερικανική κυβέρνηση συνεχίζει στην ίδια κατεύθυνση. Είναι δε πολύ πιθανό ότι η τάση του προστατευτισμού θα ενισχυθεί διότι στην εσωτερική πολιτική ατζέντα των ΗΠΑ βρίσκεται σε πρώτη θέση η υπεράσπιση των εγχώριων συμφερόντων στη λογική τού «Πρώτα η Αμερική». Είναι επομένως πολύ πιθανό, εν όψει των προεδρικών εκλογών σε δύο χρόνια, να υπάρξει πλειοδοσία από Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικάνους σε σχέση με το ποιος θα στηρίξει περισσότερο την εγχώρια παραγωγή και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Οι πολυεθνικές αναθεωρούν τη δομή της αλυσίδας παραγωγής και εφοδιασμού και επαναπατρίζουν παραγωγικές δομές κοντά στη «μητρόπολη» και σε κάθε περίπτωση εντός της περιφέρειάς τους.

Οι μεγάλες εταιρείες έχουν στο τραπέζι εναλλακτικά σχέδια επενδύσεων, ειδικά στους τομείς της πράσινης ενέργειας και οι αποφάσεις που λαμβάνονται σήμερα θα διαμορφώσουν τον παγκόσμιο επενδυτικό και επιχειρηματικό χάρτη για τις επόμενες δεκαετίες.

Διαβάστε ακόμη

Πέτρος Παππάς: Ένας από τους ισχυρότερους Έλληνες εφοπλιστές που στηρίζει τα ελληνικά ναυπηγεία

Ανησυχία για το νέο ξέσπασμα τιμών στην αγορά ηλεκτρισμού – «Καίει» ο μηχανισμός πρόβλεψης τιμών

«Κόντρα» αεροπορικών εταιρειών – αεροδρομίων για τις ανατιμήσεις και την έξοδο των Χριστουγέννων