Η ετήσια σύνοδος κορυφής των BRICS που ξεκίνησε σήμερα, Κυριακή, (και ολοκληρώνεται τη Δευτέρα στο Ρίο ντε Τζανέιρο φέρνει στην επιφάνεια τις δυσκολίες που προκαλεί η ραγδαία διεύρυνση της ομάδας των κυριότερων αναδυόμενων αγορών του πλανήτη.
Αν και οι BRICS περηφανεύονται πως εκπροσωπούν σχεδόν τον μισό πληθυσμό της Γης και ένα πολύ μεγάλο μέρος της οικονομικής της δύναμης, η νέα σύνθεση των 11 κρατών καθιστά δυσκολότερη από ποτέ την επίτευξη συναίνεσης.
Η ομάδα, η οποία έως το 2023 αποτελούνταν από τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική, έχει πλέον ενσωματώσει χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος, το Ιράν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ωστόσο, οι νέες αυτές προσθήκες έχουν επιδεινώσει τις ήδη υπαρκτές διαφορετικές απόψεις και προτεραιότητες μεταξύ τους.
Εξάλλου, ήδη το ραντεβού του Ρίου γίνεται υπό τη σκιά των σημαντικών απουσιών που καταγράφονται.
Περίπου οι μισοί αρχηγοί κρατών της ομάδας αναμένεται να απουσιάσουν από τη Σύνοδο, ανάμεσά τους οι επικεφαλής των δύο ισχυρότερων κρατών που πρωτοστάτησαν για τη δημιουργία της συμμαχίας: ο Πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ και ο Ρώσος ηγέτης Βλαντίμιρ Πούτιν.
Για τον τελευταίο υπάρχει εύλογη δικαιολογία, δεδομένου πως παραμένει απορροφημένος με τον πόλεμο στην Ουκρανία και έχει – για προφανείς λόγους – αποφύγει να… περάσει τα ρωσικά σύνορα, πόσο μάλλον να συμμετέχει σε διεθνή φόρουμ, εδώ και πάνω από τρία χρόνια.
Όμως, σίγουρα η απουσία του Σι Τζινπίνγκ δημιούργησε ερωτηματικά. Ο Κινέζος ηγέτης έχει μεν περικόψει τα διεθνή ταξίδια του τα τελευταία χρόνια, όμως κατά την πολύχρονη διακυβέρνηση του δεν είχε λείψει ποτέ από σύνοδο των BRICS.
Το Πεκίνο δεν έχει δώσει πειστικές εξηγήσεις για την απόφαση του – κάτι περί κολλήματος στο πρόγραμμα του – παρά το γεγονός ότι θα εκπροσωπηθεί σε ανώτατο επίπεδο από το νούμερο 2 της ιεραρχίας, τον πρωθυπουργό Λι Κιανγκ.
Κινεζικές πηγές προσπάθησαν, βέβαια, να υποβαθμίσουν τη σημασία της απουσίας Σι, θυμίζοντας ότι ο Κινέζος ηγέτης επισκέφθηκε το Ρίο για τη Σύνοδο των G20 πριν οκτώ μήνες, ενώ συνάντησε τον Λούλα στο Πεκίνο τον Μάιο. Οι δικαιολογίες αυτές, ωστόσο, δεν έπεισαν και δημιούργησαν ακόμη και εικασίες για πιθανό πρόβλημα υγείας.
Σημειωτέον πως η ένταση στη Μέση Ανατολή θα κρατήσει μακριά από το Ρίο και τους ηγέτες της Αιγύπτου, της Σαουδικής Αραβίας, των ΗΑΕ και βέβαια του Ιράν.
Αν και το κενό που θα προκύψει θα καλύψουν, εν μέρει, οι δέκα νέες «χώρες-εταίροι» της ομάδας, όπως η Κούβα, η Λευκορωσία, η Βολιβία και κράτη της ASEAN, μεταξύ των οποίων το Βιετνάμ, η Ταϊλάνδη και η Μαλαισία — μια συμβιβαστική κατηγορία που εισήχθη το 2023, για να καθησυχαστούν οι επιφυλάξεις της Βραζιλίας και της Ινδίας σχετικά με την ταχεία διεύρυνση της ομάδας.
Η επέκταση έφερε προβλήματα
Σε κάθε περίπτωση, η διεύρυνση σίγουρα δημιούργησε προβλήματα. Μάλιστα, οι πρώτες απτές αποδείξεις δυσλειτουργίας της νέας διευρυμένης σύνθεσης εμφανίστηκαν τον Απρίλιο, σε σύνοδο ΥΠΕΞ της ομάδας, όπου δεν επετεύχθη καν κοινή ανακοίνωση εξαιτίας διαφωνιών για την αφρικανική εκπροσώπηση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η αρχική συναίνεση υπέρ της Νότιας Αφρικής αμφισβητήθηκε έντονα από την Αίγυπτο και την Αιθιοπία.
Παράλληλα, ορισμένα μέλη ακολουθούν διαφορετικές γεωπολιτικές πορείες. Η Ινδία ενισχύει τους δεσμούς της με τις δυτικές δημοκρατίες και έχει συνάψει συμφωνίες με το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία, ενώ βρίσκεται σε συνομιλίες με την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Πρόκειται, εν μέρει, για αντίδραση στην απειλή του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να επιβάλει δασμούς 26% στα ινδικά προϊόντα.
Για πολλούς αναλυτές, ειδικά η Ινδία έχει αναθεωρήσει τη στάση της καθώς αντιλαμβάνεται ότι χάνει την επιρροή της στην ομάδα, ειδικά όσο Κινέζοι και Ρώσοι κυριαρχούν.
Η Βραζιλία, ως οικοδέσποινα, προσπαθεί να στρέψει τη Σύνοδο σε λιγότερο αμφιλεγόμενα θέματα, όπως η καταπολέμηση λοιμωδών νόσων, η τεχνητή νοημοσύνη και οι «πράσινες» επενδύσεις. Με φόντο την επικείμενη διοργάνωση της COP30 στο Μπελέμ, η κυβέρνηση Λούλα δίνει έμφαση στη βιώσιμη ανάπτυξη.
Όμως, το ερώτημα είναι αν οι συμμετέχοντες στη συνάντηση του Ρίο έχουν την πρόθεση να προχωρήσουν σε ακανθώδη ζητήματα που μπορεί να προκαλέσουν την αντίδραση των ΗΠΑ σε ένα διάστημα που ελλοχεύει η απειλή των δασμών Τραμπ.
Σε γραμμή αντιπαράθεσης με τον Τραμπ;
Σύμφωνα με το Bloomberg, στο προσχέδιο του ανακοινωθέντος που προετοιμάστηκε οι ηγέτες συμφωνούν να εκφράσουν «σοβαρές ανησυχίες» για την αύξηση των μονομερών δασμολογικών και μη δασμολογικών μέτρων «που διαστρεβλώνουν το εμπόριο και παραβιάζουν τους κανόνες του ΠΟΕ», σύμφωνα με αντίγραφο του κειμένου.
Παράλληλα, συμφώνησαν να «καταδικάσουν την επιβολή μονομερών καταναγκαστικών μέτρων που αντίκεινται στο διεθνές δίκαιο», αναφορά που αφορά άμεσα τις οικονομικές κυρώσεις. Ωστόσο, το τελικό κείμενο της κοινής δήλωσης ενδέχεται ακόμη να τροποποιηθεί.
Αν και δεν κατονομάζεται ρητά η κυβέρνηση του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, η έμμεση αναφορά είναι ξεκάθαρη, καθώς τα μέτρα που καταγγέλλονται συνδέονται με την πρόσφατη πολιτική επιβολής δασμών σε πολλές χώρες.
Η απροθυμία, πάντως, να κατονομαστεί ευθέως ο Αμερικανός πρόεδρος αντανακλά τις εσωτερικές διαιρέσεις στην ομάδα.
Η αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ προκύπτει και σε θέματα Μέσης Ανατολής. Οι ηγέτες συμφώνησαν να καταδικάσουν τα στρατιωτικά πλήγματα κατά του Ιράν — μέλους των BRICS — και στο προσχέδιο της κοινής δήλωσης αναφέρεται ότι οι επιθέσεις «συνιστούν παραβίαση του διεθνούς δικαίου και του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ».
Επιπλέον εκφράζεται η βαθιά ανησυχία της ομάδας «για την κατάσταση στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη», δεδομένης της επανέναρξης των ισραηλινών επιθέσεων και της παρεμπόδισης της εισόδου ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα.
Ζητείται δε, πλήρης αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από τη Λωρίδα της Γάζας, στο πλαίσιο μιας μόνιμης και άνευ όρων κατάπαυσης του πυρός, απελευθέρωση όλων των ομήρων, ενώ εκφράζεται πλήρης αντίθεση σε οποιαδήποτε αναγκαστική μετακίνηση Παλαιστινίων από τα εδάφη τους.
Αν οι συγκεκριμένες διατυπώσεις παραμείνουν στο τελικό κείμενο όταν ολοκληρωθεί η διήμερη σύνοδος τη Δευτέρα, 7 Ιουλίου, είναι πιθανό να προκαλέσουν δυσφορία, καθώς ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου θα συναντηθεί την ίδια μέρα με τον Πρόεδρο Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
Η ιστορία της ομάδας
Το ακρωνύμιο BRICS δημιουργήθηκε από τον Τζιμ Ο’Νιλ της Goldman Sachs το 2001, για να περιγράψει την οικονομική δυναμική των αναδυόμενων αγορών. Οι πρώτες τέσσερις χώρες σχημάτισαν επίσημα την ομάδα το 2009, με τη Νότια Αφρική να προστίθεται το 2011.
Σήμερα η ομάδα αριθμεί 11 μέλη, με τις προσθήκες της Σαουδικής Αραβίας, της Αιγύπτου, της Αιθιοπίας, του Ιράν, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και – πιο πρόσφατα – της Ινδονησίας.
Επιπλέον 10 χώρες, ανάμεσά τους το Βιετνάμ, η Νιγηρία και η Μαλαισία, έχουν ενταχθεί ως επίσημες «χώρες-εταίροι», μια νέα κατηγορία που θεσπίστηκε στην 16η Σύνοδο Κορυφής των BRICS στη Ρωσία.
Το μπλοκ αντιπροσωπεύει περίπου το 44% του παγκόσμιου ΑΕΠ και πάνω από το 56% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Διαβάστε ακόμη
Οι χρυσές μπίζνες των ελληνικών εταιρειών στα εργοτάξια της Ρουμανίας
Η ώρα των μεγάλων επιχειρήσεων και των «εθνικών πρωταθλητών»
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα
Σχολίασε εδώ
Για να σχολιάσεις, χρησιμοποίησε ένα ψευδώνυμο.