Οι προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ στις 3 Νοεμβρίου του 2020 δεν αφορούν μόνο τους Αμερικανούς και την αμερικανική οικονομία. Το αποτέλεσμα της κάλπης θα έχει σημαντικό αντίκτυπο και στην Ευρώπη σε μια χρονική περίοδο όπου ολόκληρος ο πλανήτης βρίσκεται σε αχαρτογράφητα νερά εξαιτίας της πανδημίας. Σε αυτή την περίπτωση η ρήση «όταν η Αμερική φτερνίζεται, ο πλανήτης παθαίνει πνευμονία» μπορεί να επιβεβαιωθεί με τον πλέον απρόβλεπτο αλλά και επικίνδυνο τρόπο. 

Είναι βέβαιο ότι η αναμέτρηση της 3ης Νοεμβρίου, μία από τις κρισιμότερες που έχουν γνωρίσει οι ΗΠΑ, θα είναι μια αναμέτρηση για γερά νεύρα εάν το τελικό αποτέλεσμα κριθεί από οριακές διαφορές ψήφων σε έναν περιορισμένο αριθμό πολιτειών, όπως ακριβώς συνέβη το 2016.

«Φοβόμαστε ότι οι αμερικανικές εκλογές είναι ο μεγαλύτερος πολιτικός κίνδυνος των τελευταίων δεκαετιών».  Ο Στιβ Γιάκομπσεν, επικεφαλής οικονομολόγος της Saxo Bank δεν μασάει τα λόγια του και προειδοποιεί για το τι θα συμβεί εάν δεν υπάρξει ξεκάθαρο αποτέλεσμα στις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου.

Ο Γιάκομπσεν εκτιμά ότι υπάρχουν τρία διαφορετικά σενάρια για το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών τα οποία συγκεντρώνουν τις εξής πιθανότητες: Ένα αμφισβητούμενο αποτέλεσμα 50% , καθαρή νίκη του Τζο Μπάιντεν 25% και…νίκη του Ντόναλντ Τραμπ 25%.  Τι σημαίνει αυτό; Ότι οι αμερικανικές εκλογές παρά τις δημοσκοπήσεις που δίνουν προβάδισμα στον Μπάιντεν μπορεί τελικά να κριθούν στο νήμα. Κι αυτό γιατί οι εθνικές δημοσκοπήσεις μπορεί να αποτελούν έναν καλό οδηγό αλλά δεν αντανακλούν απαραίτητα το αποτέλεσμα της εκλογικής αναμέτρησης. Οι εκλογές κερδίζονται ή χάνονται σε λίγες πολιτείες.

Η δημοσκόπηση που έκανε τους Ρεπουμπλικάνους να χαμογελούν…

Μια νέα δημοσκόπηση- των τελευταίων ωρών– προκαλεί άγχος στο στρατόπεδο των Δημοκρατικών και φέρνει… χαμόγελα στους Ρεπουμπλικάνους. Η δημοσκόπηση της Des Moines Register/Selzer and Co. poll  για την ΑΪοβα δίνει προβάδισμα στον Τραμπ 48% έναντι του Μπάιντεν που συγκεντρώνει 41%. Η συγκεκριμένη δημοσκόπηση αν είναι… σωστή δείχνει ότι ο Τραμπ είναι σε πολύ καλύτερη θέση από ό,τι παρουσιάζεται και αν ο Μπάιντεν δεν τα πάει καλύτερα από ό,τι η Κλίντον το 2016  στην Αϊοβα, τότε οι Δημοκρατικοί έχουν… λόγους να ανησυχούν.

Πολλά θα κριθούν από τις λεγόμενες επιστολικές ψήφους. Εάν το αποτέλεσμα είναι οριακό, αυτές οι ψήφοι θα είναι καθοριστικής σημασίας. Αυτό ενδεχομένως να οδηγήσει στην καθυστέρηση του τελικού αποτελέσματος ή στο “άνοιγμα” ενός παράθυρου νομικών διεκδικήσεων. Και στο τέλος, ίσως τον λόγο θα τον έχει το Ανώτατο Δικαστήριο… εκεί όπου  διορίστηκε η εκλεκτή του Ντόναλντ Τραμπ Εϊμι Μπάρετ.  Και δεν αποκλείεται η ψήφος της Μπάρετ να αποδειχθεί κομβικής σημασίας, αν το αποτέλεσμα των εκλογών της 3ης Νοεμβρίου κριθεί τελικά στο Ανώτατο Δικαστήριο, ύστερα από πιθανές προσφυγές για τις επιστολικές ψήφους, τις οποίες επιμένει να αμφισβητεί προκαταβολικά ο Τραμπ.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ότι αυτές οι εκλογές είναι διαφορετικές. Όχι μόνο γιατί διεξάγονται σε πρωτόγνωρες συνθήκες με την Αμερική να μετρά δεκάδες χιλιάδες νεκρούς αλλά γιατί η ανασφάλεια για την επόμενη μέρα θα παίξει ίσως τον πιο καθοριστικό ρόλο στην κάλπη. Το ερώτημα είναι ένα: Ποιος έχει πείσει τους Αμερικανούς ότι είναι πιο ικανός να διαχειριστεί το «χάος» της μετά Covid εποχής και ποιος μπορεί να περιορίσει την ζημιά.

Εξι είναι οι «πολιτείες κλειδιά» που οι δύο πλευρές εκτιμούν ότι μπορεί να προσφέρουν στον νικητή περισσότερες από τις 270 ψήφους του Σώματος των Εκλεκτόρων: η Αριζόνα, η Φλόριντα, το Μίσιγκαν, η Βόρεια Καρολίνα, η Πενσιλβάνια και το Ουισκόνσιν. Οι πιο σημαντικοί στόχοι που έχει θέσει η εκστρατεία του Μπάιντεν για τις τελευταίες μέρες, είναι οι τρεις «μπλε πολιτείες», τις οποίες κέρδισε ο Τραμπ το 2016: το Μίσιγκαν, η Πενσιλβάνια και το Ουισκόνσιν, για τις οποίες ασκήθηκε κριτική στη Χίλαρι Κλίντον, ότι δεν έδωσε τη δέουσα προσοχή.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Μπάιντεν έριξε στη μάχη το βαρύ πυροβολικό, τον Μπαράκ Ομπάμα που ζήτησε την κινητοποίηση των ψηφοφόρων ώστε να μην επαναληφθεί η έκπληξη του 2016 με την ήττα της Χίλαρι Κλίντον που έχασε μεταξύ άλλων, στο Μίσιγκαν. Φέτος, ο Τζο Μπάιντεν θα πρέπει να κερδίσει την πολιτεία για να μπορέσει να κατακτήσει τον Λευκό Οίκο. Ο μέσος όρος των δημοσκοπήσεων, που έχει υπολογίσει ο ιστότοπος RealClearPolitics, του έδινε προβάδισμα άνω του 8% έναντι του Ντόναλντ Τραμπ σε αυτήν την πολιτεία.

Στην απέναντι όχθη, το επιτελείο του  Τραμπ επικεντρώνεται σε επτά πολιτείες, τις οποίες κέρδισε πριν από τέσσερα χρόνια, καθώς και στη Μινεσότα και τη Νεβάδα, τις οποίες ελπίζει να γυρίζει προς το μέρος του φέτος, αγνοώντας πολιτείες όπως το Τέξας, τη Τζόρτζια και το Οχάιο. Στόχος της εκστρατείας του Τραμπ είναι να επικεντρωθεί στις πολιτείες που χρειάζεται η λιγότερο δυνατή προσπάθεια.

Η τσέπη των Αμερικανών

Οι Ηνωμένες Πολιτείες η κορυφαία οικονομία του κόσμου υπέστησαν το μεγαλύτερο πλήγμα από τη Μεγάλη Ύφεση καθώς η πανδημία COVID19 πάγωσε σχεδόν όλη τη δραστηριότητα, κατέστρεψε τις δαπάνες και διαμόρφωσε ένα νέο σκηνικό στο δρόμο προς τις προεδρικές εκλογές. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση του Pew Research Center τα κυρίαρχα ζητήματα που μονοπώλησαν την προεκλογική αρένα είναι η οικονομία και η υγειονομική περίθαλψη Το 79% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων θεωρεί κορυφαίο πρόβλημα την οικονομία και 68% την υγειονομική περίθαλψη. 12,5 εκατομμύρια Αμερικανοί ήταν άνεργοι το Σεπτέμβριο λίγες εβδομάδες πριν από τις εκλογές. Όμως παρά την πανδημία η αμερικανική οικονομία αναπτύχθηκε με ρυθμό-ρεκόρ το τρίτο τρίμηνο, καθώς η κυβέρνηση διέθεσε περισσότερο από 3 τρισ. δολάρια τροφοδοτώντας τις δαπάνες των καταναλωτών.  Το αμερικανικό ΑΕΠ ανέκαμψε το τρίτο τρίμηνο με έναν ρυθμό 33,1% (με την αναγωγή του σε ετήσια βάση. Και ο Τραμπ πανηγυρίζει…

Ο «άγνωστος Χ» και η «σιωπηλή» ψήφος

Το 2016 η Κλίντον κέρδισε το 48% των ψήφων και ο Τραμπ το 46%. Το 6% των ψηφοφόρων επέλεξαν άλλους υποψηφίους. Φέτος, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το ποσοστό αυτών που δεν θα επιλέξουν ούτε Τραμπ, ούτε Μπάιντεν θα πέσει και πάλι χαμηλά, στο 2%. Ισως αυτό δεν θα είχε καμία σημασία εάν δεν έπαιζε καθοριστικό ρόλο στην μάχη των δύο υποψηφίων. Για να κερδίσει ο Ντόναλντ Τραμπ το σώμα των εκλεκτόρων ο Τραμπ χρειάζεται 48% εάν ο Μπάιντεν πάρει 50%. Δηλαδή το 46% που είχε κερδίσει το 2016  δεν θα του είναι αρκετό. Ο Τραμπ πρέπει να κερδίσει περισσότερους ψηφοφόρους που την προηγούμενη φορά δεν ψήφισαν Χίλαρι. Εδώ ίσως τον βοηθήσει η οικονομία. Είναι όμως σαφές ότι το κυρίαρχο χαρακτηριστικόι αυτών των εκλογών στις ΗΠΑ είναι η πόλωση αλλά και ο άγνωστος Χ, τα εκατομμύρια ψηφοφόρων που δεν θέλουν να ψηφίσουν ούτε Τραμπ, ούτε Μπάιντεν αλλά τελικά θα επιλέξουν έναν από τους δύο. Οι δημοσκοπήσεις το δείχνουν και αυτό. Οταν ρωτώνται σε ποια από τις ιδεολογικές ομάδες θα κατέτασσαν τον εαυτό τους, το 35% δηλώνει συντηρητικό, ένα άλλο 35% δηλώνει μετριοπαθές και 30% δηλώνει προοδευτικό. Το αποτέλεσμα θα κριθεί από τη στάση του Σώματος των Εκλεκτόρων που ευνοεί το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα.

Και υπάρχουν βέβαια και αυτοί που αν και υποστηρικτές του Τραμπ δεν το αποκαλύπτουν… είτε για λόγους κοινωνικής αποδοχής είτε γιατί φοβούνται ότι θα χαρακτηριστούν ξενοφοβικοί και ρατσιστές.

Στα… ψιλά έχει περάσει και η ψήφος των αφροαμερικανών. Φαντάζει αδιανόητο όμως ο Τραμπ φλερτάρει με την ψήφο των αφροαμερικανών και υπάρχει ένα άγνωστο ποσοστό νέων που τον υποστηρίζουν. Το επιτελείο των Ρεπουμπλικάνων  δεν ξεχνά ότι η ήττα της Χίλαρι Κλίντον το 2016 οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη ενθουσιασμού των Αφροαμερικανών ψηφοφόρων για την υποψηφιότητά της, μετά το τέλος της εποχής Ομπάμα.

Είναι βέβαιο ότι η αναμέτρηση της 3ης Νοεμβρίου, μία από τις κρισιμότερες που έχουν γνωρίσει οι ΗΠΑ, θα είναι μια αναμέτρηση για γερά νεύρα εάν το τελικό αποτέλεσμα κριθεί από οριακές διαφορές ψήφων σε έναν περιορισμένο αριθμό πολιτειών, όπως ακριβώς συνέβη το 2016.

Τι σημαίνει για την ευρωπαϊκή οικονομία το εκλογικό αποτέλεσμα;

Μπορεί η ευρωπαϊκή οικονομία να αναμένει αλλαγές μετά τις αμερικανικές εκλογές; Ο Ντόναλντ Τραμπ χαρακτήρισε την Ε.Ε. ως No1 εμπορικό εχθρό και η οικονομία της επλήγη πολύ από τις πολιτικές του «Πρώτα η Αμερική».  To ερώτημα είναι εάν θα πληγεί ακόμη περισσότερο αν επανεκλεγεί ή εάν η ΕΕ έχει κάτι να περιμένει και κάποιο κέρδος αν εκλεγεί ο Τζο Μπάιντεν;  Τίποτε δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένο. Επί Τραμπ στο στόχο μπήκαν αρκετά ευρωπαϊκά τρόφιμα και ποτά. Οι εξαγωγές είναι οι παράπλευρες απώλειες μιας μακρόχρονης διαμάχης, μετά την Airbus και την Boeing. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου έκρινε ότι οι ευρωπαϊκές επιχορηγήσεις στην Airbus ήταν παράνομες και αυτό έδωσε στον Ντόναλντ Τραμπ το πράσινο φως πριν από ένα χρόνο να επιβάλλει ειδικούς φόρους σε ευρωπαϊκά προϊόντα, ύψους 7,5 δις δολαρίων. Η απάντηση ήρθε στις αρχές Οκτωβρίου, όταν ο ΠΟΕ επέτρεψε στην Ε.Ε. να επιβάλλει δασμούς σε αμερικανικά προϊόντα, ύψους 4 δισ. δολαρίων,  απάντηση για τις παράνομες επιδοτήσεις της Boeing.

ΗΠΑ – Εκλογές 2020: Ποιον θα ψήφιζαν οι Ευρωπαίοι πολίτες;

Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε δηλώσει για τις εμπορικές σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών-Ε.Ε: «Έχουμε πολλούς εχθρούς. Η Ε.Ε. είναι εχθρός. Αυτά που μας άνει στον εμπορικό τομέα. Μας εκμεταλλεύονται». Η  Ε.Ε. επέβαλε νέους φόρους σε μια σειρά αμερικανικά προϊόντα. Ήταν η απάντηση στην αντίστοιχη αμερικανική επιβολή δασμών σε ευρωπαϊκά προϊόντα χάλυβα και αλουμινίου. Ο εμπορικός πόλεμος αναμένεται να συνεχιστεί αν ο Τραμπ βγει νικητής στις 3 Νοεμβρίου. Πάντως το πλεόνασμα εμπορικών συναλλαγών μεταξύ Ε.Ε. και Ηνωμένων Πολιτειών αυξήθηκε σταθερά επί θητείας του. Ο ίδιος έχει απειλήσει με νέους ειδικούς δασμούς,  φόρο 25% στις εισαγωγές ευρωπαϊκών αυτοκινήτων. Οι Ευρωπαίοι είχαν ανακοινώσει ότι θα επιβάλουν φόρους ψηφιακών υπηρεσιών στους αμερικανικούς πολυεθνικούς γίγαντες της τεχνολογίας. Οι δύο πλευρές βρίσκονται σε time out έως  τα τέλη του έτους, που είναι και η προθεσμία για να υπάρξει συμφωνία.