Στην Ελλάδα συνεχίζουμε να συζητάμε για τις αυξήσεις των συντάξεων, αλλά η πραγματική εικόνα κρύβεται αλλού: στο πόσο διαφέρουμε από την υπόλοιπη Ευρώπη ως προς τα όρια ηλικίας, τις κρατήσεις και τον τρόπο υπολογισμού των αποδοχών των συνταξιούχων. Κάτω από την επιφάνεια των πολιτικών δηλώσεων, υπάρχει μια σταθερή απόκλιση που δείχνει ότι η χώρα γερνά πιο γρήγορα, αλλά προσαρμόζεται πιο αργά. Και αυτό δημιουργεί ένα συνταξιοδοτικό τοπίο που πιέζει μεν τους εργαζόμενους, αλλά δεν υπόσχεται πάντα μια αξιοπρεπή σύνταξη μετά το πέρας του εργασιακού βίου.
Ηλικιακά όρια που ανεβαίνουν – αλλά όχι με τον ίδιο ρυθμό στην ΕΕ
Ως προς την ηλικία συνταξιοδότησης, η Ελλάδα έχει εναρμονιστεί με την Ευρωπαϊκή Ένωση ως προς το όριο των 67 ετών, αλλά η αντιστοιχία είναι θεωρητική. Οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης προχωρούν ήδη σε αυτόματη αναπροσαρμογή των ορίων ηλικίας με βάση το προσδόκιμο ζωής, κάτι που στη χώρα μας πρόκειται να υιοθετηθεί τα επόμενα χρόνια — όχι όμως ακόμη στην πράξη. Παράλληλα, ισχύουν πολλές εξαιρέσεις, μεταβατικές διατάξεις και ειδικά καθεστώτα που επιτρέπουν πρόωρη έξοδο, διατηρώντας ένα περίπλοκο και άνισο πλαίσιο.
Χώρες όπως η Ολλανδία, η Φινλανδία και η Δανία έχουν ήδη ενσωματώσει αυτόματους μηχανισμούς για αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης με βάση τη δημογραφική γήρανση. Σε αυτόν τον τομέα, η Ελλάδα ετοιμάζεται να ακολουθήσει, αλλά ακόμη δεν έχει διαμορφώσει ένα ανάλογο σταθερό μοντέλο.
Αν υπάρχει μια καθαρή διαφορά με την Ευρώπη, αυτή αφορά το ύψος των κρατήσεων. Στη χώρα μας, οι εισφορές για τον e-ΕΦΚΑ φτάνουν σε πολλές περιπτώσεις έως και το 20%, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από τον μέσο όρο των κρατών-μελών. Αυτό επηρεάζει κυρίως τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα και τους αυτοαπασχολούμενους, οι οποίοι συχνά επιλέγουν χαμηλότερες ασφαλιστικές κατηγορίες για να ανακουφίσουν το παρόν εισόδημά τους — με τίμημα, όμως, τη μελλοντική σύνταξη.
Στην Ευρώπη παρατηρείται πιο ισορροπημένη κατανομή εισφορών μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων, ενώ σε πολλές χώρες υπάρχει πιο ενισχυμένος δεύτερος και τρίτος πυλώνας ασφάλισης. Στην Ελλάδα, ο πρώτος πυλώνας εξακολουθεί να είναι ο βασικός, με αποτέλεσμα το βάρος να μεταφέρεται σχεδόν αποκλειστικά στο δημόσιο σύστημα.
Πραγματικές συντάξεις: Η απόσταση από τον μέσο ευρωπαϊκό δείκτη
Η Ελλάδα εμφανίζει από τις χαμηλότερες πραγματικές συντάξεις στην Ευρωζώνη, όταν αυτές συγκριθούν με το κόστος ζωής και την αγοραστική δύναμη. Αν και η εθνική σύνταξη λειτουργεί ως δίχτυ ασφαλείας, η αναπλήρωση του εισοδήματος παραμένει περιορισμένη. Μετά τις περικοπές της προηγούμενης δεκαετίας και τον νέο τρόπο υπολογισμού (με βάση ολόκληρο τον ασφαλιστικό βίο), τα ποσά που εκδίδονται σήμερα είναι χαμηλότερα από το παρελθόν, χωρίς να υπάρχει ακόμη μηχανισμός ουσιαστικής αντιστάθμισης.
Στην Ευρώπη, η εικόνα είναι πιο πολυεπίπεδη:
- υπάρχουν ευέλικτα μοντέλα συνταξιοδότησης,
- ενισχυμένοι επαγγελματικοί λογαριασμοί,
- κίνητρα για ιδιωτική ασφάλιση
- στοιχεία που διαμορφώνουν ένα μίγμα προστασίας.
Στην Ελλάδα, η μετάβαση σε αυτό το μοντέλο γίνεται σταδιακά και με δυσκολία.
Πυλώνας βιωσιμότητας: Το δημογραφικό ως νέα δημοσιονομική πρόκληση
Το ασφαλιστικό σύστημα έχει πλέον άμεση εξάρτηση από το δημογραφικό πρόβλημα. Η Ελλάδα είναι από τις ταχύτερα γηράσκουσες χώρες στην Ευρώπη και ήδη παρατηρείται αναλογία σχεδόν 1 προς 1 μεταξύ εργαζομένων και συνταξιούχων. Αν δεν αυξηθεί η απασχόληση και δεν στηριχθούν οι νεότερες γενιές εργασίας, το σύστημα θα χρειαστεί νέες ασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις — αυτή τη φορά με διαφορετικό αποτύπωμα για τις μελλοντικές γενιές.
Το συμπέρασμα
Δεν είναι μόνο θέμα ηλικίας συνταξιοδότησης. Είναι ζήτημα συνολικού μοντέλου: πώς υπολογίζονται οι συντάξεις, ποιες είναι οι κρατήσεις στον μισθό, τι δίχτυ ασφαλείας προσφέρεται και πόσο καλά συνδέεται η εργασία με τη μελλοντική ασφάλιση. Σε αυτά τα σημεία, η Ελλάδα διατηρεί σαφείς διαφορές από την υπόλοιπη Ευρώπη — και το πραγματικό στοίχημα είναι να κλείσει η απόσταση πριν ανοίξει ακόμη περισσότερο.
Διαβάστε ακόμη
Ανέβασε ταχύτητα η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας – Στο 2% το γ’ τρίμηνο
Κομισιόν: Καμπάνα 120 εκατ. ευρώ στην X του Έλον Μασκ βάσει του DSA
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα
Σχολίασε εδώ
Για να σχολιάσεις, χρησιμοποίησε ένα ψευδώνυμο.