Σε επίπεδα περί το 1 δισ. ευρώ αναμένεται να διαμορφωθούν οι επενδύσεις σε «μεγάλα» ακίνητα φέτος από funds και Επενδυτικές Ακινήτων, όπως τουλάχιστον εκτιμούν οι επικεφαλής των μεγάλων εταιρειών του κλάδου.
Μάλιστα το τελευταίο τρίμηνο του 2019 αναμένεται να υπάρξει μεγάλη κινητικότητα στην αγορά, «αφού αναμένεται να αλλάξουν χέρια ακίνητα αξίας περί τα 300 εκατ. ευρώ», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε χθές ο κ. Τάσος Καζίνος, επικεφαλής της Trastor ΑΕΕΑΠ στο συνέδριο της Prodexpo για τα ακίνητα που πραγματοποιείται φέτος για 20η χρονιά.
Στα μεγάλα ακίνητα μάλιστα στα οποία έχει αναρτηθεί πωλητήριο και «τρέχουν» αυτή την στιγμή οι διαδικασίες περιλαμβάνονται τόσο τα πρώην γραφεία του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη στην οδό Μιχαλακοπούλου όσο και το πρώην Οdeon Starcity στη λεωφόρο Συγγρού που- αμφότερα- έχουν περάσει αυτή την στιγμή στην Εθνική Leasing και αναμένεται να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των μεγαλοεπενδυτών του κλάδου με τα ονόματα που ακούγονται να είναι οι …συνήθεις ύποπτοι της αγοράς είτε πρόκειται για ΑΕΕΑΠ είτε ακόμη και για funds που επενδύουν συστηματικά το τελευταίο διάστημα στο εγχώριο real estate.
Αντίστοιχα προς πώληση είναι από την Alpha Bank το εμπορικό- ψυχαγωγικό κέντρο South Polis στο Φάληρο, για το οποίο οι μη δεσμευτικές προσφορές υποβάλλονται τις αμέσως επόμενες ημέρες.
Ποια ακίνητα βρίσκονται στο επίκεντρο
Ιδιαίτερα όσον αφορά τα ακίνητα που βρίσκονται αυτή την στιγμή στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και μπορεί να αποτελέσουν την «ατμομηχανή» του κλάδου είναι κατά κύριο λόγο τα γραφεία και τα logistics, την ίδια στιγμή που -σταθερά- τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον των επενδυτών προσελκύουν τα τουριστικά ακίνητα, ενώ εκ των ων ουκ άνευ είναι η στροφή στα «πράσινα» κτίρια.
Σημαίνοντα ρόλο στην όλη διαδικασία θα παίξουν οι εγχώριες Εταιρείες Επενδύσεων σε Ακίνητη Περιουσία (ΑΕΕΑΠ), οι οποίες όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο διευθύνων σύμβουλος Prodea Investments, κ. Αρις Καρυτινός «ήταν αυτές που επιβίωσαν μέσα στην κρίση, είχαν χαμηλό ποσοστό κενών ακινήτων κοντά στο 4%, προχώρησαν σε επενδύσεις και χρησιμοποιήθηκαν ακόμη και για να σώσουν τις τράπεζες». Ο ίδιος πάντως δεν παρέλειψε να αναφέρει για μία ακόμη φορά την ανάγκη για αλλαγή του θεσμικού πλαισίου όσον αφορά τις Επενδυτικές Ακινήτων, οι οποίες, μάλιστα υπερφορολογήθηκαν μέσα στην κρίση: «Η Ελλάδα συνολικά όσον αφορά τα ακίνητα δεν έχει σοβαρό θεσμικό πλαίσιο, με αποκορύφωμα την χωροταξία, γεγονός το οποίο έχει καταστρέψει developers και επενδυτές. Ακόμη όμως κι όταν έχουμε θεσμικό πλαίσιο κοιτάμε να το χαλάσουμε όπως έγινε στην περίπτωση των ΑΕΕΑΠ. Το πλαίσιο των ΑΕΕΑΠ θέλει …πέταμα γιατί έγινε πριν από 20 χρόνια και αντιμετωπίζει τις εν λόγω εταιρείες ως αμοιβαία κεφάλαια».
Ακριβώς το ρόλο των ΑΕΕΑΠ εξήρε ο Γιάννης Παρασκευόπουλος, γενικός διευθυντής της εταιρείας συμβούλων ακινήτων Δανός, η οποία συνεργάζεται με την BNP Paribas Real Estate. «OI AEEAΠ θα μπορούσαν να προσελκύσουν ακόμη περισσότερους ξένους θεσμικούς επενδυτές», ανέφερε χαρακτηριστικά, ενώ στο ερώτημα για το ποια ακίνητα θα είναι ατμομηχανή της νέας εποχής «αυτό εξαρτάται καθαρά από τη ζήτηση και από το τί ζητούν οι επενδυτές. Υπάρχει μεγάλη έλλειψη σε Αθήνα- Θεσσαλονίκη για υψηλής ποιότητας γραφειακούς χώρους. Είναι σημαντικό να υπάρξει η αναβάθμιση των γραφειακών χώρων γιατί πρόκειται για την αγορά που προσελκύει παραδοσιακά- και στο εξωτερικό- τις περισσότερες επενδύσεις. Υπάρχουν επίσης μεγάλα περιθώρια στο κομμάτι των logistics, σε όλα τα επίπεδα, ενώ για το κομμάτι του τουρισμού υπάρχουν μεγάλα κενά σε υψηλής ποιότητας προϊόν αλλά και στην άλλη πλευρά, στο κομμάτι των hostels και των ξενοδοχείων χαμηλού κόστους».
«Το πρώτο εξάμηνο του 2019 ο κλάδος των logistics απορρόφησε μόλις το 2% των συνολικών κεφαλαίων που επενδύθηκαν στην αγορά ακινήτων, ενώ το 2018 ήταν στο 8%. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην έλλειψη επενδυτικού προϊόντος», επεσήμανε η κ Δίκα Αγαπητίδου, γενική διευθύντρια της εταιρείας συμβούλων Αθηναϊκή Οικονομική – JLL. «Εδώ και 18 μήνες βλέπουμε ξανά τις εταιρείες ανάπτυξης να επανέρχονται στη συγκεκριμένη αγορά, με το σκεπτικό ακριβώς ότι υπάρχει ζήτηση. Το 2018 υπολογίζεται ότι είχαμε συνολικά 60.000 τ.μ. νέους χώρους logistics στην Αττική και η εκτίμησή μας για το 2019 είναι ότι το αντίστοιχο νούμερο θα ανέβει στις 100.000».
«Ο χώρος των logistics θα προσελκύσει μεγάλο ενδιαφέρον προσεχώς λόγω της σημερινής έλλειψης χώρων και της μεγάλης προοπτικής αύξησης της ζήτησης, με τη συνεχιζόμενη άνοδο του ηλεκτρονικού εμπορίου κ.τ.λ.», ανέφερε ο κ. Καζίνος. Για τα τουριστικά ακίνητα, ο ίδιος ανέφερε ότι η συγκεκριμένη κατηγορία θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με ενδιαφέρον αλλά και επιφυλακτικότητα: «Από τη μία πλευρά, υπάρχουν πολλοί λόγοι που συντελούν στην παραδοχή ότι τα τουριστικά ακίνητα είναι αυτά που θα προσελκύσουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον μελλοντικά, ειδικά μετά την αύξηση των διεθνών αφίξεων τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, υπάρχουν πολλοί αστάθμητοι παράγοντες που ανεβάζουν το ρίσκο- γεωπολιτικοί, νομισματικοί, χρεωκοπία μεγάλων tour operators, ακόμη και το Brexit».
Γραφεία και logistics, θα αποτελέσουν την ‘’ατμομηχανή’’ στην αγορά «λόγω υψηλότερης ζήτησης από τους επενδυτές αφενός και αφετέρου λόγω μεγαλύτερων αποδόσεων και μεγάλων περιθωρίων ανάπτυξης», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε η κ. Νίκη Σίμπουρα, επικεφαλής της εταιρείας συμβούλων ακινήτων Cushman & Wakefield Proprius.
Στην κατηγορία των logistics έκανε ιδιαίτερη αναφορά και η κ. Αγγέλα Μιχαλοπούλου, Γενική Διευθύντρια Αξιοποίησης Ακινήτων & Επιχειρηματικών Μονάδων της Εταιρείας Ακινήτων του Δημοσίου (ΕΤΑΔ), προσθέτοντας παράλληλα ότι τα συγκεκριμένα ακίνητα παρουσιάζουν ενδιαφέρον όχι μόνο σε σχέση με το ηλεκτρονικό εμπόριο αλλά και σε σχέση με τη γεωργία ή τους χώρους για τους οποίους υπάρχει ζήτηση με τη βελτίωση των υποδομών στα λιμάνια κ.α.. Η ίδια δεν παρέλειψε να αναφερθεί ώς έναν ακόμη τομέα με ενδιαφέρον τις φοιτητικές κατοικίες, όπου «υπάρχουν μεγάλες ανάγκες και περιθώρια ανάπτυξης».
Στο θέμα των πράσινων κτιρίων και τις προοπτικές τους αναφέρθηκε ο κ. Χρήστος Μισαηλίδης CEO για την περιοχή της Ασίας- Ειρηνικού και Μέσης Ανατολής του ομίλου ευέλικτων γραφειακών χώρων της IWG plc: «Υπάρχει τεράστια έλλειψη σε πράσινα κτίρια στην Ελλάδα και ακόμη και στην Αθήνα είναι ζήτημα αν ένα 10% των συνολικών χώρων είναι «πράσινο». Παντελής έλλειψη επίσης υπάρχει στην Ελλάδα σε μικτού είδους αναπτύξεις, όπως συμβαίνει στο εξωτερικό, μία ακόμη κατηγορία ακινήτων που μπορεί να παρουσιάζει ενδιαφέρον».
«Αυτό που γίνεται σταδιακά θεσμός για την αγορά είναι τα κτίρια LEED, ενώ σε λίγο θα μιλάμε για κτίρια μηδενικού αποτυπώματος», ανέφερε ο κ. Πάνος Παναγιωτίδης από την εταιρεία ανάπτυξης ακινήτων Dimand.