Του Σπύρου Γκουτζάνη
Μεταξύ οικονομικής κρίσης και προσφυγικού βρίσκεται η κυβέρνηση, μετά την άρνηση των ευρωπαίων εταίρων να δεχθούν την χαλάρωση του μνημονίου ως αντάλλαγμα για το μεγάλο βάρος που σήκωσε και εξακολουθεί να σηκώνει η χώρα στην συνολική διαχείριση του προβλήματος.
Την εβδομάδα που άρχισε προβλέπται έντονη κινητικότητα στο προσφυγικό. Την Τετάρτη θα βρίσκεται στην χώρα μας ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς, ο οποίος μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών του Λουξεμβούργου Ζαν Άσελμπορν και τον έλληνα αναπληρωτή υπουργό Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννη Μουζάλα θα παραβρεθούν στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, στην αναχώρηση προσφύγων για το Λουξεμβούργο. Την επόμενη ημέρα ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και ο Μάρτιν Σουλτς θα επισκεφθούν την Μυτιλήνη που εξακολουθεί να δέχεται το μεγαλύτρο κύμα προσφύγων. Την Δευτέρα ο κ. Μουζάλας ξεκινά κύκλο επαφών με τους αρχηγούς των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Κατά την διάρκεια της εβδομάδας τα κυβερνητικά στελέχη θα έχουν συναντήσεις και επαφές με εκπροσώπους των τοπικών κοινωνιών, της Εκκλησίας και των εθελοντικών οργανώσεων που εμπλέκονται στην διαχείριση του προβλήματος. Την Παρασκευή έχει προγραμματιστεί κυβερνητική σύσκεψη για το θέμα με την συμμετοχή και των αρμόδιων φορέων.
Εγκλωβισμένη η χώρα
Μπορεί ο πρωθυπουργός να δήλωσε υπερηφάνως ότι “δεν θέλουμε ούτε ένα ευρώ για να πράξουμε το ανθρώπινο καθήκον να ζώζουμε παιδιά”, ωστόσο να ελληνικά νησιά στενάζουν καθώς οι τοπικές κοινωνίες σηκώνουν το βάρος της υποδοχής χιλιάδων προσφύγων χωρίς την ανάλογη οικονομική ενίσχυση. Οι εικόνες ανέχειας από τα κέντρα υποδοχής στα νησιά είναι τραγικές, ενώ το βάρος σηκώνουν οι τοπικές αρχές και οι εθελοντικές οργανώσεις.
Η κυβέρνηση ευελπιστεί ότι η επίσκεψη Σουλτς θα συμβάλει στην ενεργοποίηση των ευρωπαϊκών θεσμών για την αντιμετώπιση του προσφυγικού προβλήματος.
Παρά τις επισκέψεις επικοινωνιακού χαρακτήρα όμως και τα καλά λόγια -άλλωστε ο κ. Τσίπρας είχε επισκεφθεί και με τον αυστριακό καγκελάριο την Λέσβο- η χώρα είναι εγκλωβισμένη στην απόφαση της μίνι Συνόδου Κορυφής της 25η Οκτωβρίου που προβλέπει την δημιουργία μέχρι το τέλος του χρόνου hot spots και των κέντρων φιλοξενίας 50.000 ατόμων. Πέραν αυτού όμως η Ελλάδα εγκαλείται από τους εταίρους της για την αδυναμία να φυλάξει τα σύνορά της. Καθώς η ροή των προσφύγων από την Τουρκία συνεχίζεται με αμείωτη ένταση, με τα νησιά να δέχονται περισσότερους από 5.000 πρόσφυγες την ημέρα, είναι σαφές ότι ακόμη και τα κέντρα φιλοξενίας εάν λειτουργήσουν μικρό μέρος των αναγκών θα μπορούν να καλύψουν. Άλλωστε προβλέπεται ότι αφού ταυτοποιούνται στα hot spots οι πρόσφυγες θα παραμένουν στα κέντρα φιλοξενίας μέχρι να βρεθούν οι χώρες στις οποίες θα εγκατασταθούν. Η διαδικασία όμως είναι χρονοβόρα και οι πρόσφυγες θα λιμνάζουν στα κέντρα φιλοξενίας.
Η Ελλάδα δέχθηκε να μην διοχετεύει προς τις άλλες χώρες, και δη την ΠΓΔΜ, πρόσφυγες εάν εκείνες δεν δώσουν την συγκατάθεσή τους και ήδη έχουν συσταθεί σημεία επικοινωνίας των δύο κυβερνήσεων. Παράλληλα η Ελλάδα έχει να αντιμετωπίσει και το πρόβλημα των μεταναστών που φθάνουν στα παράλιά της. Με την απόφαση της 25ης Οκτωβρίου, δεσμέυτηκε να κάνει την ταυτοποίηση όσων φθάνουν στα hot spots και να κρατά στο έδαφός της τους μετανάστες από άλλες χώρες πλην Συρίας που δεν δικαιούνται καθεστώς ασύλου, μέχρι την επαναπροώθησή τους. Μόνο που οι τοπικοί παράγοντες στη Μυτιλήνη και στα άλλα νησιά κάνουν λόγο για αναλογία 60-40 μεταξύ Σύριων και υπολοίπων προσφύγων και μεταναστών. Κινδυνεύει έτσι η χώρα να μετατραπεί σε ανθρώπινη χωματερή της Ευρώπης. Είναι θέμα χρόνου η μία μετά την άλλη οι χώρες να αρχίσουν να κλείνουν τα σύνορά τους, με την Ελλάδα τελευταία στην σειρά.
Τουρκία και Γερμανία
Καθώς στην Τουρκία σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ΕΕ εξακολουθούν να βρίσκονται περί τα 2.000.000 πρόσφυγες καταγεγραμμένοι στα κέντρα υποδοχής και 1.500.000 διάσπαρτοι την επικράτεια, είναι σαφές ότι η χώρα μας εξαρτάται από την πολιτική της Τουρκίας στο προσφυγικό. Η Άγκυρα συνεχίζει να διαπραγματεύται με τις Βρυξέλλες για την διαμόρφωση του Action Plan για την διαχείριση του προβλήματος και η τελική της συμφωνία θα εξαρτηθεί από τα ανταλλάγματα που θα πάρει, σε οικονομική ενίσχυση αλλά και στο ξεπάγωμα των ενταξιακών της διαπραγματεύσεων με την ΕΕ.
Η ελληνική κυβέρνηση έχει ταχθεί υπέρ της αναβάθμισης των σχέσεων της Ευρωπαικής Ένωσης με την Τουρκία για την διαχείριση του προσφυγικού προβλήματος και στο πλαίσιο αυτό φέρεται διατεθειμένη να αναλάβει πρωτοβουλίες στο προσεχές διάστημα στις οποίες εντάσσεται και ενδεχόμενη επίσκεψη Τσίπρα στην Άγκυρα.
Η δεύτερη χώρα κλειδί είναι η Γερμανία. Όσο δέχεται μεγάλους αριθμούς προσφύγων το πρόβλημα είναι διαχειρίσιμο και για τις χώρες διέλευσης, αφού ο τελικός προορισμός είναι η Γερμανία, η οποία όμως όπως δήλωσε ο Μάρτιν Σουλτς έχει δεχθεί 500.000 πρόσφυγες. Ήδη στο εσωτερικό της χώρας υπάρχουν αυξημένα προβλήματα που προκαλούν κραδασμούς στον κυβερνητικό συνασπισμό της Άγγελας Μέρκελ. Στο πλαίσιο αυτό την Κυριακή πραγματοποιήθηκε σύσκεψη των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) της Άγκελα Μέρκελ με τους Βαυαρούς Χριστιανοκοινωνιστές (CSU) του Χορστ Ζεεχόφερ για να αποκλιμακωθεί η μεταξύ τους ένταση. Οι δύο κυβερνητικοί εταίροι κατέληξαν σε συμφωνία που αφορά και την χώρα μας καθώς στο έγγραφο γίνεται λόγος για αποκατάστασης της «αυστηρής προστασίας στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης» και λειτουργίας των hotspots.
Στο έγγραφο της συμφωνίας αναφέρεται: «Το Ευρωπαϊκό Δίκαιο απαιτεί αυστηρή προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, η οποία αυτή τη στιγμή δεν είναι εγγυημένη. Με την αποκατάσταση της προστασίας των εξωτερικών συνόρων, τον τερματισμό της παράνομης διακίνησης και μετανάστευσης, με την δημιουργία νόμιμων δομών προστασίας προσφύγων και την κατανομή του βάρους με τις γειτονικές μας χώρες, θα μειώσουμε τον αριθμό των προσφύγων.
Τα κόμματα της Χριστιανικής Ένωσης ζητούν την εντός του έτους λειτουργία «των ήδη αποφασισθέντων hotspots στην Ελλάδα και στην Ιταλία» και αναφέρονται στην ανάγκη να εξασφαλιστεί ότι «η καταγραφή και η ταυτοποίηση όσων χρήζουν προστασίας καθώς και η κατανομή τους σε ολόκληρη την Ευρώπη θα γίνεται από εκεί γρήγορα και αποτελεσματικά». Το ίδιο ισχύει και για την ολοκλήρωση επιτόπου των διαδικασιών για όσους δεν δικαιούνται άσυλο και η επαναπροώθησή τους προς τις χώρες προέλευσης, σε συνεργασία με την Ύπατη αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς (FRONTEX/EASO). Σε αυτό το πλαίσιο προβλέπεται και η ενίσχυση της FRONTEX.
Στο κοινό έγγραφο γίνεται λόγος για τον ρόλο της Τουρκίας. Ζητείται η “όσο το δυνατόν συντομότερη σύγκληση συνόδου κορυφής ΕΕ-Τουρκίας προκειμένου να αποφασιστεί κοινή μεταναστευτική ατζέντα”. Φαίνεται τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού να έχουν αποδεχθεί τις απαιτήσεις της Τουρκίας που όμως θα έχουν έμμεσες συνέπειες για Ελλάδα και την Κύπρο. Προβλέπεται “η οικονομική στήριξη της Τουρκίας για την καλύτερη φροντίδα των προσφύγων, το άνοιγμα νέων κεφαλαίων στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις, η επιτάχυνση εφαρμογής της επανεισδοχής για πολίτες τρίτων χωρών από ΕΕ προς Τουρκία και παράλληλα η επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων για απελευθέρωση του καθεστώτος βίζας για τους Τούρκους και η συμφωνία για μετακίνηση νόμιμου αριθμού προσφύγων από την Τουρκία προς το σύνολο της ΕΕ.