Το 2025 καταγράφεται ως έτος σταθμός για την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια και τις εναλλακτικές πηγές εφοδιασμού. Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, η Ρωσία έπαψε να αποτελεί βασικό προμηθευτή φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η παύση της διέλευσης του καυσίμου μέσω Ουκρανίας από την 1η Ιανουαρίου του έτους σηματοδότησε το τέλος μιας εποχής ενεργειακής εξάρτησης και το ξεκίνημα μιας νέας φάσης αυτονομίας, επαναπροσδιορίζοντας πλήρως το γεωπολιτικό τοπίο της ηπείρου.
Στο πρώτο εξάμηνο του 2025, οι εισαγωγές μέσω αγωγών κάλυπταν περίπου 52% του φυσικού αερίου της ΕΕ από 77% το 2021. Το υπόλοιπο πλέον καλύπτεται κυρίως από LNG που φθάνει από τις ΗΠΑ, το Κατάρ, τη Νορβηγία και άλλες χώρες.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει να αντικαταστήσει έως και 100 δισ. κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου έως το 2030, μέσα από πολιτικές εξοικονόμησης ενέργειας, ενεργειακής αποδοτικότητας και ανάπτυξης καθαρών μορφών ενέργειας, στο πλαίσιο του προγράμματος REPowerEU. Αν οι τάσεις συνεχιστούν, οι συνολικές εισαγωγές φυσικού αερίου (αγωγοί + LNG) θα μπορούσαν να μειωθούν κατά περίπου 25% μεταξύ 2024 και 2030.
Αμερικανικό LNG: Ο νέος ρυθμιστής της ευρωπαϊκής αγοράς
Καθώς η Ευρώπη απομακρύνεται οριστικά από τη ρωσική ενέργεια, το αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο εξελίσσεται στον απόλυτο ρυθμιστή της αγοράς. Το μήνυμα που έστειλε πρόσφατα από την Αθήνα ο πανίσχυρος υπουργός Εσωτερικών των ΗΠΑ Νταν Μπέργκαμ, ότι φίλοι της Αμερικής είναι μόνο όσοι αγοράζουν το δικό της LNG είναι αντιπροσωπευτικό του δόγματος Τραμπ.
Ο χειμώνας του 2025–2026 αναμένεται να φέρει ρεκόρ εισαγωγών LNG από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες πλέον καλύπτουν πάνω από το ήμισυ των συνολικών ευρωπαϊκών εισαγωγών LNG.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις που επικαλείται το Montel, από την αρχή του έτους οι ροές προς την ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν ήδη φτάσει τα 72 δισ. κυβικά μέτρα (bcm), ποσότητα χωρίς προηγούμενο. Το αμερικανικό αέριο όχι μόνο αντικαθιστά πλήρως τη ρωσική παρουσία, αλλά καθορίζει και τις τιμές στην ευρωπαϊκή αγορά, οι οποίες παραμένουν σχετικά σταθερές γύρω στα 30 ευρώ ανά MWh.
Η εξέλιξη αυτή επισφραγίζει την πλήρη ενεργειακή στροφή της Ευρώπης και προετοιμάζει το έδαφος για το οριστικό τέλος των ρωσικών προμηθειών έως το 2027.
Η Ρεβυθούσα και η Αμφιτρίτη στην πρώτη γραμμή
Η Ελλάδα ακολουθεί δυναμικά τη νέα ευρωπαϊκή ενεργειακή πορεία, με το LNG να διαδραματίζει πλέον κεντρικό ρόλο στις εισαγωγές της.
Το 2025, το υγροποιημένο φυσικό αέριο καλύπτει πάνω από το 40% των συνολικών εισαγωγών από 26% την ίδια περίοδο του 2024.
Η Ρεβυθούσα (Αγία Τριάδα) παραμένει η βασική πύλη εισόδου φυσικού αερίου στη χώρα, καλύπτοντας 39% των συνολικών εισαγωγών, παρότι παρέμεινε εκτός λειτουργίας λόγω συντήρησης από 22 Μαΐου έως 11 Ιουνίου.
Μέχρι σήμερα έχει υποδεχθεί 36 δεξαμενόπλοια LNG, αριθμό υπερδιπλάσιο από τα 17 πέρυσι, με συνολικές ποσότητες 22,41 TWh, αυξημένες κατά 81,6% σε σχέση με το 2024.
Η Αμφιτρίτη (FSRU Αλεξανδρούπολης) λειτουργεί πλέον ως δεύτερη πύλη LNG, μέσω της οποίας μέχρι τις 22 Ιανουαρίου είχαν εισαχθεί 1,03 TWh, πριν τεθούν προσωρινά εκτός λειτουργίας οι υπηρεσίες αεριοποίησης.
Κύριος προμηθευτής είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, με 19,62 TWh (88 % του συνόλου), ενώ ακολουθούν η Νιγηρία (1,37 TWh), η Νορβηγία (0,93 TWh) και η Αλγερία (0,49 TWh).
Όσον αφορά τις χερσαίες εισαγωγές, μέσω Σιδηροκάστρου εισήχθησαν 25,46 TWh (45 % των συνολικών εισαγωγών), μειωμένες κατά 3,3 % σε σχέση με πέρυσι, ενώ μέσω Νέας Μεσημβρίας (διασύνδεση με τον TAP) ανήλθαν σε 8,2 TWh, σημειώνοντας μείωση 14,7 %.
Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας: Πολιτική επιβεβαίωση της ενεργειακής στροφής
Το νέο αυτό ενεργειακό τοπίο βρίσκεται και στο επίκεντρο του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ, που συνεδριάζει τη Δευτέρα 20 Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες.
Την Ελλάδα θα εκπροσωπήσουν ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου και ο Υφυπουργός Ενέργειας Νίκος Τάφος, σε μια συνεδρίαση που θεωρείται σημαντική για τη διαμόρφωση της κοινής ευρωπαϊκής στρατηγικής.
Κεντρικό θέμα θα είναι η οριστική απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, μέσω του κανονισμού REPowerEU, ο οποίος προβλέπει την πλήρη απαγόρευση εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου (αγωγών και LNG) έως το 2028 και εθνικά σχέδια διαφοροποίησης ενέργειας από τα κράτη-μέλη μέχρι τον Μάρτιο 2026.
Σήμερα, η ΕΕ εξακολουθεί να εισάγει περίπου 13% του φυσικού αερίου της από τη Ρωσία, συνολικής αξίας άνω των 15 δισ. ευρώ ετησίως. Ο στόχος του κανονισμού είναι να μηδενιστεί αυτή η εξάρτηση, με αυστηρούς μηχανισμούς παρακολούθησης και διαφάνειας, ώστε να αποφευχθούν παρακάμψεις ή παραβιάσεις.
Παράλληλα, οι υπουργοί θα συζητήσουν τον εξηλεκτρισμό της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, που μπορεί να καλύψει έως και 90% των ενεργειακών της αναγκών έως το 2035 με εργαλεία αντλίες θερμότητας, ηλεκτρικούς λέβητες και έξυπνες ενεργειακές υποδομές, καθώς και την ενεργειακή ασφάλεια της Ουκρανίας και της Μολδαβίας ενόψει του χειμώνα. Η ΕΕ έχει ήδη διαθέσει πάνω από 2 δισ. ευρώ σε στήριξη ενεργειακών υποδομών για την Ουκρανία και 250 εκατ. ευρώ για τη Μολδαβία, ενισχύοντας την ανθεκτικότητά τους απέναντι στη ρωσική πίεση.
Η ενεργειακή μετάβαση, ωστόσο, απαιτεί επενδύσεις, ευελιξία και αναβάθμιση των ηλεκτρικών δικτύων.
Ο στόχος είναι διπλός: να γίνει η ενέργεια καθαρότερη και πιο προσιτή, και η ευρωπαϊκή οικονομία πιο ανθεκτική και ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ραγδαία πτώση του ρωσικού μεριδίου
Ποια όμως ήταν η εικόνα της αγοράς πριν λίγα χρόνια; Το 2021, πάνω από 40 % των εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ μέσω αγωγών προέρχονταν από τη Ρωσία.
Μέχρι το 2024, το ποσοστό αυτό είχε καταρρεύσει σε μόλις 11%, ενώ αν συνυπολογιστούν και οι εισαγωγές LNG, το μερίδιο της Μόσχας δεν ξεπερνούσε το 19%.
Η μείωση αυτή αποτελεί ιστορικό ορόσημο καθώς μέσα σε λιγότερο από τρία χρόνια, η ΕΕ περιόρισε δραστικά την ενεργειακή της εξάρτηση από έναν μονοπωλιακό προμηθευτή. Παρά ταύτα, το 2024 καταγράφηκε αύξηση των εισαγωγών ρωσικού LNG, γεγονός που δείχνει ότι η πλήρης απεξάρτηση παραμένει μια δύσκολη εξίσωση.
Υποδομές LNG και αποθήκευση: Η νέα αρχιτεκτονική της ενεργειακής Ευρώπης
Η μετάβαση στο LNG δεν θα ήταν εφικτή χωρίς μεγάλες επενδύσεις στις υποδομές. Μεταξύ 2023 και 2024, η ΕΕ αύξησε τη δυναμικότητα εισαγωγών LNG κατά 70 bcm, ενώ σχεδιάζεται νέα επέκταση κατά 60 bcm έως το 2030.
Η νέα ενεργειακή αρχιτεκτονική καθιστά την Ευρώπη πιο ευέλικτη και ανθεκτική, περιορίζοντας την εξάρτηση από συγκεκριμένες διαδρομές και χώρες.
Οι χώρες με τις μεγαλύτερες αποθηκευτικές δυνατότητες είναι η Γερμανία, η Ιταλία, η Γαλλία, οι Κάτω Χώρες και η Αυστρία, ενώ κράτη χωρίς αποθήκες –όπως Κύπρος, Ελλάδα, Ιρλανδία, Μάλτα και Εσθονία– υποχρεούνται να διασφαλίζουν αποθέματα ίσα με το 15% της ετήσιας κατανάλωσής τους σε γειτονικές χώρες.
Η μεγάλη εικόνα
Το ενεργειακό μέλλον της Ευρώπης διαμορφώνεται μέσα από κρίσεις, στρατηγικές και αναγκαστικές αλλαγές. Οι διεθνείς αναλυτές εκτιμούν ότι το 2025 δεν είναι απλώς μια χρονολογία αλλά το σημείο μηδέν μιας νέας ενεργειακής εποχής, όπου η ΕΕ δεν εξαρτάται πλέον από έναν προμηθευτή, αλλά χτίζει το δικό της πολυδιάστατο ενεργειακό μοντέλο συνεργασιών.
Η Ρωσία ίσως παραμείνει στην αγορά ως δευτερεύων προμηθευτής LNG, όμως η εποχή της ευρωπαϊκής εξάρτησης έχει οριστικά τελειώσει.
Η Ευρώπη, μέσα από επενδύσεις, συνεργασίες και πολιτικές αποδεικνύει ότι η ενεργειακή ασφάλεια μπορεί να συνδυαστεί με τη βιωσιμότητα ακόμη κι αν το τίμημα είναι υψηλό.
Διαβάστε ακόμη
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα
Σχολίασε εδώ
Για να σχολιάσεις, χρησιμοποίησε ένα ψευδώνυμο.