Με μια ιστορική απόφαση, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης αποφάνθηκε ότι χώρες που υφίστανται τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής μπορούν να αξιώσουν αποζημίωση από κράτη που αθετούν τις διεθνείς υποχρεώσεις τους, κρίνοντας ότι πρόκειται για «παράνομη πράξη».

Η ανώτατη δικαστική αρχή του ΟΗΕ, στην οποία απευθύνθηκαν το 2019 φοιτητές από το Βανουάτου, κατέληξε ομόφωνα στο σκεπτικό αυτό. Παρότι η γνωμοδότηση δεν έχει δεσμευτικό χαρακτήρα, αποκτά βαρύνουσα σημασία καθώς ερμηνεύει το διεθνές δίκαιο με τρόπο που μπορεί να αξιοποιηθεί από δικαστήρια και νομοθετικά σώματα διεθνώς, προκειμένου να θεμελιωθούν αξιώσεις κατά κρατών για την αδράνειά τους στο μέτωπο της κλιματικής κρίσης.

Το περιεχόμενο της απόφασης

Κατά την ανάγνωση της απόφασης, διάρκειας δύο ωρών, ο πρόεδρος του Δικαστηρίου Γιούτζι Ιβασάβα τόνισε πως η επιδείνωση των καιρικών φαινομένων λόγω των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου συνιστά «επείγουσα και υπαρξιακή απειλή». Το Δικαστήριο απέρριψε τις θέσεις των μεγάλων ρυπαντών πως οι ισχύουσες διεθνείς διαδικασίες –όπως οι ετήσιες διασκέψεις COP– επαρκούν, και υπογράμμισε ότι τα κράτη έχουν «σαφείς και αυστηρές υποχρεώσεις για την προστασία του κλίματος».

Ενστερνίστηκε επίσης το επιχείρημα των μικρών νησιωτικών κρατών ότι οι σημερινές κυβερνήσεις οφείλουν να προστατεύσουν το κλίμα όχι μόνο για τους σημερινούς πολίτες αλλά και για τις μελλοντικές γενιές, κάτι που οι ρυπαντές μέχρι σήμερα αρνούνταν να αναγνωρίσουν ως νομική υποχρέωση.

Το πιο ουσιαστικό σκέλος της απόφασης αφορά τη δυνατότητα αποζημιώσεων από πλούσιες χώρες που ρυπαίνουν. Το Δικαστήριο ξεκαθάρισε πως αυτές οι αποζημιώσεις προϋποθέτουν τεκμηρίωση άμεσης σχέσης ανάμεσα στην πράξη και τη ζημιά – πρόκειται για δύσκολο αλλά όχι ανέφικτο νομικό έργο.

Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, είναι μόλις η πέμπτη φορά στην ιστορία του Δικαστηρίου που η απόφαση είναι ομόφωνη.

Η φωνή από τον Ειρηνικό

«Η κλιματική κρίση δεν είναι θεωρητική υπόθεση. Είναι η καθημερινότητά μας», είχε δηλώσει ο φοιτητής Βισάλ Πράσαντ από τα Φίτζι, ο οποίος ξεκίνησε την εκστρατεία μαζί με συμφοιτητές του από το Πανεπιστήμιο του Νότιου Ειρηνικού. Από τότε, οργανώσεις και ακτιβιστές αναμένουν με ένταση τη νομική γνωμοδότηση του Δικαστηρίου, αντιδρώντας στην απραξία των κρατών που επιμένουν σε ορυκτά καύσιμα.

Έξω από το Δικαστήριο, στο Μέγαρο της Ειρήνης, διαδηλωτές κρατούσαν σήμερα πανό με το μήνυμα: «Τα δικαστήρια αποφάσισαν – οι κυβερνήσεις πρέπει να αναλάβουν δράση τώρα».

Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ανέθεσε στο Δικαστήριο να απαντήσει σε δύο βασικά ερωτήματα: ποιες είναι οι νομικές υποχρεώσεις των κρατών ως προς την προστασία του κλίματος για το παρόν και το μέλλον, και ποιες είναι οι έννομες συνέπειες για κράτη των οποίων οι εκπομπές προκάλεσαν σοβαρή περιβαλλοντική βλάβη, ιδίως σε μικρά και ευάλωτα νησιωτικά κράτη.

Κατά την ακροαματική διαδικασία του περασμένου Δεκεμβρίου, κατέθεσαν θέσεις πάνω από 100 χώρες και φορείς. Η απόφαση που εκδόθηκε αναγνωρίζει πως η κλιματική αλλαγή απειλεί ανθρώπινα δικαιώματα, όπως αυτό στην υγεία, και ότι τα κράτη είναι υποχρεωμένα να λαμβάνουν μέτρα συμβατά με τις διεθνείς συμφωνίες τους. Παράλληλα, τονίζει πως οι ανεπτυγμένες χώρες φέρουν ιδιαίτερη ευθύνη και πρέπει να ηγηθούν των προσπαθειών για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.

Διαβάστε ακόμη

ΗΠΑ: Η διοίκηση Τραμπ… ξαναγράφει την επιστήμη για την κλιματική αλλαγή

Σκωτία: Τελικές διαπραγματεύσεις Τραμπ – φον ντερ Λάιεν με φόντο την απειλή δασμών 30%

«The Ilisian»: Στην τελική ευθεία ο νέος hot προορισμός της Αθήνας (pic)

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα