Η COP30 των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα αποκτά φέτος συμβολικό χαρακτήρα, καθώς σηματοδοτεί δέκα χρόνια από τη Συμφωνία του Παρισιού. Η επιλογή της Μπελέμ, στην καρδιά του Αμαζονίου, δεν είναι τυχαία: η περιοχή, από τις πιο ευάλωτες οικολογικά στον κόσμο, αποτελεί ζωντανό σύμβολο της κλιματικής κρίσης.

Από τις 10 Νοεμβρίου, σχεδόν όλες οι χώρες θα καθίσουν ξανά στο ίδιο τραπέζι για να αναμετρηθούν με τη μεγαλύτερη πρόκληση της εποχής: την παγκόσμια υπερθέρμανση. Σε αντίθεση με προηγούμενες συνόδους, η φετινή δεν έχει έναν μοναδικό στόχο· καλείται όμως να αντιμετωπίσει πολλαπλά μέτωπα, από τη μείωση ρύπων έως τη χρηματοδότηση της πράσινης μετάβασης.

1. Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου: ο χρόνος εξαντλείται

Ο πλανήτης δεν μειώνει τις εκπομπές ρύπων με τον ρυθμό που απαιτεί η Συμφωνία του Παρισιού. Σύμφωνα με τη συμφωνία, κάθε πέντε χρόνια τα κράτη πρέπει να αναθεωρούν και να ενισχύουν τους στόχους τους για περιορισμό των εκπομπών. Ο νέος γύρος δεσμεύσεων για το 2035 έπρεπε να έχει υποβληθεί τον Φεβρουάριο, ώστε ο ΟΗΕ να μπορέσει να τις αξιολογήσει πριν από τη σύνοδο.

Ωστόσο, λίγες χώρες τήρησαν την προθεσμία. Μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου, μόνο 60 κράτη είχαν καταθέσει τα νέα τους σχέδια, τα περισσότερα χωρίς ουσιαστική βελτίωση. Η Κίνα θεωρείται κατώτερη των προσδοκιών, ενώ η Ινδία δεν έχει καν οριστικοποιήσει τον στόχο της.

Ακόμη και η Ευρωπαϊκή Ένωση, διχασμένη εσωτερικά, αδυνατεί να καταλήξει σε κοινή θέση. Όλες οι ελπίδες στρέφονται πλέον στη Βραζιλία, που φιλοξενεί τη σύνοδο και πιέζεται να ηγηθεί ενός συλλογικού οράματος για το μέλλον.

2. Χρηματοδότηση της κλιματικής μετάβασης: το μεγάλο αγκάθι

Το χρήμα παραμένει το πλέον επίμαχο ζήτημα. Όπως και στις προηγούμενες συνόδους, το ερώτημα είναι πόσα χρήματα θα διαθέσουν οι πλούσιες χώρες για να στηρίξουν τις αναπτυσσόμενες οικονομίες στην προσαρμογή και την ενεργειακή τους μετάβαση.

Στην COP29, ύστερα από έντονες διαπραγματεύσεις, συμφωνήθηκε η καταβολή 300 δισ. δολαρίων ετησίως έως το 2035 — ποσό πολύ χαμηλότερο από αυτό που απαιτείται για ουσιαστική δράση. Παράλληλα, τέθηκε ένας γενικός στόχος για τη συγκέντρωση 1,3 τρισ. δολαρίων ετησίως από δημόσιες και ιδιωτικές πηγές.

Τα αναπτυσσόμενα κράτη θα απαιτήσουν αυτή τη φορά συγκεκριμένες δεσμεύσεις, ειδικά για τη χρηματοδότηση της προσαρμογής σε φυσικές καταστροφές, όπως έργα προστασίας από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Η COP30 αναμένεται να θέσει έναν νέο παγκόσμιο στόχο χρηματοδότησης, καθώς η προηγούμενη συμφωνία λήγει φέτος.

3. Δάση: ο Αμαζόνιος στο επίκεντρο

Η Βραζιλία επέλεξε τη Μπελέμ για να υπενθυμίσει τον κρίσιμο ρόλο των τροπικών δασών στη μάχη κατά της υπερθέρμανσης. Η χώρα σκοπεύει να λανσάρει το Tropical Forests Forever Fund (TFFF), ένα παγκόσμιο ταμείο που θα ανταμείβει τα κράτη με υψηλή κάλυψη δασών τα οποία επιλέγουν να τα διατηρούν αντί να τα αποψιλώνουν.

Το ταμείο στοχεύει να συγκεντρώσει 25 δισ. δολάρια από κυβερνήσεις και άλλα 100 δισ. από τον ιδιωτικό τομέα, επενδυμένα στις διεθνείς αγορές. Η Βραζιλία έχει ήδη συνεισφέρει 1 δισ. δολάρια, ενώ περιβαλλοντικές οργανώσεις όπως η Greenpeace χαιρετίζουν την πρωτοβουλία ως ένα βήμα προς τα εμπρός, υπό την προϋπόθεση ότι θα συνοδευτεί από σαφή σχέδια για τον τερματισμό της αποψίλωσης έως το 2030.

Σύμφωνα με το Global Forest Watch, η καταστροφή των τροπικών πρωτογενών δασών έφτασε σε ιστορικό ρεκόρ το 2024. Κάθε λεπτό, χάνεται έκταση ίση με 18 γήπεδα ποδοσφαίρου, κυρίως εξαιτίας πυρκαγιών και παράνομης εκχέρσωσης.

Η κρισιμότερη σύνοδος της δεκαετίας

Η COP30 δεν υπόσχεται θεαματικές εξαγγελίες, αλλά αποτελεί καμπή: ένα τεστ αξιοπιστίας για τη διεθνή κοινότητα. Η δεκαετία μετά το Παρίσι δείχνει ότι οι δεσμεύσεις δεν αρκούν.

Η Βραζιλία, ως οικοδεσπότης, επιχειρεί να αναδειχθεί σε παγκόσμιο ηγέτη της πράσινης πολιτικής, την ώρα που οι ανισότητες και οι καθυστερήσεις απειλούν να υπονομεύσουν όσα συμφωνήθηκαν το 2015. Το αν η COP30 θα σηματοδοτήσει μια νέα αρχή ή άλλη μια χαμένη ευκαιρία, μένει να φανεί κάτω από τη σκιά του Αμαζονίου.

Διαβάστε ακόμη 

Προϋπολογισμός: «Kάβα» 620 εκατ. ευρώ για επιπλέον κρατικές δαπάνες το 2027

Πληροφορική: Η «κούρσα» για τα ψηφιακά έργα και το ανεκτέλεστο-μαμούθ των 2,5 δισ. ευρώ

ΧΑΛΚΙΣ: Η εταιρεία που επί 73 χρόνια χτίζει τα σπίτια των Ελλήνων

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα