Σαν «καρχαρίες που μυρίζουν αίμα», έτσι δρουν τα φλοιοφάγα έντομα στα ελληνικά δάση: εντοπίζουν τα εξασθενημένα έλατα και εξαπολύουν επίθεση. Με αυτήν την εικόνα περιγράφει το φαινόμενο ο Δημήτρης Αβτζής, Διευθυντής Ερευνών στη Δασική Εντομολογία του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών ΕΛΓΟ Δήμητρα.

Ο ερευνητής υπογραμμίζει ότι η χώρα βιώνει μια περιβαλλοντική κρίση, με εκτεταμένη νέκρωση ελάτων και άλλων δασικών ειδών. Η αιτία είναι η κλιματική κρίση και η πληθυσμιακή έκρηξη εντόμων, που εκμεταλλεύονται τα αδύναμα δέντρα.

Η ορατή εκδήλωση του φαινομένου καταγράφηκε τα τελευταία δύο χρόνια, με έμφαση στα έλατα, αλλά οι ζημιές έχουν ήδη γίνει νωρίτερα. Το 2024 το πρόβλημα είναι έντονο σε Πελοπόννησο και Ήπειρο, αλλά παρατηρείται και σε πευκοδάση και ακόμη και σε πλατύφυλλα.

Το κοινό νήμα είναι η εξασθένηση των δασών: ξηρασίες, ακραίες θερμοκρασίες, μειωμένες χιονοπτώσεις και ακραία καιρικά φαινόμενα δημιουργούν σωρευτικό στρες. Έτσι, τα δέντρα καθίστανται ιδιαίτερα ευάλωτα.

Τα φλοιοφάγα, σκαθάρια της Scolytinae, λειτουργούν σχεδόν «στρατηγικά». Καθοδηγούνται από χημικά σήματα και μόλις καταλάβουν ένα δέντρο, εξαπλώνονται στα γειτονικά. Το Pityokteines curvidens έχει πλήξει τα ελληνικά έλατα και στο παρελθόν, αλλά τώρα οι εξάρσεις είναι συχνότερες και εντονότερες.

Αν και επιτίθενται κυρίως σε αδύναμα δέντρα, όταν οι πληθυσμοί τους ξεπεράσουν το κρίσιμο «σκαλοπάτι», μπορούν να νεκρώσουν ακόμη και πιο ανθεκτικά έλατα, χωρίς αυτά να προλάβουν να αντιδράσουν.

Τα ελληνικά έλατα είναι πιο «καλομαθημένα» από άλλα είδη, όπως τα πεύκα, που αντέχουν σε ξηρά και φτωχά εδάφη. Η έλλειψη χιονιού στερεί υγρασία, ενώ οι έντονες βροχές ξεπλένουν το έδαφος, επιβαρύνοντας τα ριζικά συστήματα.

Το φαινόμενο δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό. Παρόμοιες εξάρσεις εντοπίζονται σε Ιταλία, Ισπανία και Τουρκία. Πρόκειται για παγκόσμιο ζήτημα που απαιτεί νέα στρατηγική αντίδραση.

Η διαχείριση των δασών πρέπει να επανασχεδιαστεί με βάση τα νέα δεδομένα. Ο Αβτζής ζητά πρόληψη, παρακολούθηση, αφαίρεση νεκρής βιομάζας, αραίωση δασικών συστάδων και άμεση παρέμβαση όταν εντοπίζεται προσβολή.

Παρά την κρισιμότητα, ο ερευνητής παραμένει αισιόδοξος: με επιστημονική γνώση, σχέδιο και συντονισμένες δράσεις, τα ελληνικά δάση μπορούν να σωθούν. «Το τοπίο δεν είναι χαμένο, αρκεί να δράσουμε τώρα», καταλήγει.

Διαβάστε ακόμη 

Debate Τσάκου-Τσαντάνη για την πρόταση Τραμπ μα καταργηθούν τα τριμηνιαία αποτελέσματα

Στέφαν Μπουζνιά στη Les Echos: Γιατί η Euronext προχωρά στην εξαγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών

Mητσοτάκης: Kάνουμε πράξη τις πατριωτικές ελαφρύνσεις ενώ άλλοι μιλούν για πατριωτικούς φόρους – Φοροελαφρύνσεις σε 4,3 εκατ. συμπολίτες μας

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα